Oktay Rıfat kimdir? Oktay Rıfat eserleri ve hayatı hikayesi

10 Haziran 1914 yılında babasının valilik yaptığı Trabzon’da dünyaya geldi. Annesi Münevver Hanım, babası Türk Dil Kurumu’nun ilk başkanı olan Samih Rıfat Beydir.

I. Dünya savaşının başlamasıyla babası Samih Bey İstanbul’a gitmiştir. Ailesini de İstanbul’a getirmek için uygun ortamı hazırlar. Trabzon’a bir telgraf çekerek Fransız vapuru ile İstanbul’a gelmelerini söyler. Bunun nedenini anlamayan aile yine de Samih Bey’i dinleyerek Fransız vapuru ile İstanbul’a gelir.  İstanbul’a geldiklerindehenüz Osmanlı vapurunun bombalanarak batırıldığını gören aile Samih Bey’in tedbirli davranma sebebini anlamıştır. İstanbul’a taşındıklarında henüz 6 aylık olan Oktay Rıfat 4-5 yaşlarında iken İstanbul işgal edilecektir. Baba Samih Bey bu nedenle Anadolu’ya taşınma kararı alır ve Ankara’ya taşınırlar. 

Ailesi, Oktay Rifat’ın okul çağına geldiği dönemde dedesi Hasan Rıfat’ın mektebine İstanbul’a göndermeye karar verirler. Fransızca olan mektepte Fransızca kısmen öğrenir. 

İstanbul’da fazla kalmayarak eğitimine Ankara’da devam eder. Ankara Erkek Lisesi (Taş Mektep) başladığında Orhan Veli ve Melih Cevdet Anday il tanışır. Öğretmenleri Ahmet Hamdi Tanpınar’dan çok şey öğrendiğini ifade eden Oktay Rifat lisede şiirler yazmaya başlar. Liseyi bitirdiğinde eli yüzü düzgün şiirler yazabildiğini de aktarmaktadır. 
Lise eğitiminden sonra Ankara Hukuk Fakültesine devam etti ve 1937 yılında mezun oldu. Mezun olduktan sonra Maliye Bakanlığı hukuk eğitimi alması için Paris’e gönderdi. Fransa’da Cahit Sıtkı Tarancı ile tanışır.

II.Dünya Savaşının patlak vermesi nedeniyle eğitimini tamamlamadan 1940’da Türkiye’ye döndü. 

Maliye Bakanlığı ve Matbuat-ı Umum Müdürlüğünde (Basın-Yayın) çalıştı. İstanbul ve Ankara’da serbest avukatlık yapmaya devam etti. 1954 yılında İstanbul’a taşınan şair Devlet Demir Yolları Hukuk Müşavirliği Bürosunda Avukat olarak işe başladı ve 1973 yılında emekli oldu. Emekliliğinden 18 Nisan 1988’de vefatına kadar edebiyatla uğraştı. Başta şiir olmak üzere roman ve tiyatro alanlarında eserler icra etti.

EDEBİ KİŞİLİĞİ

Dedesi Hasan Rıfat ve Babası Samih Rıfat Bey’in de şiirler yazması edebiyata ve şiire olan yatkınlığını henüz küçük yaşlardan itibaren şekillendirecektir. Ankara Erkek Lisesine başladığında öğretmeni olan Ahmet Hamdi Tanpınar’ın da edebi kişiliği üzerinde büyük etkileri olmuştur. Lisede tanıştığı Orhan Veli ve Melih Cevdet ile şiirler yazmaya başlarlar ve Garip Akımını oluştururlar. Türk şiirine yeni bir soluk getiren 3 genç isim 1941 yılında çıkardıkları Garip kitabını ‘bu kitap sizi alışılmış şeylerden şüpheye davet edecektir’ düşüncesiyle okura sunmuşlardır.

Garip Hareketinin Özellikleri:

-Şiirde kelimelere kıvraklı getirerek biçimsel olarak daha estetik kılmak.
-Halkın beğenisini egem kılarak eserler ortaya koymak.
-Toplumsal sorunlara en yakın olan şairlerdir.
-Şiirlerinde kent yaşamında insanların günlük hayatını konu alır fakat buna kıvraklık katılması ihmal edilmez. 
-Gerçekçi, bireyci, toplumcu bakış açılarıyla hayatı anlamaya çalışmış ve eserlerinde bu bakış açısına yer verilir.
-Sıradan insanları şiire konu olarak alınır.
-Sevindirici olayları şiirde fazlasıyla yer verilir.
-Yeniliklere açık olup farklı biçimler denenir.

Oktay Rıfat,

-’Perçemli Sokak’ kitabıyla II. Yeni Akımına yönelmiştir. Şiirlerinde soyut ifadeler kullanmıştır.
-Toplumsal ve sosyal içerikleri deyim ve tekerlemeler kullanarak başarılı yergiler kaleme almıştır.
-Geleneksel biçimde uyak kullandı ve halk şiirini geliştirmeye çalıştı.
-Yalın bir dille 4-5 dizelik şiirler yazdı.

YILDIZLAR

Kitabın yanında defter
Defterin yanında bardak
Bardağın yanında çocuk
Çocuğun yanında kedi
Ve uzakta yıldızlar yıldızlar

Oktay Rifat’ın ‘Garip’ Kitabından Bir Şiiri:

PENCERE

Sarı bir zambak açtı
Karanlığın bahçesinde pencerem
Geceyi odamdan geçirmek için
Bir ağaç cama vuruyor

Üşüdü mü dışardan narin ağaç
Yoksa hırsızlardan mı korkuyorsun
Nafile çoktan bağladılar ellerimi
Kırk haramiler

Ve gafil köpeğim kapımda habersiz
Bir tavşan kovalıyor rüyasında
Bulutlar şimdi insanların koynunda
Sabahleyin savuşurlar bacadan

OKTAY RİFAT’IN ESERLERİ

Şiir

-Garip 1941 
-Yaşayıp Ölmek Aşk ve Avarelik Üstüne Şiirler 1945
-Güzelleme 1945
-Aşağı Yukarı 1952
-Karga ile Tilki 1954
-Perçemli Sokak 1956
-Aşık Merdiveni 1958
-Elleri Var Özgürlüğün 1966
-Şiirler 1969
-Yeni Şiirler 1973
-Çobanıl Şiirler 1976
-Bir Cigara İçimi 1979
-Elifli 1980
-Denize Doğru Konuşma 1982
-Dilsiz ve Çıplak 1984
-Koca Bir Yaz 1987

Roman

-Bir Kadının Penceresinden 1976
-Danaburnu 1980
-Bay Lear 1982

Tiyatro

-Bir Takım İnsanlar 1961
-Kadınlar Arasında 1966
-Yağmur Sıkıntısı, Toplu Oyunlar 1988

ÖDÜLLERİ

-’Karga ile Tilki’ kitabına 1955 Yeditepe Şiir Ödülü
-’Şiirler’ kitabına 1970 Türk Dil Kitabı Şiir Ödülü
-’Bir Cigara İçimi’ kitabına 1980 Sedat Simavi Vakfı edebiyat Ödülü 
-’Danaburnu’ romanına 1981 Madaralı Roman Ödülü
-’Dilsiz ve Çıplak’ kitabına Behçet Necatigil Ödülü layık görülmüştür.