Seyit Rıza kimdir? Seyit Rıza neden asıldı?

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından Yenikapı Etkinlik Alanı'nda düzenlenen "Tunceli Kültür Buluşmaları" programında konser veren Halk Müziği sanatçısı Pınar Aydınlar, sahneye Seyit Rıza'nın fotoğrafının yer aldığı posterle çıktı ve övücü ifadelere yer verdi. Bu olay üzerine savcılık harekete geçerek sanatçı hakkında "suçu ve suçluyu övme" suçundan resen soruşturma başlattı. Basında yer alan bu haberlerin ardından Seyit Rıza'nın kim olduğu, neden suçlu olduğu ve asıldığı merak edildi.

SEYİT RIZA KİMDİR?

Cumhuriyet'in ilk dönemlerinde yeni rejime karşı çıkan ve silahlanan aşiret liderlerinden biridir. 1937-38 yıllarında Dersim İsyanına liderlik etmiş ve 15 Kasım 1937 tarihinde Elazığ Buğday Meydanı'nda idam edilmiştir.

1863 yılında Tunceli'nin Ovacık beldesinin Lirtik köyünde Şeyh Hasanlılar aşiretinin Yukarı Abbasan kolundan Seyit İbrahim'in çocuğu olarak doğdu.

1924 yılında Hozat'ı işgal ederek Cumhuriyet yanlısı aşiretleri bastırdı ve silahlı direnişini sürdürdü.

1937'de hükümete karşı isyan başlattı.

30 temmuz 1937 tarihinde İngiltere’ye bir mektup yazarak Anadolu toprakları için çorak, Kürdistan bereketli toprak kelimelerini kullanmış ve "Türk Hükümeti yaptığı anlaşmalar sayesinde dış baskılardan kurtuldu, Dersim’e girmeye kalkıştı, Türk ordusunu başarısızlığa uğrattık, direnişimiz karşısında Türk uçakları bombalamaya başladı. Sayın ekselanslarına sesleniyorum, hükümetinizin yüksek manevi etkisinden Kürt halkını yararlandırmanızı istirham ediyorum, en derin saygılarımın kabulünü rica ediyorum." demiştir.

Ancak bu mektubunun Seyit Rıza tarafından değil, bir başkası tarafından yazıldığı, Seyit Rıza'nın Türkçe bilmediği iddia edilmiştir.

Dersim İsyanındaki kanlı çatışmalar sonrasında 5 Eylül 1937'de tutuklanmıştır. Ardından yargılanarak idam cezasına çarptırılmıştır.

15 Kasım 1937'de Elazığ Buğday Meydanı'nda idam edilmiştir.

SEYİT RIZA NEDEN ASILDI?

Seyit Rıza, Türkiye Cumhuriyeti'ne karşı silahlı isyan çıkardığı gerekçesiyle idam cezasına çarptırılmıştır.

SEYİT RIZA'NIN SON SÖZLERİ

Seyit Rıza'nın ölmeden önceki son sözleri İhsan Sabri Çağlayangil'in anılarında şöyle ifade edilmiştir:

"Seyit Rıza, sehpaları görünce durumu anladı. 'Asacaksınız' dedi ve bana döndü: 'Sen Ankara'dan beni asmak için mi geldin?' Bakıştık. İlk kez idam edilecek bir insanla yüz yüze geliyordum. Bana güldü. Savcı, namaz kılıp kılmayacağını sordu. İstemedi. Son sözünü sorduk. 'Kırk liram ve saatim var. Oğluma verirsiniz' dedi. Seyit Rıza'yı meydana çıkardık. Hava soğuktu ve etrafta kimseler yoktu. Ama Seyit Rıza, meydan insan doluymuş gibi sessizliğe ve boşluğa hitap etti. 'Evlâdı Kerbelayıh. Bi hatayıh. Ayıptır. Zulümdür. Cinayettir' dedi. Benim tüylerim diken diken oldu. Bu yaşlı adam rap rap yürüdü. Çingeneyi itti. İpi boynuna geçirdi. Sandalyeye ayağı ile tekme vurdu, infazını gerçekleştirdi. Oğlu yaşında bir subayı öldürecek kadar katı yürekli olan bir insanın bu mukadder akıbetine acımak zor. Ama ihtiyarın bu cesaretine takdir etmekten kendimi alamadım. Asabım çok bozuldu. Emniyet müdürüne, "Ben üşüdüm, otele gidiyorum" dedim.​ Seyit Rıza asılırken ileride oğlunun da sesi geliyordu: 'Kulun kölen olam. Sığırtmacın olam. Gençliğime acıyın, öldürmeyin beni!'

PINAR AYDINLAR OLAYI NE? NEDEN SORUŞTURMA AÇILDI?

Halk Müziği sanatçısı Pınar Aydınlar hakkında, İBB tarafından Yenikapı Etkinlik Alanı'nda düzenlenen konsere Seyit Rıza posteriyle çıktığı ve övücü ifadelere yer verdiği gerekçesiyle "suçu ve suçluyu övme" kapsamında soruşturma başlatıldı.