Mısır'da kurulan 2. Türk Devleti İhşidler (Akşitler) kuruluşu | İhşidi Devleti Hükümdarları...

Mısır’da kurulan ikinci Türk devleti olan İhşidiler, Muhammed bin Toğaç tarafından kurulur. Tolunoğlulları Devletinin 905 yılında yıkılmasının ardından Mısır’da meydana gelen otorite boşluğu Abbasi Devleti’nin Bağdat’tan atadığı valilerle doldurulur. Muhammed bin Toğaç, Fatımilerin Mısır’a saldırdıkları 914 yılında gösterdiği başarılı savunma sayesinde Abbasi Devleti tarafından Filistin ve Dimaşk valiliğine atanır. Dönemin Mısır valisinin 933 yılında vefat etmesi üzerine Muhammed bin Toğaç Mısır valiliğine atanır. Ancak çıkan kargaşalardan dolayı görev yerine gitmeden görevinden alınır. Abbasi Halifesinin vefat etmesi ve yerine geçen Halife Razı Billah tarafından yeniden Mısır Valiliğine atanır. Muhammed bin Toğaç’ın Mısır’a vali olarak atanmasından sonra Abbasi Devletinin zayıflığını fırsat bilerek bağımsızlığını ilan eder. 

İhşidi Devletinin Kuruluşu

Muhammed bin Toğaç, Mısır Valiliğine atandıktan sonra Abbasi Devletinin de desteğiyle bağımsızlığını ilan eder. Suriye ve Mısır’daki camilerde hem Abbasi Halifesi hem de Muahmmed bin Toğaç adına hutbeler okunur. Tek başına müstakil bir devlet olsa da Müslüman bir devlet olması nedeniyle sembolik olarak Abbasi Devletine bağlılığını bildirir. Akşitler, Tolunoğlu Devletinin devam niteliğini taşır ve hem yönetim hem de ekonomi bakımından Tolunoğlu Devketini taklit ettiği görülür. Akşitler, Tolunoğullarını taklit etse de onlar kadar başarılı olmadıkları da tarihçiler tarafından ayrıca belirtilir. 

Muhammed bin Toğaç, Mısır’da bağımsızlığını ilan ettikten sonra seferlerine devam etmek üzere Suriye toprakları için Abbasi Devletinin en nüfuzlu devlet adamlarından biri olan Muhammed bin Raik’le mücadeleye girer. Çekişmeleri bir mücadele devam ederken Muhammed bin Raik öldürülür ve 943 yılında Muhammed bin Toğaç, Suriye topraklarının tamamına hakim olur. Bu durum siyasi anlamda Abbasi Devleti’ne karşı başlatılmış isyan gibi görünse de halifelik bu duruma gerekli tepkiyi vermez ya da veremez…

İhşidiler, girdikleri her mücadeleden başarılı çıkarak güçlerine güç katmaya devam ederler. Suriye’nin Kuzey kesiminde yeni bir oluşum olarak orta çıkan Hamdanilerle de savaşır ve savaşın galibi yine Akşitler olur. Ömrünün son günlerine kadar savaşarak ve mücadele ederek geçiren Muhammed bin Toğaç, Dımaşk’ta hastalanarak vefat eder.

Akşidlerin Yıkılışı

Muhammed bin Toğaç’ın 946 yılında vefat etmesinin ardından yerine 15 yaşındaki oğlu Ebu’l Kasım Unucur geçer. Henüz 15 yaşında olduğunda devlet yönetimiyle ilgili iyi-kötü bir tecrübesi olmayan Ebu’l Kasım Unucur yerine, Muhammed bin Toğaç’in sadık adamı olarak tarihe geçen Kafur devletin her türlü işlerini üzerine aldı. Kafur için tarih kitapları, güçlü bir siyasetçi, zeki, akıllı ve mahir bir idareci olarak bahsetmektedir. 

Kafur, devletin içinde dini ve ekonomik karışıklıklarla mücadele ederken dışarda da Karmatilerin, Sudanlıların, Hamdanilerin ve Fâtımîlerin saldırılarıyla uğraşmaktaydı. 961 yılında Ebu’l Kasım Unucur’un vefat etmesi üzerine yerine kardeşi Ebu’l Hasan Ali geçti. Hükümdar değişse de yönetim yine Kafur’un elindeydi. Ancak devletin içinde ve dışında baskıların artması Akşitlerin zayıflamasına neden olur.

Bizans, Fatımi, Karmatilerin saldırısı devem ederken Kafur, 969 yılına kadar yönetime devam eder. Kafur’un vefat etmesi üzerine Akşitlerde büyük bir otorite boşluğu olur ve bu boşluğu fırsat bilen Fatımilerin başarılı komutanları, Akşitlere saldırır ve 2 Temmuz 969 yılında Akşit Devletine son verirler…

Akşid Devletinin Hükümdarları

Muhammed bi Toğaç (935-946)

Ebu’l Kasım Unucur (946-961)

Ebu’l Hasan Ali (961-966)

Ebu’l Misk Kafur (966-968)

Ebu’l Fevaris Ahmet (968-969)