Mısır'da kurulan Türk Devletleri şifre (TEMA) Mısır'da kurulan Türk İslam Devletleri haritası

Abbasi halifelerinin dönemin şartlarında önemli vazifelere Türk komutanlarını getirmesi yaklaşık bin yıl boyunca Mısır’da Türk egemenliğinin başlamasına vesile olmuştur. Mısır’da kurulan ilk Türk devleti Abbasiler’dir. Mısır, İslam devleti topraklarına katılmasının ardından eyalet olmuştur. Merkezden atanan valiler aracılığıyla yönetilen bu topraklarda Abbasi otoritesi zayıflayınca vali görevinde bulunan Tolunoğlu Ahmet bağımsızlığını ilan ederek kendi adıyla anılan Tolunoğulları (868-905) devletini kurmuştur. Mısır’da kurulan Türk devletlerinin uzun ömürlü olmamasının en önemli sebeplerinden birisi yönetenlerin Türk yaşayanların ise Arap olmasından kaynaklıdır. Tolunoğulları’nın ardından Akşitler olarak da bilinen İhşidiler, Eyyubiler ve Memlükler Mısır’da kendi egemenliklerini sürmüştür. Türk devletlerinin bu bölgenin gelişmesinde büyük payı vardır. Gelin hep birlikte Mısır’da kurulan Türk İslam devletlerini inceleyelim…

TOLUNOĞULLARI (868-905)

Türkler, müslüman olduktan sonra Abbasi Devleti’nde başta askerlik olmak üzere bir çok alanda önemli vazifeler üstlenmiştir.  Bu görev alanlardan birisi de  Tolunoğlu Ahmet’tir. Mısır’a vali olarak gönderilmiş ve Abbasilerin zayıflığından faydalanarak bağımsızlığını ilan etmiştir. Tolunoğulları Suriye, Filistin ve Tarsus gibi önemli şehirlerde hüküm sürmüştür. Nil nehri ve yakınlarına yerleşmesi sebebiyle baharat yolundan faydalanmıştır. Taht kavgaları ve iç çekişmeler Tolunoğullarının sonunu hazırlamıştır. 905 yılında Abbasilere bağlı bir Türk komutan olan Muhammed Bin Süleyman tarafından yıkılmıştır.

İşte Tolunoğulları Devletinin komutanları;

Ahmed Bin Tolun (868 - 884)
Humâreveyh (884 - 896)
Ceyş b. Humâreveyh (896)
Hârûn b. Humâreveyh (896 - 905)
Hârûn b. Humâreveyh 

AKŞİTLER-İHŞİDİLER (935-969)

Suriye ve Filistin toprakları ve kutsal toprakları yöneten ilk Türk Devletidir. Muhammed bin Toğaç, Mısır Valiliğine atandıktan sonra Abbasi devletinin desteğiyle bağımsızlığını ilan etmiştir. Akşitler,  Tolunoğulları Devletinin devam niteliğini taşır. Abbasilerdeki gibi devlet yönetiminde hükümdarın sarayla ve hükümetle irtibatını sağlayan baş kişi "hâcib" idi. Hâcib, emirin huzuruna gitmek isteyenleri belli kurallara göre düzenleyen kişiydi. Emirin mali işlerinden hazinedâr, sağlık ve yiyeceklerinden sorumlu olansa tabib olarak adlandırılmaktaydı. Hem yönetim hem de ekonomik anlamda Tolunoğulları Devleti İle benzerlik gösterir. Yıkılmalarında tıpkı Tolunoğullarında olduğu gibi yöneticilerin Türk, halkın Arap olmasından kaynaklıdır. 969 yılında Fatımiler tarafından yıkılmıştır. İşte Akşitler Devletinin komutanları;

Muhammed Bin Togaç (935 - 946)
Ebü’l-Kâsım Ünûcûr (946 - 961)
Eb’ül-Hasen Ali (961 - 966)
Ebu'l Misk Kafur (966 - 968)
Ebu'l-Fevâris Ahmed (968 - 969)

EYYUBİLER ( 1174-1250)

Selahattin Eyyubi, Fatimileri  ,ortadan kaldırılarak kendi adıyla bilinen devleti kurmuştur. Hittin savaşında Haçlıları mağlup ederek Kudüs’ü haçlıların elinden almıştır. Bu durum III. Haçlı seferinin düzenlenmesine neden olmuştur. III. Haçlı seferinde Eyyubiler, haçlı ordusunu büyük bozguna uğratmıştır. Ülkenin çeşitli bölgelerinde kütüphaneler, medreseler kuran Eyyubiler, en güçlü oldukları dönemde Mısır, Suriye, Irak, Hicaz, Doğu Anadolu ve Yemen’i egemenliği altına almıştır.  İşte Eyyubilerin komutanları;

Selahaddin Eyyûbî (1169 -1193)
Aziz Osman bin Selahaddin (1193 - 1198)
Mansur bin Aziz (1198 - 1200)
I. Adil (1200 - 1218)
Kâmil bin Adil (1218 -1238)
II. Adil (1238 - 1240)
Salih (1240 - 1249)
Turanşah bin Salih (1249 - 1250)

MEMLÜKLER (1250-1517)

Melüklüler Kafkasyadan getirilen Kıpçak kökenli kölemen adı verilen Türk çocuklarıydı. Bu çocuklar Nil Nehri üzerinde bulunan Ravza Adasında asker olarak yetiştiriliyorlardı. Memlük kurucusu Aybek de bu kölemen kökenli çocuklardandı. Aybek tarafından kurulmuştur. Batıniler ve Haçlılara karşı mücadele ederek İslam dünyasını korumuşlardır.
Ayn-ı Calut ve Elbistan savaşlarıyla Moğolları mağlup etmişlerdir. Sultan Baybars
Moğolları ilk kez yenilgiye uğratmıştır. Resmi dil olarak Türkçeyi kullanmışlardır.
1517 yılında Osmanlı hükümdarı Yavuz Sultan Selim Ridaniye Savaşında Memlük devletini ortadan kaldırmıştı.