Aslında bu yazıyı Aralık ayının ortalarında yazmayı düşünüyordum ama aklımdan geçenleri destekleyecek yeteri kadar veri olmadığı için cesaret edip kaleme almamıştım. Kısmet bugüneymiş.

Bildiğiniz üzere, Suriye'deki Esad rejimi 8 Aralık'ta yıkıldı. Ülkenin yönetimi muhaliflere geçti. Tam da o günlerde İsrail, "Suriye'de otorite boşluğundan dolayı güvenlik endişelerimiz var." diyerek, Suriye'de işgal başlattı.

İsrail, Suriye'ye ait olan Golan Tepeleri'ni 1967'de ele geçirmişti. 1974'te İsrail ile Suriye arasında imzalanan "Kuvvetlerin Çekilmesi Anlaşması" ile birlikte iki ülke arasında silahtan arındırılmış tampon bölge sınır olarak belirlenmişti. Tel Aviv yönetimi, Esad'ın devrilmesinden sonra fırsatı kaçırmayıp bu tampon bölgenin ötesine geçerek, Suriye içlerinde ilerlemeye başladı. Hermon Dağı'nın Suriye'ye bakan tarafını da aldı.

O dönem İsrail Genelkurmay Başkanı Halevi, İsrail'in Suriye topraklarına asker konuşlandırdığını, Hermon Dağı'nın ele geçirildiğini ancak bunun geçici olduğunu ifade etmişti. Tabii ki bu açıklamalar zamanla evrildi. İsrail özellikle de Hermon Dağı'nda kalıcı olacağını ilan etti.

Yazının başında bahsetmiştim; neden o dönem bu yazıyı kaleme almadığımı. Esad devrildikten bir gün sonra milyonlarca Suriyeli bunu kutlamak için sokaklara dökülürken, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu işgal altındaki Golan Tepeleri'ne gitmiş ve burada açık açık Suriye Dürzilerine de hitap etmişti.

Bu açıklamadan sonra "Netanyahu neden durduk yere Dürzileri ağzına aldı?" diye bir soru geldi aklıma ama bu sözlerden başka bir veri olmadığı için yazı kalmıştı.

Netanyahu, 23 Şubat'ta ve bu kez çok ama çok daha net cümlelerle Dürzileri işaret edince, ben de yazmanın farz olduğuna karar verdim.

Netanyahu, 23 Şubat'ta şunları söyledi:

"İsrail savunma amaçlı olarak ve gerekli olduğu sürece bölgedeki mevzilerini koruyacak. HTŞ ya da yeni Suriye ordusu güçlerinin Şam'ın güneyindeki bölgeye girmesine izin vermeyeceğiz. Güney Suriye'nin, Kuneytra, Dera ve Suveyda vilayetlerinin tamamen askerden arındırılmasını talep ediyoruz. Suriye'nin güneyinde Dürzi mezhebine yönelik herhangi bir tehdide müsamaha göstermeyeceğiz."

Artık her şey yerli yerine oturdu değil mi?

BÖL VE YÖNET

İsrail'in Orta Doğu'daki en önemli taktiklerinden biri, bölgenin etnik ve dinsel mozaiğinden yararlanarak "böl ve yönet" stratejisidir. Şu an Suriye'de de benzer bir girişimi yürütüyor. İsrail'in Suriye topraklarına yönelik saldırıları ve İsrailli yetkililerin açıklamaları, Suriye'nin birliğini, egemenliğini sabote etmeyi ve Suriye'nin yeni bir ulus inşa etme hayallerine çomak sokmayı amaçlıyor.

İsrail'in bir Dürzi devleti kurma fikri yeni değil. Peki bu ideal gerçekleşebilir mi? Dürzilik nasıl doğdu; Dürziler ağırlıklı olarak nerede yaşarlar; toplam nüfusları ne kadardır; Dürziler, İsrail için neden bu kadar önemli; İsrail bu girişimden ne hedefliyor ve başarabilir mi daha yakından bakalım.

DÜRZİLİK NEREDE DOĞDU? DÜRZİLER KİMDİR? DÜRZİ NÜFUSU NE KADAR?

Kendilerini Müslüman olarak nitelendiren Dürziler, Dürziliği 11'inci yüzyılda Kahire'deki Fatımi imamların oluşturduğu felsefe ve tasavvuftan etkilenen mezhep olarak tarif ediyorlar. Sabiilik ve Ezidilik inançlarının etkileşiminin yanı sıra tasavvufi öğretiler üzerinde bina edildiği dile getirilen Dürzilikte ibadetler, tahsis edilen özel mekanlardaki meclislerde ifa ediliyor. İbadetlerini son derece gizlilik içinde yerine getiren Dürzilerin, içeriğini açıklamayı reddettikleri "hikmet" dolu bir kitaba (Risaletu'l Hikme) sahip olduğu söyleniyor. Dünyadaki nüfusları yaklaşık 2 milyon olduğu belirtilen Dürziler, İsrail'in yanı sıra işgal altındaki Golan Tepeleri'nde, Lübnan, Ürdün ve Suriye'de yaşıyor.

