Ateş topu gezegen keşfedildi!

Bildiğimiz üzere evrende milyarlarca gezegen ve cüce gezegen bulunuyor. Güneş sistemi de evrenin küçük bir parçası. Bugüne kadar yapılan araştırmalar neticesinde güneş sistemi dışında bugüne kadar 2000'i aşkın gezegen keşfedildi. Keşfedilen gezegenlerden bir tanesi de 55 Cancri e.

Dev dünyalar sınıfına giren bu gezegen, dünyamızın kütlesinden 8 kat daha ağır ve çapı 2 kat daha geniş. Hubble Uzay Teleskobu ile keşfedilen 55 Cancri e, Dünya'dan tam 40 ışık yılı (yaklaşık 400 trilyon kilometre) uzaklıkta bulunuyor.

Dev Dünya: Bu terim, astronomide Dünya'nın kütlesinden daha büyük, fakat gaz devinden çok daha küçük olan bir güneşdışı gezegen anlamına geliyor. Sadece gezegenin kütlesine işaret eden bu terim, gezegendeki yüzey şartları ya da yaşanabilirlik konusunda bir şey îmâ etmez.

Gaz Devi: Bu terim ise kayalar veya diğer katı materyaller yerine, büyük bölümü gazlardan (veya kütleçekimi sebebiyle sıvılaşmış gaz) oluşan gezegenler için kullanılır. Yaygın kabul gören modellere göre, ortaya çıkmakta olan bir yıldızı çevreleyen ve içinde gezegenlerin oluştuğu gaz ve toz diskinin yıldıza yakın iç kısımlarında ağır metaller ve kayaçlar toplanırken, hafif gazlar ve buz parçacıkları diskin dış kısımlarında toplanıp Jüpiter, Satürn gibi gaz devi gezegenleri meydana getirir.

Geçtiğimiz ay yüzeyinde atmosfer bulunduğu açıklanan 55 Cancri e'ye dair yeni gelişmeler var. NASA'nın Spitzer Teleskobu söz konusu gezegenin sıcaklık haritasını çıkardı. Kendi yıldızına oldukça yakın olan gezegenin 1 yılını tamamlaması dünya saati ile 18 saate tekabül ediyor. 55 Cancri e'nin yıldızına son derece yakın olması, o yıldızın yer çekiminden de etkilenmesi anlamına geliyor. Tıpkı Dünya ve Ay ilişkisi gibi.

Diğer taraftan elimizdeki verilere baktığımızda 55 Cancri e'nin tam bir alev topu olduğunu görüyoruz. Zira yukarıdaki görselden de anlayacağımız üzere gezegenin yıldıza bakan yüzü hiç değişmiyor. Bu nedenle bir taraf hep aydınlık, diğer taraf ise hep karanlıkta kalıyor. Aydınlıkta kalan yüzey sıcaklığı 2,426 derece. Gezegenin en soğuk tarafı ise 1,126 derece. Yani iki kutup arasında tam 1,300 derece sıcaklık farkı var.

Spitzer, 55 Cancri e'nin karanlık kısmının aydınlık kısmından belirgin bir şekilde soğuk olmasının, ısının eşit olarak dağılmadığından kaynaklandığını keşfetti. Isının dağılmamasının sebebi olarak da gezegenin ince bir atmosfere sahip olması gösteriliyor.

Öte yandan gece ve gündüz arasındaki aşırı sıcaklık farkının, gezegenin yüzey hareketlerini etkilediği de öngörülüyor. Söz konusu gezegen ile ilgili Belçika Liege Üniversite'sinden Michael Gillon “Gündüz tarafında muhtemelen lavdan nehirler ve magmadan oluşan büyük göller var. Gece tarafında ise Hawaii'deki gibi donmuş lavların olduğunu tahmin ediyoruz." açıklamasında bulundu.

Evet, 55 Cancri e'deki gelişmeler şimdilik böyle. 2,5 sene sonra uzaya fırlatılacak James Webb Uzay Teleskobu ile daha detaylı bilgilere erişilmesi bekleniyor.