Büyük Selçuklu Devleti'nin hükümdarları kimdir? Büyük Selçuklu Devleti'nin kuruluşu...

Selçuklu Devletinin kurucusu Selçuk Bey, Oğuz Yabgu Devleti hizmetinde komutan olarak görev yapmaktaydı. Müslüman olduktan sonra Oğuz Yabgu Devletinden ayrılarak Cend Şehrine Oğuz Yabgu’ya karşı direnerek bağımsızlığını ilan eder. Oğuz Yabgu Devletinin himayesindeki Müslümanları kendi himayesine alarak Müslüman bir devlet kurma girişimlerine başlar. İslamiyet’i henüz benimseyen Selçuk Bey, Müslümanlığı öğrenmek için Zandak’a elçi göndererek din adamı göndermelerini ister. Çocuklarıyla birlikte yeni bir devlet kurma mücadelesine giren Selçuk Bey, 1009 yılında vefat eder. Selçuk Bey’in vefat etmesi üzerine Arslan Yabgu başa geçer. Arslan Yabgu, yeğenleri Çağrı ve Tuğrul Beylerle birlikte yeni bir yurt arayışına girer. 

Selçuklu Devletinin Kuruluşu

Orta Asya’da yeni bir devlet kurmak için mücadele eden Selçuklular, güçlü bir devlet olma yolunda ilerlerken Selçukluların ilerleyişinden çekinen Gazneli Mahmut, kurduğu tuzakla 1025 yılında Arslan Yabgu’yu esir alır ve Kalincar Kalesine hapseder. Bir daha bu kaleden çıkamayan Arslan Yabgu, 1032 yılında kalede vefat eder. Arslan Yabgu’nun Gazneliler yüzünden vefat etmesi, tüm Oğuz soyundan gelenlerin Gaznelilere karşı büyük bir düşmanlık beslenmesine neden olur. 

Oğuz Yabgu’nun vefat etmesinin ardından Selçukluların başına yeğeni Tuğrul Bey geçer. Çağrı ve Tuğrul Beyler, kendilerine uygun bir bölge arayışına girdiklerinden Anadolu ve Asya’nın farklı bölgelerine akınlar düzenler. Bu akınlar sırasında karşılarına çıkan Gazneli devletini 1035 ve 1038 yıllarında 2 kez yenilgiye uğratırlar. Bu esnada Gaznelilerin zayıfladığını gören Karahanlı Devleti bu durumu fırsat bilerek Gaznelilere saldırmak ve topraklarını kendi devletine katmak ister. Gaznelilere saldırır…

Dandankan Savaşı

Gazneli Mahmut, Selçuklulara karşı kaybettiği itibarini toparlamak için Harzemşah Devletinin Cend Valisi Şah Melik ile ittifak yaparak Selçukluları ortadan kaldırmak ister. Ancak yine de başarılı olamayan Gazneliler, Selçuklulardan yıkıcı darbeyi alır. Selçukluların 1040 yılında Gaznelilere karşı kazandıkları Dandanakan Savaşı Selçuklu Devletinin resmen kurulmasını sağlar. Selçuklu Devletinin kurulmasıyla devletin ilk hükümdarı Tuğrul Bey olur. 

Tuğrul Bey Dönemi (1040-1063)

Tuğrul ve Çağrı Bey, yaptığı dur durak bilmeyen akınların neticesinde devletlerini kurmayı başararak bağımsızlıklarını resmi olarak ilan ederler. Tuğrul Bey’in başarılı akınları ve elde ettiği askeri üstünlük Abbasi Halifesi Kaim bi Emrullah’ın dikkatini çeker. Abbasi Halife’si Şii Fatımi Devletinin baskısından kurtulmak için Sultan Tuğrul’dan yardım ister. Tuğrul Bey, Bağdat’ı işgal eden Arslan Besasiri’yi Bağdat’tan atarak Halife’ye sunar. Abbasi Halifesi, Tuğrul Bey’in bu hareketine karşı ona ‘Rükn’üd Dünya Ve’ddin’ unvanını verir. Tuğrul Bey, İslam’ın en güçlü komutanı ve sultanı unvanlarını aldıktan sonra 1063 yılında 70 yaşında iken vefat eder ve yerine oğlu Alparslan geçerek Selçuklu sultanı olur.

