İlaçkolikler, bu yazı sizin için...

Ahmet Rasim Küçükusta'nın köşe yazısı

Yurtdışından özellikle de Amerika'dan gelen yabancı ilaçlara düşkün olan pek çok hastam var.

Bunlara "Hangi ilaçları kullanıyorsunuz?" diye sorduğumda çantalarından çıkardıkları isimlerini bilmedikleri ilaçları kıymetli bir hazinenin parçalarıymış gibi gururla masamın üzerine dizerler.

"Hocam, bizim ilaçlar ateşime de, öksürüğüme de, kaşıntılarıma da fayda etmiyor. Ben de Amerika'dan getirtiyorum." diye öğündükleri bu ilaçların çoğu grip, nezle, soğuk algınlığı, ateş, öksürük, alerji tedavisinde kullanılan veya vitamin, antioksidanlar gibi marketlerde satılan ıvır zıvır şeylerdir.

Üstelik bunların hemen hepsi 5-10 tabletlik kutularda değil, içinde onlarca ilaç bulunan reçel kavanozu cesametindeki kocaman kahverengi şişelerdedir.

Biraz da kaşlarımı çatarak "Sakın bu ne oldukları belirsiz abuk subuk şeyleri içmeyin." diye uyardığımda ise masaya dizdikleri ilaçları zabıtanın gelmekte olduğunu gören seyyar satıcılar gibi kaşla göz arasında çaktırmadan toplayıverirler.

Kiminin "Yahu, keşke hiç çıkarmasaydım bu ilaçları, ben şimdi bunları nasıl içerim?", kiminin "Dünya kadar da para verdim; çöpe de atamam ki ama", kiminin "Bu ukalâ doktor da yabancı ilaç düşmanı galiba" diye düşündüklerini gözlerinden anlamak hiç de zor değildir benim için.

FDA aldı sazı ele, bakalım ne diyor?

Bu başlığı, Amerikan Gıda ve İlaç Kurumu'nun (FDA) yaptığı son açıklama için kullandım. FDA, üretici firmalardan soğuk algınlığı ve öksürük tedavisinde kullanılan 500 kadar ilacın pazarlamasının durdurulmasını talep etti. Bunların çoğu halen geçerli kanunlara göre onay almamış olan, 1962'deki kanuna göre piyasada bulunan ilaçlar.

Sebep ise ilaçların etkinlikleri ve emniyetleri hakkındaki kaygılar.

Gerçi FDA onaylamış olduğu tezgâh üstü ilaçların bu kapsamda olmadığını, bunların pazarlanmasına devam edileceğini bildiriyor ama bence bu, neticeyi çok fazla değiştirmiyor.

Her zaman olduğu gibi "gene" bu ilaçlarda bulunan kimyasal maddelerin etkinlikleri ve emniyetleri konusunda yeterli bilimsel kanıt olmadığını ve bunlardan kesinlikle uzak durulması gerektiğini iddia ediyorum.

FDA uzmanlarından Deborah Autor şunları söylüyor: "Bu ilaçların içinde ne olduğunu, işe yarayıp yaramadıklarını ve nasıl üretildiklerini bilmiyoruz. Bir kısmında etken madde olması gerekenden daha fazla bulunabildiği gibi, bir kısmının da etkinlikleriyle ilgili ciddi meseleleri var. Mesela, üç ilaçta 8 ila 12 saatte çözünmesi gereken etken maddenin yüzde 85'inin ilk yarım saat içinde açığa çıktığını belirledik.

Bir ilacın içindeki etken maddenin 12 saat sonra sadece yüzde 25'inin dağıldığını tespit ettik.

Bazı ilaçlarda iki veya daha fazla sayıda antihistaminik olduğunu, bunların aşırı uyuşukluğa ve diğer yan etkilere sebep olabileceğini gördük.

Bunların bazılarında 2 yaşından küçük çocuklara verilebilecekleri ifadesi de var; oysa FDA 2008'de bu ilaçların küçük çocuklara verilemeyeceği uyarısını yapmıştı.

Bunların reklâmları yapılıyor ve numuneleri de dağıtılıyor. Birçok doktorun bu ilaçların onay almamış olmadıklarını bilmediklerini tahmin ediyoruz."

2006'dan beri onay almamış ilaçları engellemeye çalışan ve bugüne kadar 17 tür ilaca ve düzinelerce üreticiye karşı harekete geçen FDA'ya çok geç kalmış olsa da gene de teşekkürler.

***

Tam benim kafamdaki doktorlar

Michigan Üniversitesi profesörlerinden Lee Green'in mevzu ile ilgili düşünceleri özetle şöyle: "Öksürük ve soğuk algınlığı için ilaç yazmaya taraftar değilim. Bir çay kaşığı bala birkaç damla limon, tavuk çorbası, sıcak çay ve istirahat yeter de artar bile."

Austin'li çocuk hastalıkları uzmanı Dr. Ari Brown da bizden biri:

"Bu bildiriyi okuyan doktorların çoğu şaşıracak çünkü bu kimyasallar öksürük ve soğuk algınlığı ilaçlarının hepsinde var. Ben, anne-babalar kendilerini daha iyi hissetsinler diye ilaç yazmaktan kaçınıyorum."

***

Yapmanız gereken 3 basit şey

İflah olmaz bir soğuk algınlığı-öksürük ilaçları "muhalifi" olarak ne kadar mutlu olduğumu beni tanıyanlar tahmin edebilirler.

Bu ilaçların isimlerini tek tek yazacak değilim, merak edenler bu ilaçların hangileri olduğunu FDA'nın internet sayfasından öğrenebilirler.

Ben size şu kadarını söyleyeyim ki FDA'nın uygun bulmadığı bu ilaçlarda bulunan kimyasal maddelerin hepsi bizde de ilaç olarak peynir ekmek gibi satılıyor.

Yapmanız gereken çok basit bir şey var.

Evdeki yerli veya yabancı tüm o ıvır zıvır ilaçları önünüze alın ve içlerinde şu saydığım kimyasalların olup olmadığını kontrol edin: Fenilefrin, klorfeniramin, bromfeniramin, guaifenesin, prilamin, doksilamin, metskopolamin, psödoefedrin, dekstrometorfan, siproheptadin...

Ne oldu, şaşırdınız değil mi?

Bu ne idüğü belirsiz öksürük ve soğuk algınlığı ilaçları bizde de aynen Amerika'da olduğu gibi hem doktorlar tarafından "bilinçsizce" yazılıyor hem de vatandaş eczanelerden kafasına göre alıp içiyor. Meslektaşlarımı da halkımızı da bu ilaçlardan uzak durmaları için bir kere daha uyarıyorum.

(Zaman)