'TÜYAP'ta neden onur yazarı hep solcu'

İskender Pala, Zaman'daki yazısında "Son 20 yılda TÜYAP'ta 'Onur Yazarı' listesinde neden 'sağ' kesimden bir yazar yok?" diyerek bir polemik başlattı. Biz de konuyu farklı görüşlerden yazarlara sorduk. Deniz Kavukçuoğlu ise TÜYAP adına eleştirilere cevap verdi. 
 
Bugün İstanbul TÜYAP Kitap Fuarı'nın son günü. Okurlar, 28. kez düzenlenen bu fuara kitap almak, şair ve yazarlarla görüşebilmek için giderken edebiyat dünyasında başka bir tartışma var. İskender Pala, çarşamba günü Zaman'da yayımlanan yazısında TÜYAP ile ilgili bugüne kadar pek akla gelmeyen bir soru sordu? "Son 20 yılda TÜYAP'ta 'onur yazarı' listesinde neden 'sağ' kesimden bir yazar yok?" diyen Pala, TÜYAP'ın bu tutumunu eleştirdi. Biz de bunu dışarıdan 'sağcı' yazar olarak anılan isimlere sorduk. TÜYAP genel koordinatörü Deniz Kavukçuoğlu'nun konuyla ilgili görüşlerini aldık.

Kavukçuoğlu, böyle bir ayrımın söz konusu olmadığını söylerken sağ camianın İskender Pala'nın ortaya attığı bu konu hakkında düşünceleri farklı. Kimi yazarlar Pala'ya genel olarak 'sol' kesimin 'sağ' camianın yazarlarını görmezlikten gelmesi konusunda hak verirken kimisi de bu tür bir şikayetin anlamsız olduğu fikrinde. Çoğunun onur yazarının kim olduğu umrunda bile değilmiş!

İskender Pala'nın köşe yazısından:

'... TÜYAP, sağcı ideolojiye sahip İBB'den, mesela tanıtım desteği alabilir, fuara özel ulaşım indirimi isteyebilir, ücretsiz otobüs kaldırılmasını sağlayabilir ama daha bugüne kadar sağcı bilinen bir yazarı şeref konuğu yapmayı akıl etmemiştir. Etse de vicdanı buna razı olmaz. Hepimizin bildiği gibi her yıl ülkemizin önde gelen bir yazarı TÜYAP Kitap Fuarı'nın onur konuğu olarak tanıtılır, adı gündeme getirilir, hakkında söyleşiler ve etkinlikler yapılıp kitapları öne çıkartılır. Gelin görün ki TÜYAP tarihinde daha sağ ayağın bir ismi şeref listesine yazılmamıştır. Bunun sebebi sağcı yazarların solcu yazarlardan daha değersiz oldukları değil, -bilakis sağcı bazı yazarlar bütün solcuları kıskandırmaktadır- sol ideolojideki bakış açısının kemikleşen öteleyici tavrıdır. Derdimin, modası geçmiş bir sağcılık-solculuk iddiasında bulunmak olmadığını bilirsiniz; hayır, benim maksadım, ülkemizin sağ ayağı ile sol ayağının artık buluşması gerektiğinin ve sağlıklı yürüyüşler için bunun kaçınılmaz olduğunun hatırlanmasıdır. Ama artık çok iyi biliyorum ve defalarca tecrübe ettim ki bu eski tüfek 68 kuşağı dünyadan çekilip gitmeden o öteleyici anlayış da ülkemizin semalarından gitmiş olmayacak...'

Deniz Kavukçuoğlu ne diyor?

İskender Pala'nın yazısını okuyana kadar "sol" yazar, "sağ" yazar kavramları aklıma gelmemişti. Benim için "iyi edebiyat" bir de "o kadar iyi olmayan edebiyat" vardır. Dolayısıyla edebiyatı üretenleri de aynı ölçütle değerlendiririm. Sözgelimi, Sezai Karakoç şiirlerine hayran olduğum bir şairdir. Bunlar benim kişisel görüşlerimdir.

