Rusya-Ukrayna çatışması Türkiye için büyük fırsat!

Dün sabah saatlerinde Azak Denizi'nde Rus savaş gemileri ile Ukrayna savaş gemileri karşı karşıya gelmiş, Rus karasularına girdiği iddiasıyla Rusya'ya ait savaş gemileri Ukrayna savaş gemilerine müdahalede bulunmuştu.

Ukrayna Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Azak Denizi'ndeki Kerç Boğazı civarında Rusya Federal Güvenlik Servisine (FSB) ait sınır güvenliği teknesinden Ukrayna savaş gemilerine ateş açıldığını ve 6 Ukrayna askerinin yaralandığını duyurmuş, gemilerin Rus özel kuvvetler tarafından ele geçirildiği açıklanmıştı.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), iki ülke arasındaki gerginlik üzerine bugün TSİ 19.00'da acil toplanacak.

Tüm bu gelişmeleri, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlyas Kemaloğlu ile değerlendirdik. Kemaloğlu, Karadeniz'de Ukrayna ile Rusya arasında yaşanan gerilime dair önemli açıklamalarda bulundu.

İşte Prof. Dr. İlyas Kemaloğlu ile gerçekleştirdiğimiz o röportaj;

Rusya ile Ukrayna arasındaki bu kriz aslında yeni bir kriz değil. Hatta beklenen bir kriz. Çünkü ilişkiler son derece gergin bir şekilde gelişmektedir. Aslında krizin temeli 1991 yılına kadar götürmemiz mümkün. SSCB'nin yıkılmasından sonra iki ülke arasında iniş çıkışlı olmuştur, bu biraz iktidarlara göre değişmiştir. Rus yanlısı biri olduğu zaman sorun olmuyor, ancak batı yanlısı biri gelince sorunlar ortaya çıkmaktadır. Ukrayna esasen Rusya için büyük bir önem arz ediyor, Ukrayna'yı kaybetmek istemiyor. Bunun sebebi Rusların, hayata geçirilemez ama Slav birliği projesi var, Ortodoks birliği gibi projeleri gibi var, Avrasya birliğinde Ukrayna'nın yeri ayrıdır. Dolayısıyla batıdan yapılan bütün müdahaleleri Ruslar hep kıskançlıkla karşılamıştır bu da ilişkileri hep germiştir.

"EN BÜYÜK PATLAMA 2014 GERÇEKLEŞTİ"

İşte bunun en büyük patlaması 2014'te Viktor Yanukoviç'in devrimle iktidardan uzaklaştırılmasıdır. Çünkü Rusya bu coğrafyayı tabiri caizse arka bahçesi olarak görüyor. Buraya yapılan herhangi bir müdahaleyi de kendisine yapılan bir hareket olarak değerlendirmektedir. Bu sebepten ötürü Kırım'ın ilhakı söz konusu oldu ve bu da Rusya'nın sadece Ukrayna ile değil batı ile de ilişkilerini çıkmaza soktu. Kırım ile beraber ilişkiler iyice gerginleşti ve herkes kendi kozunu oynamaya başladı. Mesela bu bir örnek yakın tarihte yaşanan patriklik krizi. Ukrayna kilisenin bağımsızlık talebi, İstanbul patrikliğinin bunu tanıması bu da aynı çerçevede değerlendirilebilir. Bu hareketle Ukrayna Moskova'ya büyük bir darbe vurdu. Rusya ise enerji anlamında bir darbe vuruyor. Türk Akımı bunun en önemli örneği. Bu proje Türkiye için çok önemli. Türkiye hem enerji ihtiyacını buradan karşılayacak, hemde "iki ülke arasında sorun var Rus gazı bize gelecek mi gelmeyecek mi sorusunu da" ortadan kaldırmış olacak. Ancak bu proje transitten iyi bir para kazanan Ukrayna için zarar getirecek. Bu yaşananlar da bunların devamı niteliğinde değerlendirilebilir.

UKRAYNA DEVLET BAŞKANI BU DURUMU KULLANARAK İKİ ÖNEMLİ MESAJ VERİYOR

Bu işte dikkat çeken bir noktada şu. Tabiki de şu haklı bu haklı demek zor ama, baktığımızda bu kriz Ukrayna'nın işine yarıyor. bir iki sebeple bunu açıklayabiliriz. Birincisi 31 Mart 2019'da Ukrayna'da devlet başkanlığı seçimleri var. Poroşenko'nun seçilme şansı düşük görünüyor. Ancak bu tür krizlerle milliyetçi kesime ve ülkesine "Ben koskoca Rusya'ya kafa tutuyorum" mesajı veriyor. İkinci nokta ise NATO'ya verilen mesaj. NATO'ya "benim güvenliğim yok" mesajını vererek NATO'ya girişini hızlandırmaya çalışıyor.

"İŞİN İÇİNDE BATININ PARMAĞI OLABİLİR"

Ben komplo teorileri sevmem ama acaba batının parmağı da var diye soruyorum. Zira Rusya hali hazırda Suriye'de bir mücadele veriyor ve bu ekonomik olarak zayıflatıyor. Şimdi ise bir cephe açılıyor. Ukrayna cephesi. Bu batının işine yarayan bir husus.

"TÜRKİYE İÇİN BÜYÜK FIRSAT"

Malum başta da söylediğimiz gibi Rusya ile Ukrayna arasındaki bu kriz yeni değil. 3-5 yıldır bu durum gergin bir seviyede devam ediyor. Türkiye bu süreçte son derece başarılı bir siyaset izliyor. Zira Rusya'yla çok yönlü işbirliği ve birçok proje var. Ukrayna ile de önemli işler yapılıyor ve iki tarafta iyi ilişkileri sürdürmekte ısrarcı. Kriz ile alakalı Türkiye'nin bu sabah yaptığı açıklamada bu yönde aslında. Daha temkinli ve diplomatik bir çıkış. Belki de Türkiye'ye burada önemli bir rol düşüyor. Çünkü hem Rusya hem de Ukrayna ile ilişkileri düzgün olan başka bir bölge ülkesi yok. Belki bu Belarus olabilir ama, onlarda Türkiye kadar uluslararası arenada aktif ve güçlü değil. Bu Türkiye'nin kendisini diplomasi alanında göstermek için bir fırsatta olabilir. Türkiye'nin bu konuda tecrübeleri de var.

BUNDAN SONRA NE OLACAK?

Bu son yaşanan durum giderek sakinleşiyor ve daha da sakinleşecektir. Rus ve Ukrayna basınına baktığımda çok büyük ve özel haberler çıkmıyor. Birleşmiş Milletler'de bir toplantı yapılacak ve bu durum çok büyümeyecektir. Ancak Poroşenko bu durumu seçim süreci boyunca kullanacaktır.