Rusya'dan ABD'ye sürpriz füze teklifi

Moskova yönetimi, 2011’den beri yürürlükte olan ve Şubat 2021'de bitecek olan New START nükleer anlaşmasının 5 yıllığına yeniden uzatılması için resmi adım attı.

Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergei Ryabkov, çarşamba günü yaptığı açıklamada "ABD’ye antlaşmayı öngörüldüğü gibi beş yıl uzatmayı veya sakındıkları bazı nedenler var ise daha kısa bir süreliğine uzatmayı önerdik" ifadesinde bulundu.

Ryabkov, New START anlaşmasını 5 yıldan kısa süre için uzatmanın en iyi sonuç olmayacağını belirtti ancak "hiç yoktan iyidir" yorumunda bulundu.

ABD Başkanı Donald Trump, 2017 yılında bir araya geldiği Rusya Devlet Başkanı Vladmir Putin'e anlaşmanın ülkesi adına "kötü bir anlaşma" olduğunu iletmişti.

İki ülke heyetleri Temmuz ayında Cenevre'de bir araya gelerek nükleer anlaşmaları masaya yatırmıştı.

NEW START NEDİR?

Stratejik Silahların Azaltılması Yeni Sözleşmesi (The New Strategic Arms Reduction Treaty, New START) Barack Obama döneminde, 8 Nisan 2010'da Prag'da imzalandı ve 5 Şubat 2011'de yürürlüğe girdi. On yıl geçerli olan anlaşma 2009 yılı aralık ayında sona eren 1991 START 1 anlaşmasının yerine geçti.

Anlaşma stratejik nükleer savaş başlıklarının bin 550 adede düşürülmesini öngörüyor. Ayrıca fırlatmaya hazır durumdaki kıtalararası balistik füze ve denizaltılarına konuşlu balistik füze ve nükleer silah taşıyabilen bombardıman uçağı sayısını 700'e; operasyona hazır olan ya da olmayan fırlatma rampası, denizaltı ve bombardıman uçağı sayısını 800'e indirilmesi şartları da bulunuyor.

Fırlatmaya hazır olmayan füze sayısında bir sınırlama bulunmuyor fakat bunların üretiminin ve konuşlandırılmasının sıkı uluslararası denetim altında yürütülmesi öngörülüyor. Sözleşme nükleer olmayan konvansiyonel savaş başlıklarını kapsamıyor.

INF NEDİR?

Orta Menzilli Nükleer Güçler Anlaşması 1987 yılında imzalandı ve ABD ile Sovyetler Birliği'nin karaya konuşlu orta (1000 - 5500 kilometre) ve kısa menzilli (500 - 1000 kilometre) füzelerinin yasaklanmasını öngörüyor. 1991 yılı itibarı ile her iki ülke toplamda 2692 füzesini imha etti ve fırlatma rampaları sıkı denetimlerden geçirildi.

ABD, ilk olarak 2014 yılında Rusya'nın anlaşmayı ihlal ettiğini ileri sürdü ve takip eden yıllarda hazırlanan raporlarda bu ihlallerin sürdüğünü belirtti. Rusya ise bu iddiaları reddetti.

2 Şubat 2019'da Trump Rusya'nın ihlalleri ve Çin'in nükleer silahlarından duyulan endişelere atıfta bulunarak INF anlaşmasını askıya aldığını ve 6 ay içerisinde tamamen çıkılacağını açıkladı. Bundan kısa bir süre sonra da Putin de anlaşmadaki yükümlülüklerini askıya aldıklarını duyurdu.