Etnometodoloji nedir, neyi inceler?
Ülkemizde henüz yeni tanınmaya başlayan ve bugüne dek ciddi bir tartışmaya konu olmayan etnometodoloji üzerine yazılmış en önemli çalışmaya imza atan isim Alain Coulon.
Sosyal bilimlerin son elli yıllık gelişim seyrine baktığımızda, büyük anlatıların önemlerinin giderek azaldığı ve mikro hikâyelere doğru bir yönelimin ortaya çıktığı dikkatlerden kaçmaz. Bu yönelim, bir taraftan toplumsal olanın soyut ve kendinden menkul tanımına şüphe ile yaklaşılmasını ve toplumsal olanın aynı zamanda inşa edilen bir şey olduğuna dikkat çekilmesini içerir. Diğer yandan da büyük anlatıların en fazla başvurduğu soyut toplumsal gerçeklik karşısına, bireysel gerçekliği çıkarır. Bu durumun dolaysız sonucu, gerek tarihin gerekse sosyolojinin uzun yıllar gözden kaçırdığı gündelik yaşantının ilgi çekmeye başlaması ve bireyin önemli bir araştırma konusu haline gelmesi olmuştur.
|
Etnometodoloji, insanların günlük hayatta karşılaştıkları deneyimleri, nasıl anlamlandırdıklarının ampirik incelenmesidir. Etnometodoloji diğer sosyolojik yaklaşımlara kıyasla oldukça yenidir, 1960-70′li yıllarda gelişmiştir. En önemli ismi ve aynı zamanda kurucusu Harold Garfinkel’dir. Garfinkel, etnometodolojiyi Alfred Schutz’un fenomenoloji alanındaki görüşleri üzerine kurmuştur. Schutz’un fikirleri üzerine deneyler yaparak fenomenolojideki görüşleri ampirik yöntemlerle ortaya koymaya çalışmıştır. |
Gündelik yaşantıyı ve bireysel olanı araştırma nesnesi haline getiren akım, tarih alanında Annales Okulu ile ete kemiğe bürünürken, sosyoloji alanında da sokaktaki insanın gündelik yaşantısına dikkat çeken değişik yaklaşımlar ortaya çıkmıştır. Etnometodoloji adı altında 1960’lardan sonra genel bir çerçeveye kavuşan bu yaklaşım, Durkheimcı sosyoloji tanımına karşı çıkmış ve insanlar olarak toplumsal var oluşumuzu organize etmek için ne yaptığımızın doğru bir açıklamasını sunma imkanına sahip olduğumuzu iddia etmiştir.
Büyük oranda Amerikalı sosyolog Talcott Parsons ve Alfrede Shütz’ün çalışmalarından ve sembolik etkileşimcilik kuramından beslenen etnometodolojik yaklaşım, sosyolog Garfinkel’ın çalışmaları ile başlamıştır. Etnometodoloji, insanların, karşılaşmalarından önce zaten başkaları tarafından tanımlanmış durumlarda nasıl davranacaklarını açıklamaya çalışan sosyolojik analizin aksine, insanların durumu nasıl gördüklerini, betimlediklerini ve bir durum tanımını müştereken nasıl geliştirdiklerini anlamaya çalışır. Bu da sosyolojinin açıklama eksenli değil, anlama eksenli hale gelmesi demektir.
Ülkemizde henüz yeni tanınmaya başlayan ve bugüne dek ciddi bir tartışmaya konu olmayan etnometodoloji üzerine yazılmış en önemli çalışmalardan biri olan Etnometodoloji isimli çalışma, Saint-Dennis Paris Üniversitesi’nde görev yapmakta olan Alain Coulon tarafından kaleme alındı. Geçtiğimiz günlerde Küre Yayınları tarafından yayınlanan kitap, bu alanı tanımak isteyenlerin muhakkak başvurması gereken bir çalışma.
