Anayasa Mahkemesinden ihlal kararı

Anayasa Mahkemesi, Devlet Güvenlik Mahkemesince müebbet hapis cezasına çarptırılan, AİHM'in ihlal tespiti sonrasında yeniden yargılama talebi reddedilen başvurucunun, bağımsız ve tarafsız mahkemede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verdi.

Resmi Gazete'de yayımlanan karara göre Abdullah Altun, Devlet Güvenlik Mahkemesinin (DGM) kararıyla ülke topraklarının bir kısmını devlet idaresinden ayırmaya yönelik eylemlerde bulunma suçundan ömür boyu ağır hapis cezasına çarptırıldı.

Kararın Yargıtayca onanarak kesinleşmesinin ardından Altun, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) başvurdu. Altun, DGM heyetinde askeri bir hakimin de bulunması nedeniyle bağımsız ve tarafsız bir mahkemede yargılama yapılmadığından şikayetçi oldu.

Altun'un bağımsız ve tarafsız mahkemede yargılanma hakkının ihlal edildiğine hükmeden AİHM, talep edilmesi halinde yeniden yargılama yapılmasının ihlalin giderimi için uygun bir yol olacağını belirtti.

Bunun üzerine Altun, AİHM'in ihlal kararına dayanarak yargılamanın yenilenmesi talebinde bulundu. Ancak Diyarbakır 6. Ağır Ceza Mahkemesi talebi reddetti. Bu karara yapılan itirazın da kabul edilmemesi üzerine Altun, haklarının ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulundu.

Yüksek Mahkeme, Altun'un Anayasa'nın 36. maddesinde güvence altına alınan bağımsız ve tarafsız mahkemede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verdi.

Kararda, Anayasa'nın 36. maddesinde mahkemelerin bağımsız ve tarafsızlığından açıkça bahsedilmemekle beraber Anayasa Mahkemesi içtihadı uyarınca bunun adil yargılanma hakkının zımni bir unsuru olduğu belirtildi.

AİHM'in, DGM'lerin faaliyette olduğu dönemde bu mahkemelerde görev yapan askeri hakimin statüsünü dikkate alarak, bu mahkemelerin bağımsız ve tarafsız olmadığı sonucuna ulaştığı anlatılan kararda, bu iddialarla yapılan birçok başvuruda ihlal karları verdiği, bu kararlar sonrasında DGM'de askeri hakimlerin de bulunmasını öngören hükmün ve DGM'lerin kaldırıldığı ifade edildi.

Somut olayda AİHM'in başvurucu hakkındaki kararda tespit ettiği ihlalin ve sonuçlarının, derece mahkemelerince ortadan kaldırılıp kaldırılmadığının önem taşıdığı belirtilen kararda, şunlar kaydedildi:

"AİHM tarafından verilen ihlal kararı ancak içinde askeri hakim bulunmayan bir mahkemede yargılama yapılmak suretiyle giderilebilecekken mahkeme, yargılamada askeri hakimin bulunmasının usule ilişkin olduğu gerekçesiyle yeniden yargılama yapmayı reddetmiştir. Oysa AİHM kararında, yargılamada askeri hakimin yer alması varılan sonuçtan bağımsız olarak bir ihlal nedeni olarak ifade edilmiştir. Gerekçede, talep edilmesi halinde yeniden yargılama yapılmasının ihlalin giderimi için uygun bir yol olacağı da belirtilmiştir.

İhlal kararı, yeniden yargılama konusunda ciddi bir gerekçe oluşturduğu halde ilgili kanunun uygulanması ile ilgili yapılan yorumun AİHM kararıyla örtüşmediği, Anayasa'nın 36. maddesinin gerektirdiği ölçüde ve özende bir inceleme içermediği, AİHM tarafından verilen ihlal kararının gereklerinin yerine getirilmediği, bağımsız ve tarafsız mahkemede yargılanma hakkına yönelik ihlalin giderilemediği anlaşılmıştır."

Kararda, açıklanan gerekçelerle Anayasa'nın 36. maddesinde güvence altına alınan bağımsız ve tarafsız mahkemede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerektiği bildirildi.