KKTC'de UBP 6. kez tek başına iktidar

Kıbrıs Türk halkının devlet çatısı altındaki 22. hükümetini kuran UBP, bundan önceki 21 hükümette, 5 kez tek başına, 8 kez de koalisyonla iktidar oldu.

Kıbrıs Türk Federe Devleti'nin kurulmasıyla devlet olgusuna kavuşan ve Kıbrıs Türk Federe Devleti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sürecinde daha önce 21 değişik hükümet gören Kıbrıs Türk halkının 22. hükümeti, UBP'nin kabine üyelerini dün Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat'a sunduğu yeni hükümet oldu.

Yeni hükümetle UBP Genel Başkanı Derviş Eroğlu da 8. kez başbakan oldu.

-ÖNCEKİ HÜKÜMETLER-

Türk Ajansı-Kıbrıs'ın (TAK) derlemesine göre, bundan önce; Federe Devlet çatısı altında 6, KKTC çatısı altında 15 hükümet görev yaptı. Federe Devlet döneminde kurulan hükümetlerin 1'i Kurucu Meclis döneminde geçiş hükümeti, 4'ü tek parti, 1'i koalisyon hükümeti olurken, KKTC dönemindeki 15 hükümetin 1'i geçiş, 1'i tek parti, 13'ü ise koalisyon hükümeti olarak görev yaptı.

Yeni hükümet, KKTC döneminin 16'ncı hükümeti ve 14'üncü koalisyonu.

-PARTİLER-

Bundan önceki 21 hükümetin 13'ünde UBP'nin damgası var. UBP, kurucu meclisler dönemindeki 2 geçiş hükümeti dışındaki hükümetlerin 13'ünde yer aldı. 5 kez tek başına, 8 kez koalisyonla iktidara geldi. UBP ayrıca, ülkenin siyasi tarihinde tek başına hükümet kuran tek parti.

Demokrat  Parti (DP) bugüne kadar 8 kez iktidara ortak olurken, Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) 7, Toplumcu Demokrasi Partisi (TKP) ve bağımsız milletvekilleri 2'şer, Demokratik Halk Partisi (DHP),  Türk Birliği Partisi (TBP) ve Yeni Doğuş Partisi (YDP) 1'er kez yürütme erkinde söz sahibi oldu. Özgürlük ve Reform Partisi (ÖRP) ise 21. hükümette ilk kez koalisyon ortağı olarak görev aldı.

-HİÇBİR HÜKÜMET 5 YILI TAMAMLAYAMADI-

Kıbrıs Türk halkının devlet çatısı altındaki siyasi tarihinde hiçbir hükümet iki seçim arasındaki 5 yıllık süreci tamamlayamadı.

En uzun ömürlü hükümetler, UBP'nin tek başına iktidarda olduğu 1. Çağatay hükümeti ile UBP-DP ortaklığındaki 7. Eroğlu hükümeti oldu.

12 Aralık 1978 tarihinde kurulan 1. Çağatay hükümeti, 31 ay 22 günle en uzun ömürlü hükümet olma özelliğini taşırken, bu hükümetten sadece 16 gün daha az süren 7. Eroğlu hükümeti en uzun ömürlü ikinci hükümet unvanına sahip. 7 Haziran 2001 tarihinde kurulan ve 13 Ocak 2004'te sona eren 7. Eroğlu hükümeti, 31 ay 6 gün devam etti.

UBP-TKP ortaklığındaki 6. Eroğlu hükümeti de en uzun ömürlü üçüncü hükümet olma özelliğine sahip. 30 Aralık 1998 tarihinde işbaşı yapan UBP-TKP koalisyon hükümeti, 29 ay 7 gün görev yaptı.

En kısa süreli hükümet unvanı ise 2. Talat hükümetinde. 10 Mart 2005'te kurulan 2. Talat hükümeti, 1,5 aylık sürecin ardından 26 Nisan 2005'te son buldu. Diğer en kısa hükümetler de CTP ile DP'ye ait. 18 Ocak 1995 ile 16 Eylül 1998 arasındaki yaklaşık 2.5 yılda , Hakkı Atun başkanlığında 3 kez hükümet kuran DP ile CTP'nin 2. Atun hükümeti, en kısa süreli ikinci hükümet olma özelliğinde. Bu hükümet, 22 Mayıs 1995 ile 11 Aralık 1995 tarihleri arasında yalnızca 6 ay 20 gün görev yaptı.

-7 DEĞİŞİK BAŞBAKAN VE EROĞLU-

Devlet çatısı altında bugüne kadar geçen süreçte hükümet başkanlığı görevini 7 değişik isim yürüttü. Rekor UBP Genel Başkanı Derviş Eroğlu'nda. Eroğlu, 8. kez başbakanlık koltuğuna oturdu.

Geçmişte DP Genel Başkanlığı yapan Hakkı Atun 3 kez hükümet kurup başbakanlık yaparken, 3 kez başbakanlık yapan bir diğer isim merhum Başbakan Mustafa Çağatay oldu. UBP Genel Başkanı olarak 3 kez hükümet kuran Mustafa Çağatay'ı, 2'şer kezle şimdiki Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat ile bugün görevini devredecek Ferdi Sabit Soyer izliyor. Talat ile Soyer, CTP Genel Başkanı olarak hükümetlerine başkanlık yaptılar.

