Mahkeme ile Yargıtay arasında soyadı krizi

Diyarbakır'da 2002 yılında evlenen Murat Çağlar Haznedaroğlu ile Ayfer Beken'in 2003 yılında Aylin adını verdikleri bir kız çocukları oldu. Ancak çift 2007'de boşandı. Aylin'in velayeti ‘henüz anne bakım ve şefkatine muhtaç olduğu' gerekçesiyle annesine verildi. Anne Ayfer Beken, 2012 yılında mahkemeye başvurarak Aylin'in ‘Haznedaroğlu' olan soyadının ‘Beken' olarak değiştirilmesini istedi.

ANNE LEHİNE KARAR

2012 yılının Ekim ayında görülen duruşmada Diyarbakır Nüfus Müdürlüğü temsilcisi, 18 yaşına kadar velayet annede olsa dahi, çocuğun babasının soyadını taşımak zorunda olduğunu belirtip, davanın reddedilmesini istedi. Ancak dosyayı karara bağlayan Diyarbakır 2'nci Asliye Hukuk Mahkemesi Hakimi Faruk Özsu, anne lehine hüküm kurarak, Aylin'in soyadının ‘Beken' olarak değiştirilmesine karar verdi.

Mahkeme, Anayasa Mahkemesi'nin, Nüfus Kanunu'nun 4'üncü maddesinde yer alan “Boşanma hallerinde, çocuk anasına verilmiş olsa bile babasının seçtiği soyadını alır' hükmünü, 2011 yılında Anayasa'nın 10 ve 41'inci maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptal ettiğini vurguladı. Mahkemenin kararı, Nüfus Müdürlüğü'nce temyize götürüldü.

Dosyayı inceleyen Yargıtay 18'inci Hukuk Dairesi, hükmün bozulmasına oy birliğiyle karar verip, dosyayı yeniden yerel mahkemeye gönderdi.

Yargıtay'ın bozma kararında, özellikle boşanma sebebiyle velayet sahibi annelerin çocuklarına kendi soyadını vermek için bir çaba içine girdiklerini belirtti. Kararda soyadını velayet hakkı gibi nedenlerle değiştirmenin Medeni Kanun'a aykırı olduğu belirtilerek, “Velayetin anneye verilmesi, onun soyadının değiştirilmesi için haklı bir neden sayılmadığı gibi, hukuki mevzuat buna izin vermemektir” denildi.

‘Yargı yasanın ne olduğunu söylemeli'

Yargıtay'ın kararı bozması üzerine, Diyarbakır 2'nci Asliye Hukuk Mahkemesi yeniden yargılama yaptı. Mahkeme, duruşmada Yargıtay'ın bozma kararına karşı direnme kararı aldı. Aylin Haznedaroğlu'nun soyadının 'Beken' olarak değiştirilmesine karar verdi. Kararın Yargıtay Genel Kurulu'nda temyiz yolu açık olmak üzere verildiği belirtildi. Gerekçeli kararda, Yargıtay'ın bozma kararına sert bir dille şu karşılık verildi: "Yargı, hukukun ve yasanın ne olduğunu söylemekle yetinir ve teknik, hukuki düşünceleri aşacak şekilde hukuk yaratmaya kalkamaz. Tersi bir yaklaşım, günümüzde ciddi bir eleştiri konusu haline gelen yargısal aktivizmi (Judicial Activism) çağrıştırır."