Onur Yazarı'na gelince

Onur yazarı/çizeri TÜYAP Kitap Fuarı Danışma Kurulu tarafından belirlenir. "Onur yazarı/çizeri" TÜYAP tarafından onurlandırılan değil, TÜYAP'ı o yıl onurlandıran yazar/çizerdir. Fuar başlamadan çok önce belirlenen yazarla/çizerle görüşülür ve kendisinden o yılki Kitap Fuarı'nı onurlandırması rica edilir.

TÜYAP Kitap Fuarı Danışma Kurulu, Doğan Hızlan'ın başkanlığında Jale Parla, Semih Gümüş, Füsun Akatlı, Cevat Çapan (1 yıl izinli), Selim İleri ile Türkiye Yayıncılar Birliği ve TÜYAP'tan 2'şer temsilciden oluşan bağımsız bir kuruldur. Onur yazarı ya da onur çizeri belirlenmesinde edebi/sanatsal kişilik kadar insanî kişilik ve hayata karşı duruş da ölçüttür. Bu açıdan bakıldığında, özellikle de hayat karşısında eğilip bükülmelerin giderek yoğunlaştığı, insani yozlaşmaların arttığı bu dönemde TÜYAP onur yazarı ve çizerlerinin belli bir yaş düzeyine erişmiş olan kişilikler arasından belirlenmesi de bir rastlantı değildir.
 
İskender Pala'nın yakınmasının doğru olup olmaması konusunda hüküm verecek durumda değilim. Kendisininki bir görüştür, saygı duymak gerekir. Fakat verdiği bazı yanlış bilgileri düzeltmek zorundayız.

Birincisi: TÜYAP gerek kitap fuarları gerekse düzenlediği tüm öbür fuarlar için devletten hiçbir "aynî" ya da "nakdi" yardım almamıştır, almamaktadır.

İkincisi: TÜYAP Kitap Fuarı ülkemizdeki en demokratik platformlardan biridir. Sayın Pala'nın "sağ" diye tanımladığı yayınevleri fuara 80'li yıllardan bu yana artan bir sayıda katılmaktadırlar.

Bir de üçüncü bir nokta var ki özeldir. Sayın Pala'nın, yazısında yer alan şu cümlesini çok rahatsız edici bulduğumu söylemeliyim: "Ama artık çok iyi biliyorum ve defalarca tecrübe ettim ki bu eski tüfek 68 kuşağı dünyadan çekilip gitmeden o öteleyici anlayış da ülkemizin semalarından gitmiş olmayacak."

Bu cümleden rahatsız olacakların sanırım ille de benim gibi "eski tüfek bir 68'li" olmalarına gerek yok. Çünkü birisinin bir yerde başka birisinin ölümünü bekliyor olmasını bilmek hiç kimse için hoş bir duygu değil.

Edebi kamu görme özürlü

Fatma K. Barbarosoğlu: Edebi kamunun görme özürlü olduğu malum. "Sol" kendini görür, muhafazakâr kesimi görmez. Muhafazakâr kesim "sol"u görür, kendini göremez. "Sol" hangi eseri niçin sevdiğini bilir. Muhafazakâr kesim hangi eseri niçin sevmediğini bilir. Muhafazakâr kesimin sevdiği kitapları niçin sevdiği konusunda pek fikri yoktur.

Ama şunu kabul etmemiz gerekiyor ki artık ne solun edebiyatı var ne muhafazakâr kesimin edebiyatı. Orhan Pamuk'un Yeni Hayat'ının kampanya kitap olarak piyasaya sürülmesinden bu yana kitap bir ürün. TÜYAP Kitap Fuarı benim için herhangi bir ürünün pazarlandığı bir fuar. Kimin onur yazarı olup olmadığı ile hiç ilgilenmiyorum. Fakat Kültür Bakanı Ertuğrul Günay'ın başına gelenleri çok önemsiyorum. Biliyorsunuz yayıncısından Cengiz Aytmatov, Fethi Naci ve Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın kitaplarını istiyor Kültür Bakanımız.Yayıncının cevabı: "O kitapları fuara getirmedik."

Bu nasıl bir fuarcılık ve yayıncılık anlayışıdır ki, en pespayesinden kitaplar nazara verilirken bizim için değerli olan kitaplar "ev"de bırakılıyor!