Sultan Alparslan (1063-1072)

Anadolu’nun Türk yurdu hale gelmesini sağlayan Selçuklu Sultanı Alparslan, veziri Nizam’ül-mülk ile birlikte Batı Anadolu topraklarına doğru seferlere başlar. Bizans İmparatorluğunun zayıfladığını gören Selçuklular, Bizans topraklarına doğru akınlara başlarlar. Durumu fark eden Bizans İmparatoru Romanos Diogenes, Selçuklu Devletine bir sefer düzenler. Bizans’ın sefer hazırlığı içinde olduğunu öğrenen Alparslan, hazırlıklarını yaparak Kuzeybatıya doğru yola çıkar. Malazgirt önlerinde karşılaşan Bizans ve Selçuklu orduları, Alparslan’ın savaş taktikleri sayesinde Selçukluların zaferiyle sonuçlar. Savaş sonrasında esir olan Romanos Diogenes, Alparslan tarafından misafir gibi karşılanır. Bizans İmparatoru, savaş tazminatı ödemesi ve vergiye bağlanması şartıyla memleketine gönderilir. İmparator, memleketine geldikten sonra Türklere yenilgisi utanç kaynağı olarak karşılanarak gözlerine mil çekilerek işkencelerle öldürülür. İmparatorun öldürülmesi ise yapılan anlaşmanın hayata geçirilmesen feshedilmesine neden olur…

Sultan Alparslan seferlerine devam ederken güneye sefere giderken hayatını kaybeder ve Selçuklu Devletinin yıkılış süreci başlar.

Alparslan’ın Anadolu’ya girmesinin ardından her komutan gittiği bölgeye yerleşerek kendi beyliğini kurar. Bu beylikler Selçuklu Devletine bağlı olsalar da ayrı bir valilik gibi yönetilirler. Komutanların kendi beyliklerini kurup Anadolu’ya yerleşmesi aslında Anadolu’nun Türkleşme sürecini hızlandırmak için düşünülmüş bir politikadır.
Sultan Alparslan’ın vefat etmesinin ardından oğlu Melikşah Selçuklu Devletinin yeni hükümdarı olur. Melikşah’ın sultan olmasıyla birlikte devletin hem içinde hem dışında türlü sorunlar meydana gelir. Anadolu’nun Türkler tarafından fethedilmesi, Türklerin hızla ilerlemesi ve güçlenmesi Avrupa’da Haçlı Seferlerinin başlatılmasına neden olur. Batı’da Haçlı Seferleri başlarken Doğu’da ise müritlerine efsunlayarak kendine bağlayan Haşhaşi oluşumu meydana gelir. Melikşah ve veziri Nizam’ül-mülk devleti ayakta tutmak için mücadele verirken Haşhaşilerin sinsi suikastları neticesinde öldürülürler. 

Selçuklu Devletinin Yıkılışı

Sultan Melikşah’ın öldürülmesinin ardından Selçuklu Devletine bağlı olan valilikler ve bölgeler bağımsızlıklarını ilan etmeye başlar. İç çekişmeler ve direnişlerle mücadele etmek zorunda kalan Selçuklu Sultanları, Haşhaşilerin saldırılarına ve Haçlı Seferlerine daha fazla dayanmayıp 1157 yılında yıkılmasına neden oldu…

Selçuklu Devleti Hükümdarları

• Tuğrul 

• Alp Arslan 

• I. Melikşah 

• I. Mahmud 

• Berkyaruk –

• II. Melikşah 

• Muhammed Tapar

• Sencer