The Jerusalem Post: Ne yani, şimdi Türkiye ile dost mu olacağız?

İsrail basının önde gelen gazetelerinden The Jerusalem Post'ta Neville Teller imzasıyla yayımlanan analizde, Netanyahu öncesi ve dönemi İsrail-Türkiye ilişkileri ele alındı.

"Türkiye ve İsrail - Dost mu olacağız?" başlığıyla yayımlanan görüş yazısı, Türkiye ile İsrail'in inişli çıkışlı ilişkilerine değinilerek başladı:

"İki ülke arasındaki ilişkiler, işbirliği ve gelişen ticaretin temelinde doğdu. Mart 1949'da Türkiye, İsrail'i tanıyan ilk Müslüman ülke oldu. Yıllar geçtikçe ticaret ve turizmde işbirliği arttı. Yüzyılın sonunda İsrail Hava Kuvvetleri Türk hava sahasında uçuşlar yaptı. İsrailli teknisyenler Türk savaş uçaklarını modernize etti. O dönem, İsrail'in yüksek teknoloji becerilerini Türkiye ile paylaşması ve Türkiye'nin tatlı suyunun bir kısmını İsrail'e göndermesi gibi projeler vardı. Mayıs 2005'te dönemin başbakanı olan Erdoğan, İsrail'e resmi bir ziyarette bulundu. Kasım 2007'de ise Peres üç günlük bir Türkiye ziyareti gerçekleştirdi. Peres, TBMM'de milletvekillerine hitap etti. Bu belki de Türkiye-İsrail ilişkilerinin zirvesiydi. Bundan sonra her şey aşağı doğru gitmeye başladı ve 13 yıllık tatsız bir döneme girildi. Özellikle İsrail'in 2008'de 'Hamas'ı vuruyoruz' deyip Gazze'ye girmesi öfkeyi artırdı. Ocak 2009'da Davos konferansında dönemin cumhurbaşkanı Şimon Peres'e yönelik tepki gösterildi. 2010'daki Mavi Marmara olayı yaşandı ve iki ülke arasında 6 yıllık 'ilişkilerin donduğu' döneme girildi. 2016 yılında ilişkiler restoreye alındı. Ancak 2018'de ABD'nin büyükelçiliğini Kudüs'e taşımasıyla ilişkiler yeniden gerildi. Türkiye İsrail büyükelçisini ülkeye geri çağırdı ve İsrail de aynısını yaptı. 2020'de imzalanan 'İbrahim Anlaşması' Türkiye'nin tepkisini çekti. BAE ve Bahreyn'i sert şekilde kınadılar."

"KÖTÜ GÜNLER DE BİLE TİCARİ İLİŞKİLER KATLANARAK DEVAM ETTİ"

Bu 13 yıllık "tatsız" döneme rağmen iki ülke arasındaki ticaret ilişkisinin katlanarak devam ettiğini belirten gazete, "2008'de Türkiye ile İsrail arasındaki ikili ticaret hacmi 3.4 milyar dolardı. Bunu yıldan yıla genişleme izledi ve 2020 yılına kadar iki katına çıkarak 6.8 milyar dolarlık rekor seviyeye ulaştı" denildi.

"DÜNYA ŞAŞKINLIKLA GÖZLERİNİ KIRPTI"

Rivlin'in görev süresinin dolması sonrası cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturan Isaac Herzog'u, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın tebrik etmesinin herkesi şaşkına çevirdiğini belirten Teller, iki cumhurbaşkanı arasındaki görüşmenin 40 dakika sürmesinin ortaya çıkmasının ardından şaşkınlığın daha da büyüdüğünü şu cümlelerle anlattı:

Erdoğan, İsrail Cumhurbaşkanı Herzog ile telefonda görüştü

İsrail Cumhurbaşkanı Herzog’dan Cumhurbaşkanı Erdoğan'a mesaj

"13 Temmuz günü, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın İsrail'in yeni seçilen cumhurbaşkanı Isaac Herzog'u tebrik etmek için aradığı haberi çıktığında, dünyanın dört bir yanındaki diplomatlar şaşkınlıkla gözlerini kırptı. İki cumhurbaşkanı arasındaki görüşmenin 40 dakika sürdüğü ortaya çıktığında sürpriz daha da büyük oldu."

"İKİ ÜLKENİN ANLAŞTIĞI BİLDİRİLDİ"

"İki ülkenin cumhurbaşkanlıklarının resmi hesapları, liderlerin görüşmede, İsrail ile Türkiye arasındaki bağların önemi ve başta enerji, turizm ve teknoloji olmak üzere birçok alanda işbirliği için büyük potansiyel üzerinde anlaştığını bildiriyor" ifadesiyle devam eden haberde, "Ayrıca, 'İsrail-Filistin sorununa, İsrail-Türkiye ilişkilerinin geliştirilmesine de katkıda bulunacak bir çözüme yönelik olumlu adımlar atmak amacıyla' görüş farklılıklarına rağmen teması ve devam eden diyaloğu sürdürmeyi kabul ettiler" ifadeleri kullanıldı.

İsrail Cumhurbaşkanı Herzog'dan Abbas'a zeytin dalı

"ERDOĞAN'IN AKILLICA TASARLADIĞI SİYASİ BİR HAMLE Mİ?"

Teller yazısının sonunda yaşananları sorgularken şu ifadeleri kullandı:

"Bu güzel bir Türk-İsrail dostluğunun yenilenmesi mi yoksa Erdoğan'ın siyasi emellerini ilerletmek için yaptığı akıllıca bir hamle mi?

Her ikisi de olabilir. Potansiyel faydalardan yararlanmak ve potansiyel tehlikelerden kaçınmak için İsrail'in dikkatli davranması gerekecek."

YAZAR TELLER HAKKINDA BİRKAÇ KISA BİLGİ

Analizi kaleme alan Neville Teller, Londra'da doğdu ve Oxford Üniversitesi'nde eğitim gördü. BBC radyosunda çalışan Teller, yaklaşık 35 yıldır Orta Doğu üzerine araştırmalar yürütüyor. Yazar, Orta Doğu üzerine tam 5 kitap kaleme aldı. İsrail-Filistin krizine dair kitapları bulunan yazar son kitabını 21 Temmuz 2020'de çıkardı. Kitabın adı ise, "Trump ve Kutsal Topraklar: 2016-2020: Yüzyılın Anlaşması" idi.

"İLİŞKİLERİ İYİLEŞTİRMEK İÇİN FIRSAT"

Yine The Jerusalem Post'ta çıkan başka bir analizde, Herzog ile Erdoğan arasındaki telefon görüşmesinin, İsrail-Türkiye ilişkilerinin iyileştirilmesi için bir fırsat penceresi açtığı belirtildi.