Kritik zirve gerçekleşti! Asya liderleri buluştu

Ev sahibi Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, konuk devlet ve hükümet başkanları ile uluslararası kuruluşların yöneticilerini Nevruz Sarayı’nda karşıladı. Katılımcı ülkelerin devlet ve hükümet başkanları daha sonra aile fotoğrafı çektirdi. 

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov, Bangladeş Cumhurbaşkanı Abdül Hamid, Sri Lanka Devlet Başkanı Maithripala Sirisena, Afganistan İcra Kurulu Başkanı Abdullah Abdullah, Azerbaycan Başbakanı Nevruz Memmedov ve Kamboçya Başbakanı Hun Sen'in yer aldığı zirvede Bahreyn, Vietnam, Mısır, İsrail, Hindistan, Ürdün, Irak, Katar, Güney Kore, Moğolistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Pakistan, Filistin, Tayland, Belarus, Endonezya, ABD, Filipinler, Malezya, Ukrayna ve Japonya'dan üst düzey yöneticiler ile Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Şangay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ), Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ve Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA) gibi kuruluşların temsilcileri de hazır bulundu.  

"Daha güvenli ve daha müreffeh bölgenin ortak vizyonu" temalı Duşanbe Zirvesi'nde, Asya kıtasındaki siyasi, ekonomik, çevre ve insani alanlarda iş birliği ile yeni zorluklar ve tehditlere karşı mücadele ve güven artırıcı tedbirler ele alındı.

ASYA YENİ ZORLUKLARLA KARŞI KARŞIYA

Zirvede konuşan Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, geniş Asya bölgesinin günümüzde yeni zorluklarla karşı karşıya olduğunu kaydederek, Tacikistan’ın AİGK sürecinde, Asya'da barışı, istikrarı ve güvenliği artırma, çok yönlü iş birliğini derinleştirme ve siyasi, ekonomik, çevresel ve insani alanlarda güven artırıcı önlemler uygulama çabalarını daha da ilerletmenin önemini vurguladı. 

Rahman, artan terör, aşırılıkçılık, uluslararası örgütlü suç, uyuşturucu kaçakçılığı ve siber suçlar nedeniyle uluslararası ve bölgesel güvenliğin tehdit altında kalmaya devam ettiğini ve bu tehditlerle mücadele etmek için tüm üye devletlerin acil ortak hareket etmesi gerektiğini vurguladı.

Komşu Afganistan'daki durumun tedirginlik uyandırdığını kaydeden Rahman, bu çerçevede üye ülkeler de dahil uluslararası toplumun ortak çaba göstermesi gerektiğini ve bu bağlamda, Afganistan’ın, bölgesel entegrasyonda önemli bir rol oynayabileceğini kaydetti. 

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping de ticari ihtilafların tek taraflı yaklaşımla değil istişareye ve çok taraflı kurallara dayanarak çözülmesi gerektiğini kaydederek, "Ticaret ilişkilerinde ortaya çıkan sorunları, karşılıklı ilişki ruhu içinde eşit diyalog ve danışma yoluyla uluslararası ilişkiler ilkelerine ve çok taraflı ticaret kurallarına dayanan eşitlik diyalogu ve istişare yoluyla uygun şekilde çözmek gerekli" dedi.

Şi ayrıca ülkesinin bölgesel anlaşmazlıkları barışçıl yollarla çözme ve sıcak noktalardaki gerilimleri diyalog yoluyla hafifletilmesinden yana olduğunu kaydederek, ülkesinin farklı ülkelerle dostça iş birliğini güçlendirmeye devam ederek, ilgili ülkelerle toprak ve karasuları anlaşmazlıklarının barışçıl yollarla çözülmesini teşvik ederek diyalog ve danışma yoluyla bölgenin sıcak noktalarındaki sorunların çözülmesini savunacağını söyledi.

BÖLGESEL BİR KURULUŞA DÖNÜŞTÜRÜLMELİ

Tokayev ise AİGK’nin bölgesel bir kuruluşa dönüştürülmesi gerektiğini kaydederek, "Toplantı yalnızca üyelerini temsil etmemeli, aynı zamanda üyelerinin çıkarlarını da küresel düzeyde savunmalı. Bunu yapabilmek için adım adım tam teşekküllü bir bölgesel organizasyona dönüşmesi gerekiyor.” diye konuştu.

Tokayev, Asya bölgesindeki artan güvenlik tehditleri, ideolojik, etnik ve dini gerginliklerin endişe verici olduğunu kaydederek, “Bu şartlarda Asya güvenliğinin kilit sorunlarının çözümü için sistemli ve kapsamlı yaklaşımlara ihtiyacımız olduğuna inanıyoruz." ifadesini kullandı. Tokayev ayrıca acilen uluslararası terörizme karşı ortak sistemli yaklaşımların geliştirilmesi gerektiğini sözlerine ekledi.

AİGK süreci 1992 yılında başladı ve 2002 yılındaki ilk zirveye kadar Kazakistan'ın koordinatörlüğünde gelişti. İlk 8 yıl Kazakistan'ın başkanlığını yaptığı örgütün 2002 ve 2006 yıllarındaki zirveleri Almatı'da düzenlendi.

Örgütün 2010 yılındaki zirvesi İstanbul'da yapıldı ve Türkiye dönem başkanlığını devraldı. 2014'te Şanghay'daki zirvenin ardından 2014-2018 yıllarında konferansın dönem başkanlığını yürüten Çin, Eylül 2018'de de dönem başkanlığını Tacikistan'a devretti.

Halen 27 üyesi bulunan örgütte 8 ülke ile 5 uluslararası kuruluş da gözlemci statüsünde yer alıyor.