Kusmak orucu bozar mı? İstifra etmek Ramazan ayı orucunu tehlikeye düşürür mü?

Diyanet İşleri Başkanlığı'nın resmi internet adresinde yıllık takvim sene başında yayınlandı. Buna göre, mübarek Ramazan ayı 2 Nisan Cumartesi günü başlayacak. Müminler, 1 Nisan Cuma gününü 2 Nisan Cumartesi gününe bağlayan gece ilk sahuru yapacak. Bu sebeple, orucu olumsuz açıdan etkileyen, hatta bazı durumlarda tehlikeye düşüren unsurlar merak ediliyor. Bu konulardan biri de kusmak. İslam alimleri, asırlardır kusma konusu üzerine görüş bildiriyor; içtihat geliştiriyor. İstifra etmek olarak da bilinen bu unsur, bazı durumlarda tutulan orucu tehlikeye düşürebiliyor. Bu sebeple, birden fazla alim; kusmaya ilişkin özele indirgenmiş (spesifik) yorumlar yapmayı tercih etmiş. Öte yandan, Diyanet'in resmi internet adresinde de kusmaya yönelik yorum bulunuyor. Peki, kusmak veya istifra etmek orucu bozar mı? İşte, istifra veya kusma bahsinin oruçtaki etkisi...

KUSMAK ORUCU BOZAR MI? RAMAZAN AYINDA...

Miktarı her ne olursa olsun, kişinin kendi iradesi dışında istemeden kusması orucu etkilemez. Niyetli kişi, yaşadığı şehrin akşam ezanına göre orucunu tutmaya devam edebilir. Lakin, bireyin kendi isteğiyle kusması durumunda oruç için kaza gerekiyor. 

Öte yandan, bir hastalık sebebiyle kişinin istemsiz şekilde kusması ve tam kusacağı anda tekrar yutkunması halinde de farklı yorumlar vardır. Ünlü İslam alimi İmam Muhammed'e göre tutulan oruç bu halde bozulur. İmam Ebu Yusuf'a göre de, oruç bu halde bozulmaz. Kişi iftar vaktinde diğer niyetliler gibi orucunu açabilir. Bunun için kaza orucunu tutmasına da gerek kalmaz.

Kişinin kendi isteğiyle ağız dolusu kusması orucu bozar ve kaza gerektirir. Lakin ağzı doldurmayacak kadar istifra edilmesi durumunda iki farklı içtihat ortaya çıkar. Müminin, kendiliğinden az miktarda kusması ve bunu yine kendiliğinden yutkunması İmam Muhammed'e göre bozar, İmam Yusuf'a göre bozmaz. Kişi, kendi isteğiyle yutkunursa her iki alim de orucun bozulacağına ilişkin içtihat geliştirmiştir. 

İnsan, kendi zoruyla veya istemeden kustuğu ve bunun bir kısmını istemsiz olarak yutkunması durumunda orucu bozabilir ve yiyip içebilir. Bu durum için kaza orucu tutması yeterlidir. 

Tüm alimlerin ortak görüşü, kaza durumunda orucun bozulmayacağı yönündedir. Kişinin kendi iradesi dışında gelişen durumlar orucu zedelemez. Yaşadığı şehrin akşam ezanı saatinde iftarını açabilir. Orucu bozacak kadar istifra etme durumunda da kefaret orucu gerekmez, sadece kaza orucu ile ibadetini yerine getirebilir. Hatta bu durum vacip olarak sayılır. 

DİYANET İSTİFRA ETMEK İLE İLGİLİ HADİSLER

Ünlü İslam alimlerinden Tirmizi ve İbnü'l Humam, istifra etmekle ilgili Peygamber Efendimiz Hazreti Muhammed'in (s.a.v.) hadislerini aktarmıştır. Esas itibariyle, istemsiz olarak kusmanın orucu bozmayacağı; kişinin iradesiyle kusması durumunda orucun bozulacağı buyurulmuştur. Tirmizi, Savm adlı eserinde Efendimizin: “Oruçlu kimse kendisine hâkim olamayarak kusarsa ona kaza gerekmez. Her kim de kendi isteği ile kusarsa orucunu kaza etsin" diye buyurduğunu aktarmıştır. 

İbnü'l Humam ise, kişinin "kustuğu" için orucunun bozulduğunu düşünmesi ve yeme içmeye başlaması halinde orucun bozulacağını söylemiştir. Lakin böyle bir kişinin kefaret orucunu değil, kaza orucunu tutacağını belirtmiştir. 

HANEFİ VE ŞAFİİ MEZHEBİNE GÖRE ORUÇTA KUSMANIN HÜKMÜ

Hanefi ve Şafii mezhepleri, niyetli bir kişinin kusması halinde ortak içtihada başvurmuştur. Yani, kişi istemediği halde kusarsa orucu bozulmaz. Niyetli olmaya devam edebilir. Lakin zorlama ile kusarsa veya kusmuk mideye geri dönerse oruç bozulur. Bunun için kefaret orucu değil kaza orucu gerekir.