UBP'de Genel Başkanlık yapan Nejat Konuk ve Osman Örek de 1'er kez başbakanlık yapan isimler. Nejat Konuk ayrıca, KKTC'nin ilanının ardından oluşturulan Kurucu Meclis döneminde başbakanlık yaptı. Bakanlar Kurulu'na başkanlık yapan bir diğer isim de 1. Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş. Denktaş, Federe Devlet Kurucu Meclisi döneminde devlet başkanı olarak, yürütmenin de başında oldu.

-HÜKÜMETLER-

Federe Devlet'le birlikte kurulan ilk hükümet, geçiş dönemi hükümeti oldu. Kurucu Meclis hükümeti döneminde, Federe Devlet'in ilk milletvekili seçimi yapıldı ve seçimin ardından Nejat Konuk başkanlığındaki ilk UBP hükümeti oluşturuldu.

Daha sonra UBP'nin tek başına iktidardaki ikinci hükümeti, Osman Örek başkanlığındaki hükümet kuruldu. Örek hükümetinden sonra Mustafa Çağatay'ın başkanlığındaki UBP hükümeti göreve geldi ve en uzun süre iktidarda kalan hükümet olma başarısını gösterdi.

-İLK VE TEK-

1981 yılındaki ikinci seçimin ardından oluşturulan UBP hükümeti ilklere imza atan bir hükümet. 2. Çağatay hükümeti, azınlık hükümeti olarak kurulan ilk ve tek hükümet olmasının yanı sıra güvensizlik önergesiyle düşürülen ilk ve tek hükümet olarak da siyasi tarihe geçti.

1. Talat hükümeti ise kurulduktan bir süre sonra azınlığa düşen, ancak güvensizlik önergesiyle düşürülemeyip azınlık hükümeti olarak aylarca görevde kalan hükümet olma unvanına sahip.

Koalisyon hükümetleri, 3. Çağatay hükümetiyle başladı. İlk koalisyon hükümeti UBP, DHP, TBP ve bağımsız milletvekili desteğinde kuruldu. Bu hükümet döneminde KKTC ilan edildi. KKTC'nin ilanının ardından Çağatay hükümeti istifa etti ve geçiş kabinesi olarak 2. Konuk hükümeti oluşturuldu.

KKTC'nin ilanının ardından yapılan ilk seçimden sonra ise Derviş Eroğlu başbakanlığa adım attı. 1. Eroğlu hükümeti, UBP ile TKP'nin ortaklığında kuruldu. Bu ortaklığın ardından UBP-YDP ortaklığındaki 2. Eroğlu hükümeti ile UBP'nin bağımsız milletvekilleriyle kurduğu 3. Eroğlu hükümeti geldi.

-BOYKOT VE ERKEN SEÇİM-

1990 yılında yapılan ve Demokratik Mücadele Partisi (DMP) çatısı altında milletvekili olan TKP ile CTP'lilerin meclisi boykot etmesine neden olan seçimden sonra yine UBP'nin tek başına iktidarda olduğu 4. Eroğlu hükümeti dönemi yaşandı. Meclis açısından sorunlu geçen bu dönemin tamamlanması, muhalefetin boykot ettiği ara seçimle de gerçekleşmedi ve 1993'te erken genel seçime gidildi.

Seçimden sonra DP-CTP ortaklığındaki 1., 2. ve 3. Atun hükümetleri görev yaptı. Yaklaşık 2.5 yıl süren DP-CTP hükümetlerinden 2. Atun hükümeti, 6 ay 20 gün gibi kısa bir süreyle en kısa ömürlü ikinci hükümet olma özelliğine sahip.

DP-CTP koalisyon hükümetlerinin ardından 5. Eroğlu hükümeti göreve geldi. 5. Eroğlu hükümeti, UBP ile DP'nin ilk koalisyonu oldu.

1998 yılı Aralık ayında yapılan seçimden sonra ise ülkenin 16. hükümeti işbaşı yaptı. UBP ile TKP'nin ikinci koalisyon denemesi olan 6. Eroğlu hükümeti, 30 Aralık 1998 tarihinde Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'tan onay alarak 7 Haziran 2001 tarihine kadar görevini sürdürdü.

7 Haziran 2001'de 17. hükümet, Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'tan onay aldı. 13 Ocak 2004'e kadar devam eden 7. Eroğlu hükümeti, UBP ile DP'nin ikinci koalisyon hükümeti ortaklığıydı.

13 Ocak 2004'te, Mehmet Ali Talat başkanlığındaki CTP-DP koalisyon hükümeti göreve geldi. Talat'ın ilk kez başbakanlık yaptığı bu hükümet 8 Mart 2005'de son buldu.

8 Mart 2005 tarihi, Kıbrıs Türk siyasi tarihindeki en kısa süreli hükümetin de başlangıcı oldu. 8 Mart 2005'te kurulan ve 23 Nisan 2005'de istifa eden CTP-DP koalisyon hükümetinin ömrü, yaklaşık 1.5 ay sürdü.

Talat'ın Cumhurbaşkanlığı seçimini kazanmasından dolayı sonlanan 2. Talat hükümetinin ardından 26 Nisan 2005'de göreve başlayan 1. Soyer hükümeti de 25 Eylül 2006'e 17 aylık ömrünü tamamladı. Ardından başa gelen ve dün sona eren 2. Soyer hükümeti (CTP-ÖRP koalisyonu) ise 2 yıl 7 ay görevde kalmış oldu.