Bu bir geri kafalılık örneği

Ahmet Turan Alkan: TÜYAP'ın şeref listesi nedir bilmiyorum; beni çok alakadar da etmiyor. Mesela bu sene TÜYAP'a gittim, kitap sergilerini ziyaret edip geldim. Benim gördüğüm orada ticari bir faaliyet var. TÜYAP'ta onur yazarı olmanın önemi hakkında ise bir fikrim yok; önemli olmasa gerek.

İskender Pala, genel olarak sol entelijansiyanın sağa uyguladığı boykot konusundaki şikayetinde haklıdır; bu adamlar kendilerinden ve kendi gibilerinden ibaret bir evren tasavvur ediyorlar. Soğuk savaş yıllarından kalan bir paradigma; bir geri kafalılık örneği. Fakat fazla ciddiye almamak lazım. Yazarlar ikiye ayrılır; iyiler ve iyi olmayanlar, okunanlar ve bir türlü okunamayanlar. Bence mesele budur.

'Müslüman' yazarın böyle bir talebi olamaz

Ömer Lekesiz: Edebi ağırlığın solda olması yapısal bir durum. Bu sadece TÜYAP'la ilgili değil, görsel sanatlarda da plastik sanatlarda da böyledir. Ama bu ilânihaye onların devam ettireceği bir şey değildir. 'Müslümanlar'ın da en az onlar kadar bu işte şansları var. 'Müslümanlar' sanatla uğraşacak fırsatı yeni yeni buldu. Bu normal bir süreç. Sağ, dinî değerleri bir fanus içinde koruyan ama onu toplumsal hayata dahil etmeyen bir renk olarak yaşamanın adıdır. Bu yönüyle 'Müslüman' düşünceden ayrılıyorlar. Bu düşünceyi İskender Pala gündeme getirmişse onun açısından haklılık olmadığını düşünüyorum; çünkü neticede İskender Pala da bir sağcıdır. 'Müslüman' yazarların zaten böyle bir talebi söz konusu olamaz. Onlar sadece edebiyatları ile var olmak isterler. Ancak sağcılar bu tür taleplerde bulunabilir, solcularla çatışmanın yolunu arayabilir. Bunu da bir sağcı yapıyor neticede.

Dili iyi kullanan öne çıkmalı

Rasim Özdenören: Tarafsız bir kurum olduğunu iddia ediyor ise belli bir camianın adamlarını öne çıkarması tasvip edilebilecek bir şey değil. Ama kendi parasıyla kendi girişimiyle kurulmuş bir kurum olduğu için de ister istemez kendi camiasının elemanlarını öne çıkarmaya çalışabilir. Bu ayrımlar olmasa keşke. Yazarlığın ortak paydası dildir. Türk edebiyatının ortak paydası da Türkçedir. O zaman da bu dili iyi kullanan, kaliteli yazarların öne çıkarılması gerekir. Eğer TÜYAP organizasyonunda ölçüt Türk edebiyatına emek vermek ve Türk dilinin güzel kullanımı ise; TÜYAP da bu ölçüt içinde seçimini yapıyor ise o zaman niye ona vermedin buna verdin sorusu ortaya çıkar. Ama ölçütleri bu değil de kendi camiasını öne çıkarmak ise o onun bileceği bir iştir.

Hilmi Yavuz

TÜYAP'ta kim onur yazarı olursa olsun, bu beni hiç ilgilendirmiyor.

Beşir Ayvazoğlu

TÜYAP'ta kimin onur yazarı olduğu ya da olacağı umurumda bile değil.

TÜYAP Onur Yazarları:

1987 Fazıl Hüsnü Dağlarca

1988 Nadir Nadi

1989 Turhan Selçuk

1990 Aziz Nesin

1991 Melih Cevdet Anday

1992 Yaşar Kemal

1993 Rıfat Ilgaz

1994 Adalet Ağaoğlu

1995 İlhan Selçuk

1996 Peride Celal

1997 Vedat Günyol

1998 Fethi Naci

1999 Server Tanilli

2000 Şükran Yurdakul

2001 Semih Balcıoğlu

2002 İlhan Berk

2003 Tahsin Yücel

2004 Gülten Akın

2005 Vüsat O. Bener

2006 Doğan Hızlan

2007 Metin And

2008 Füruzan

2009 Cevat Çapan