Osmanlı'dan bir asır sonra koronavirüs (COVID-19) manşeti: Avrupa'nın hasta adamı

İngiltere'nin en çok satan gazetelerinden biri olan Daily Mail, İngiltere'nin koronavirüsle mücadelesine değindiği manşet haberinde ilginç bir ifadeye yer verdi.

Gazete, daha önce Osmanlı İmpartorluğu'nun son yıllarında içinde bulunduğu durumu anlatmak için kullanılan "Avrupa'nın hasta adamı" ifadesinin internet sitesinin manşetine taşıdı.

Haberin içeriğinde Avusturya Sağlık Bakanı'nın İngiltere'deki enfeksiyon oranının çok yüksek olmasıyla ilgili sözlerine yer verildi. Avrupa'da bulaşma oranının en yüksek olduğu ülkenin İngiltere olduğuna dikkat çekilen haberde bu durumun Avrupalı politikacıları korkuttuğu yorumu paylaşıldı.

İngiltere'de şu ana kadar 100 binden fazla koronavirüs vakası tespit edildi ve 13 bin 729 kişi koronavirüs nedeniyle hayatını kaybetti.

"HASTA ADAM" BENZETMESİNİN KÖKENİ

"Avrupa'nın hasta adamı" benzetmesi imparatorluğun son dönemlerinde Osmanlı için kullanılmıştı. Benzetmenin kaynağı net olarak bilinmese de, İngiltere Başbakanı John Russell 1853 yılındaki Kırım Savaşı'ndan hemen önce Rus Çarı Nikolas'ın bu sözü Osmanlı İmparatorluğu'nu tanımlamak için kullandığını aktarmıştı.

Benzetmenin kaynağına ilişkin en net bilgilerden biri Harold Temperley tarafından 1936 yazılan İngiltere ve Yakın Doğu isimli kitapta verilmiş, Temperley "hasta adam" benzetmesinin ilk olarak 9 Ocak 1853'te İngiltere Büyükelçisi G. H. Seymour ile Rus Çarı Nikolas arasında yapılan görüşmede, Çar tarafından yapıldığını yazmıştı.

Çar Nikolas'ın İngiliz diplomata, "Ellerimizde hasta bir adam var. Ölümcül hasta. Günün birinde ellerimizden kayıp gitmesi büyük bir talihsizlik olacak, özellikle gerekli düzenlemeler yapılmadan önce" dediği İngiliz hükümet raporlarına yansıdı.

"Avrupa'nın hasta adamı" ifadesinin ilk olarak medyaya yansıması ise Rus Çarı ile İngiliz Büyükelçinin görüşmesinden 7 yıl sonra oldu.

12 Mayıs 1860'da New York Times gazetesinde Avusturya İmparatorluğu'nun durumunu anlatmak için yayınlanan bir haberde Osmanlı İmparatorluğu'nun durumuyla ilgili bir benzetme yapılmış ve Osmanlı'ya atıfla Rus Çarı'nın 'Avrupa'nın hasta adamının' son isteğini ve vasiyetini kaleme almak için İngiltere'ye davet yolladığı ifadeleri yer almıştı.

"Avrupa'nın hasta adamı" benzetmesi Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılmasının ardından günümüze kadar gelen süreçte birçok farklı Avrupa devleti için farklı dönemlerde birçok akademisyen ve gazeteci tarafından kullanıldı.