NYT: Türkiye'nin nüfuzu tehdit altında

Arap dünyasındaki kargaşanın, Türkiye’nin bölgedeki etkinliğini “tehdit ettiği” yorumları yapılıyor. New York Times gazetesi, Arap dünyasını alt üst eden karışıklıkların giderek artan biçimde Türkiye için “meydan okuma” oluşturduğunu savundu. Gazete, “Türkiye, sadece birkaç yıl içerisinde Ortadoğu’nun en dinamik gücü olarak ortaya çıktı. Ancak Libya’ya ilişkin olarak haftalarca yürütülen Türk diplomasisi, Pazar günü çöktü ve Türkiye’nin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Albay Muammer Kaddafi’yi açıkça iktidarı bırakmaya çağırdı. Benzer bir durum Suriye’de beklenebilir” diye yazdı.

New York Times gazetesi, Arap dünyasındaki gelişmelerin Türkiye’nin bölgede etkin rol oynama çabaları üzerindeki etkilerini değerlendirdiği geniş bir analiz yayımladı. “Arap dünyasındaki kargaşa, Türkiye’nin yeni nüfuzunu tehdit ediyor” başlığını taşıyan analizde “Türkiye, Arap dünyasını alt üst eden karışıklıkların bölgedeki hızlı büyüyen ekonomik çıkarlarına, yeni elde ettiği siyasi etkinliği ve uzun süreden beri sürdürdüğü sınırları boyunca sorunların azmasına izin vermeme politikasına büyüyen bir meydan okuma ile karşı karşıyadır” görüşünü dile getirdi. Gazete şöyle devam etti:

“Sadece birkaç yıl içerisinde Türkiye, Ortadoğu’nun en dinamik gücü olarak ortaya çıktı. Ancak, Libya’ya ilişkin haftalarca yürütülen Türk diplomasisi, Pazar günü çöktü ve Türkiye’nin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Albay Muammer Kaddafi’yi açıkça iktidarı bırakmaya çağırdı. Benzer bir durum, Cumhurbaşkanı Beşar Esad’ın bizzat Türk liderlerine reform yapacağı sözünü verirken baskıları sürdürdüğü Suriye’de beklenebilir.”

-“KATALİZÖRDÜ ŞİMDİ İSE ENTEGRASYON VİZYONU TEHDİT ALTINDA”-

ABD’li gazete, ABD kuvvetlerinin çekilişi tamamlanırken Irak’taki istikrarsızlıktan kaygı duyan Türkiye’nin hem Hizbullah hem de düşmanlarına erişimden yararlandığı Lübnan’ın ise, hükümetsiz dördüncü aya girdiğine işaret ettikten sonra şu değerlendirmeyi de yaptı:

“Arap Baharı olarak adlandırılan olayın, Mısır ve Tunus’ta devrim tetiklemesinden önce Türkiye, siyasi boyutundaki başka bir ülkenin bulunmadığı bir bölgede sık sık ABD’den bağımsız bir dış politikasını yürüterek Ortadoğu’daki ortaya çıkan yeniden düzenleme için bir katalizördü. Şimdi ise, sınırlarındaki karışıklıklar, yıllarca sürdürülen diplomatik ve ekonomik yatırımını baltalıyor ve ekonomik entegrasyon vizyonu artan istikrasızlık tehdidi ile burun buruna gelince Türkiye’yi daha zorlayıcı bir rolü almaya mecbur ediyor.”

-“ERDOĞAN İÇİN EN BÜYÜK “MEYDAN OKUMA SURİYE OLABİLİR” –

Bu bağlamda Başbakan Erdoğan açısından “en büyük medyan okuma”nın Suriye olabileceğini savunulan analizde son birkaç hafta Türkiye’nin Suriye konusunda özellikle yoğun bir diplomasi yürüttüğünü, Başbakan Erdoğan ve Esad’ın telefonda birkaç defa konuştuğunu ve MİT Müsteşarının Şam’a gönderildiğini anımsattı.