SURİYE VE İSRAİL'DEKİ DÜRZİLERİN DURUMU

İsrail'de 160 bine yakın Dürzi, vatandaşlık sahibi. İsrail Dürzileri, kamu ve askeri hayatta üst düzey pozisyonlarda görev yapıyor. Bunlar, büyük ölçüde İsrail ile özdeşleşmiş durumda. Tabii Dürzilerin kendilerini bu denli kabul ettirmelerinin sebebi, Araplara ve Filistinlilere karşı İsrail'in verdiği savaşlarda İsrail yanında savaşmaları. Özellikle Celile ve Karmel Dağı bölgelerinde yaşayan Dürziler, 1948'deki İsrail Bağımsızlık Savaşı sırasında Yahudilerin yanında yer alarak, İsrail toplumunun bir parçası olmayı seçti ve kamusal yaşamın her alanında da kendilerine yer edindiler.

Lübnan ve Suriye'de de 1 milyonu aşan Dürzi yaşıyor. Lübnan'da Kuzey Lübnan'daki "Lübnan Dağı" çevresinde varlıklarını devam ettiren Dürziler, Suriye'de ise Suveyda vilayeti ve Arapçada "Dürzi Dağı" anlamına gelen "Cebel el-Dürzi" civarındaki köy ve kasabalarda yaşamlarını sürdürüyor.

DÜRZİLERİN İLK VE TEK DEVLETİ: CEBEL EL DÜRZİ

Dürzilerin, Osmanlı Devleti topraklarında 15 yıl (1921-1936) süren bir özerk devleti oldu ama Osmanlı'nın yıkılması ve Suriye'nin Fransızlara baskısıyla bu özerk Dürzi devleti varlığına son vererek Suriye topraklarına katıldı.

İSRAİL NEDEN BİR DÜRZİ DEVLETİ KURMAK İSTİYOR? BUNU BAŞARABİLİR Mİ? YENİ SURİYE YÖNETİMİ NE YAPMALI?

"İsrail'in bir Dürzi devleti kurma planı yeni değil" demiştik. Bu plan, Dürzi liderler tarafından yıllardır gerçekçi bir adım olarak görülmüyor ve pek de desteklenmiyor. Golan Tepeleri'nde yaşayan Dürziler ise, anavatanları olan Suriye'ye bağlanıp karşı yakada kalan akrabalarıyla birleşmek istiyor. İsrail de Suveyda-Golan Tepeleri hattında kendi kontrolünde bir Dürzi devleti kurmanın hayalini kuruyor.

Suriye'deki Dürziler, yıllarca Esad'a karşı ağırlıklı olarak muhaliflerin yanında durdu. Bugün de benzer bir durum var diyebiliriz. Ancak Dürziler, Esad'ın düşmesi sonrası azınlık gruplarının hedef alınacağından ve topluluklarının radikaller tarafından ortadan kaldırılacağından korkuyor. Hatta bazı Dürziler, isyancı grupların saldırılarına karşı evlerini korumak için tedbir amaçlı olarak silaha sarılıp Halk Komiteleri kurdu. Bunun sebebi, geçmiş yıllarda Dürzi bölgelerinde Dürzilerin öldürülmesi ve din değiştirmeye zorlanmasıydı.

İsrail, Golan Tepeleri'nden aşağı doğru gelip Suveyda'yı da işgal ederse, hayalindeki "Davut Koridoru"nu gerçekleştirebilir. Bunun da içerisinde olduğu strateji için Şam'ı hedef alarak muhaliflerin direncini kırmak ve Suveyda-Deyrizor arasında koridoru oluşturmak istiyor. O yüzden Şam'a 20 km yakın mesafede konuşlanmış durumdalar. İsrail bu stratejiyle birlikte Lübnan sınırlarını güvene alacağını, Suveyda ve Deyrizor arasında YPG için bir koridor oluşturabileceğini ve daha sonra Batı Şeria'yı tamamıyla işgal edip Filistinlileri diğer çevre ülkelere sürmenin hesabını yapıyor. Gazze'nin boşaltılması meselesi ve PKK/YPG/SDG'nin silah bırakıp bırakmayacağı da bu planların bir başka ayağı.

Bölgede son 20 yıldır yaşanan olaylar ve mezhepçiliğin yükselişi, İsrail'i, Dürziler üzerinden de bölgeyi bölme ve parçalama planına geri dönmeye teşvik etmiş olabilir. Netanyahu ve diğer İsrailli yetkililer boşuna bu konuyla alakalı şimdilerde konuşmuyor.

Geldiğimiz noktada; yeni kurulan Suriye yönetimine büyük bir iş düşüyor. Suriye yeniden ayağa kaldırılırken, ülkedeki tüm topluluklarının birliği, güvenliği ön plana alınmalı.

Evet, Dürziler bugün bir devlet hayali kurmuyor olabilir ama Suriye şu an itibariyle kırılgan bir yapıya sahip. Yeni Suriye yönetimi de ülkenin güneyinde tedbir almak zorunda. Çünkü İsrail sahada agresif hareket ediyor. Bir oldubittiyle Suriye'nin güneyini işgal peşinde. Önümüzdeki günler, aylar oldukça kritik. Dikkati elden bırakmamak lazım.

Sağlıcakla kalın.