Çanakkale'de yeni "şehitlik" bulundu

İSMAİL ERSAN - Çanakkale Kara Savaşları'nda, 16. Kolordu Komutanlığı'nın karargahının ve hastanesinin bulunduğu Beşyol köyünde, o dönemde şehit düşen askerlerin mezarları, bir asır sonra ortaya çıkarıldı.

Köylülerden merhum Cafer Hasan'ın kişisel çabalarından yola çıkılarak yapılan bilimsel araştırmalar sonucu Değirmentepe mevkisinde ulaşılan 600 civarında askerin mezarı, Anafartalar'daki ilk şehitlik olacak.

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü öğretim üyesi. Doç. Dr. Burhan Sayılır, AA muhabirine yaptığı açıklamada, eski adı "Tursun" olan Beşyol köyünün, Saroz Grubu Komutanlığı'nın merkezlerinden olduğunu ve Anafartalar'ın da arka bölgesinde kaldığını belirtti.

Özellikle Keşan, Gelibolu tarafından gelen askerlerin Anafartalar Grubuna giriş yerinin Karainebeyli, Beşyol Tayfur bölgesi üzerinden olduğunu anlatan Sayılır, şöyle konuştu:

"Bugünkü Beşyol köyünde Tekir Tepe'nin arkasında yer alan ve yeni ortaya çıkarılan bu şehitlik alanında, bir hastane ve bir 16. Kolordu Komutanlığı'nın karargahı vardı. Bu karargahın ve hastanenin hemen yanında özellikle 2'nci Anafartalar Muharebesi ve Kireçtepe Muharebesi'nde yaralanan hastaneye getirilen ve burada hayatını kaybeden askerlerin defnedildiği bir şehitlik vardır. İkinci Anafartalar Muharebesi'nde ön saflarda savaşan 12'nci Tümen'in 34, 35 ve 36'ncı alayları, Kireçtepe bölgesinde o sırada 5'inci Tümen'e bağlanan 19, 39, 126 ve 127'nci alayın askerlerinden yaralananlar Beşyol'daki bu hastaneye getirilmiştir. Bu askerlerden şehit olanlar, burada defnedilmiştir."

- "Anafartalar'daki ilk şehitlik olacak"

Şehitlikteki mezarların taşlarla çevirili 3 parça halinde olduğunu anlatan Sayılır, şöyle devam etti:

"Yaptığımız çalışmalar sonucunda 600 civarında şehidimizin buradaki mezarlarını belirledik. Tamamen şehitlerimizin defnedildiği, orijinal bir şehitliktir. Buradaki şehitliğin yapılması çok önemli. Ayrıca Anafartalar bölgesinde Anafartalar Muharebeleri ile ilgili bölgede hiçbir şehitlik yapılmış değildir. Bu anlamda Anafartalar'daki ilk şehitlik olacak. Köylüler ve özellikle de köy muhtarı zaten uzun süredir bu şehitliği gündeme getiriyorlardı.

Bazı akademisyenler gidip yerinde görmüşler ve daha sonra bana ulaştılar. Ben de bölgeye gittim. Hem araziyi bilen hem de yerel tarihle uğraşan arkadaşlarımızla orada inceleme yaptık. Hem bunlar, hem belge, eser ve hatıratlar üzerinde yaptığımız inceleme neticesinde burasının şehitlik olduğu kesinleşti."

- "Orijinal bir şehitliktir"

Bölgede mevzilerin de bulunduğuna işaret eden Sayılır, şunları kaydetti:

"Bu mevziler de Ece Limanı'na çıkarma yapılması durumunda Anafartalar'ın arka tarafına sarkmayı engelleyecek şekilde oluşturulmuş mevzilerdi. Kireçtepe'ye gönderilen ve Anafartalar Muharebesi için Karainebeyli köyünden gelen askerlerin güzergahı yine bu yol üzerindeydi. Bu şehitliğin olduğu yer üzerinden geçiyor. Şehitliğin bulunduğu mevki Değirmentepe olarak geçiyor. Bunun eski fotoğraflarına da ulaştık. Şehitlerin, özellikle bu 12'inci Tümen'e bağlı 34, 35 ve 36'ncı alaylara ait şehit düşen askerlerin isimlerini de tespit ettik. Sonuç itibarıyla burası bir şehitliktir, bundan şüphemiz yok. Orijinal haliyle, bozulmadan, daha çok yeşillendirme ve çevre düzenlenmesiyle güzel bir görünüme kavuşturulacak."

Sayılır, 15 yıldır Çanakkale üzerine çalışmalar yaptığına da değinerek, "57'nci Alay Şehitliği'nin, Akbaş Şehitliği'nin yapımında tarih danışmanı olarak bulundum. Yıllardır şehitliklerin çoğunda emeğimiz vardır. Yaklaşık bir yıldır da bu şehitlikle uğraşıyorum. Sadece tarihle ilgili değil tüm çalışmalarıyla da ilgileniyorum" dedi.

- "Bu şehitlik Cafer Hasan'ın sayesinde ortaya çıktı"

Beşyol Köyü Muhtarı Necmi Pamukçu da bu bölgede yıllardır çok sayıda hastanenin ve şehidin olduğunun söylendiğini aktardı.

Pamukçu, şunları dile getirdi:

"Köyümüzden merhum Cafer Hasan, araştırmalarından ve dedelerinden edindiği bilgilerle yola çıkarak kendi imkanlarıyla şehitliği ortaya çıkarıyor. Cafer Hasan her gün gelerek burada kendi imkanlarıyla çam ağaçları dikmiş. Buranın araştırılması ve şehitliğin ortaya çıkarılması için çok çalışmış. Sonra da rahmetli oldu. Rahmetlinin bu çabaları hep anlatılırdı. Ben de muhtar olduktan sonra onun bu çabasını kendime bir görev bilerek çalışmalar yaptım. Eceabat Kaymakamı'na taleplerimizi ilettik. O da ilgilendi. Üniversiteden hocalar geldi, araştırmalar yaptı. Tursun'da (Beşyol) 600 şehit tespit edildi."

Pamukçu, şehitliğin ortaya çıkmasında Cafer Hasan'ın katkılarının büyük olduğunu vurgulayarak, şöyle dedi:

"Cafer Hasan'ın sayesinde bugün bu şehitlik ortaya çıktı. Onun çabasını dikkate almasaydım bugün burası boş bir arazi olarak kalacaktı. Burası tamamlandığında çok güzel bir şehitlik ortaya çıkacak. Burayı ziyarete gelenler de eminin duygulanacak. Hem şehitlerin bir karış toprağı düşmana kaptırmaması hem de Cafer Hasan amcanın çabası gelen ziyaretçileri etkileyecektir. Başta köylüler olmak üzere herkes, bu şehitliğin ortaya çıkması nedeniyle Cafer Hasan'a dua ediyor. Savaş sırasında bu bölgede çarpışma yaşanmasa da burada hastane olması nedeniyle çok sayıda şehit var."