“Yetkililer”e dayanarak Türkiye’den Suriye’ye “reform için zaman tükeniyor” mesajlarının verildiğini kaydeden gazete, Şam’da faaliyet gösteren bir analistin “Türkiye’nin Suriye’ye ihtiyacı, Suriye rejimine ihtiyacından fazla” sözlerini de aktardı.

-“TÜRKİYE’NİN ARTAN PROFİLİ BÖLGENİN EN KAYDA DEĞER DİNAMİKLERİNDEN BİRİ”-

NYT, analizde Türkiye’nin bölgedeki ekonomik etkinliğine de dikkat çekerken “Irak’tan Kuzey Afrika’ya kadar Türkiye’nin Arap dünyasındaki artan profili, bölgenin en kayda değer dinamiklerinden biri olarak ortaya çıktı” değerlendirmesini de yaptı.

Örnek olarak Irak ile ticaret hacminin geçen yıl 6 milyar doları bulduğunu, Suriye ile vizenin kaldırıldığını, Libya’ya 25 bin Türk işçinin gönderildiğini belirtilirken “Türk pop kültürü her yerde. ‘Kurtlar Vadisi’ dizisinin yıldızı o kadar ünlü ki, ismi Irak’taki kahvehanelerine veriliyor” ifadelerini kullandı.

-“TÜRKİYE KAZANIMLARINI KORUMAYA ÇALIŞTI ANCAK TERSLİKLER YAŞADI”-

Ocak’tan bu yana Türkiye’nin “bu kazanımları korumaya çalıştığı”nı, Mısır eski Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek’i görevini bırakmaya çağırdığı ancak Türkiye’nin, “başka yerlerde terslikler yaşadığı” belirtildiği analizde Irak’ta “oluşturulmasına katkıda bulunduğu” Allavi koalisyonunun Başbakan Maliki’ye yenildiğine dikkat çekildi. Gazete değerlendirmesini şöyle sürdürdü:

-“TÜRKİYE ARTIK LİBYA MUHALEFETİNE DAHA AGRESİF KUR YAPACAK”-

“Türk diplomatları Libya’da müzakere yoluyla çözüm için çalıştılar ancak Libya yetkililerinin ateş kes konusundaki isteklikleri konusunda kendilerine yalan söyledikleri diye yakınıyorlar. Türk yetkilileri, önümüzdeki haftalarda Libya muhalefetine daha agresif biçimde kur yapacaklarını söylediler.”

ABD’li gazete, Türkiye’nin şimdiye kadar Esad’a “görevini bırak” çağrısını yapmadığına dikkat çekerken Türkiye ile Suriye arasında son yıllarda yaşanan yakınlaşmasının çeşitli örneklerini verdikten sonra Paris’teki Sorbonne Üniversitesi Çağdaş Doğu Etüdleri Merkezi Direktörü Burhan Ghalioun’un görüşlerini de yansıttı.

Ghalioun, “İki ülke arasında çok yakın ilişkiler var ve Türkiye, Suriye’de siyasi oyun içinde” dedi ancak “Türkiye, Suriye’yi uyarıyor. Türkiye, Suriye’de stratejik çıkarlarının olduğunu söylüyor ve Suriye’nin patlamasına izin verme lüksü yok” sözlerine ekledi.

-“SURİYE HÜKÜMETİ, TÜRK YETKİLİLERİNE ÖFKELİ”

Buna karşın Türkiye’nin Suriyeli Müslüman Kardeşlerin ev sahipliğini yaptığına, Suriyeli muhaliflerin İstanbul’da toplanmasına izin verdiğine, bunların da Suriyeli yetkilileri kızdırdığını dikkat çekildiği analizde, “Bir gerilim sinyali olarak bir Türk Dışişleri Bakanlığı yetkilisi, Şam’a yeni heyetlerin gönderilmesinin planlanmadığını söyledi” denildi.

Gazete Şam’daki Suriyeli bir analiste atfen “Suriye hükümeti, düne kadar dost olarak gördüğü Türk yetkililerine öfkeli” sözlerine de yer verdi.