1- Asgari geçim indirimi bekâr, evli, çocuklu herkes için kalktı mı?
Ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde asgari ücretin aylık brüt tutarının yüzde 85'i gelir vergisinden istisna edildiği için uygulama alanı kalmayan AGİ düzenlemesi yürürlükten kalkıyor. Yeni yıldan itibaren elde edilen kazançlarda asgari geçim indirimi (AGİ) uygulanmayacak. Yeni sistemde bekâr çalışanla evli, eşi çalışmayan, çocuklu arasında vergi istisnası aynı olacak.
2- AGİ'nin kalkması ücretleri düşürür mü?
Mevcut uygulamada AGİ, ücretten kesilecek gelir vergisinden kendisi, eşi, çocukları için her yıl belirlenen tutarda indirim yapılması esasına dayanıyor, net ücretle birlikte ödeniyor. Çalışanın net ücreti asgari indirimi kadar artıyor. Bekâr çalışana yüzde 58'i, evli, eşi çalışmayan ve üç çocukluya yüzde 100'ü iade ediliyor. Yeni düzenleme ile asgari ücrete kadar kazançlar vergi dışı kaldığı için AGİ'nin iadesi söz konusu olmayacak. AGİ'nin kalkması nedeniyle ücrette bir azalma söz konusu olmayacak. Çalışanların eline geçen net ücret artacak.
3- Asgari ücretliler vergi dilimine takılacak mı?
İşçi, memur ayırımı olmadan tüm çalışanların brüt 5004 liraya kadar olan ücreti gelir vergisi, damga vergisinden muaf olacak. Yeni sistemle asgari ücretli hiçbir çalışan vergi diliminden etkilenmeyecek. Asgari ücretli önceden Eylül, Ekim, Kasım'da vergi ödüyordu. Artık ödemeyecek vergi dilimi nedeniyle ücreti düşmeyecek. Gelecek yıl uygulanacak asgari ücrete göre 5004 liraya kadar olan kısımdan sadece yüzde 14 SGK primi işçi payı, yüzde 1 oranında işsizlik sigortası fonu işçi primi kesilecek.
4- Vergi istisnası çalışanın kazancını nasıl etkileyecek?
Bugünkü sistemde asgari ücrete kadar olan gelirde vergi istisnası evli, eşi çalışmayan 3 çocuklu çalışanlar için geçerli. Buradaki vergi istisnası gelir vergisiyle sınırlı. Bekâr çalışandan verginin yüzde 50'si kesiliyordu AGİ olarak. Şimdi tamamı kesiliyor. Asgari ücretlinin eline 675 lira fazla para geçecek. Asgari ücrete kadar olan bütün çalışanlarda gelir vergisi istisnası herkes için uygulanacak. Damga vergisi istisnası da aylık ücrete 37,98 lira olarak yansıyacak.
5- Vergi indiriminin net ve brüt kazanca yansıması nasıl olacak?
Net ücretin brüt tutarı hesaplanarak vergiden asgari ücret için hesaplanan vergi mahsup edilecek. Net ücretle çalışan da brüt ücretle çalışan da bu avantajdan yararlanacak.
6- Brüt 5004 lira üzerinde örneğin 10 bin lira net ve brüt kazancı olan vergi iadesi alabilecek mi?
Mevcut sistemde 10 bin lira brüt maaşı olan bir çalışanın 1275 lira vergi ödemesi gerekiyordu. Bugünkü sistemle devam edilse maksimum 675.54 lira AGİ bu tutardan düştüğünde ödenecek vergi 599,46 lira (ilk vergi dilimi için) olacaktı. Bu durumda 10 bin lira brüt kazancı olan yaklaşık 7824 lira net maaş alacak. Eski sistemdeki AGİ de bunun içinde olacak. Diğer yandan 10 bin lira net maaşı olanın brütü yaklaşık 13 bin 987 lira. Gelir vergisi matrahı 1783.44 lira olacaktı. İşçi yasal kesintileri sigorta, damga, işsizlik 3978 lira.
Brütten düşüldüğünde 10 bin 675 lira olacak. Dolayısıyla 675 liralık AGİ (eski sistemde) net maaşa ilave edilmiş oluyor. Net ücretle birlikte veriliyor. Brütte AGİ vergiden kesildiği için doğrudan içinde yer alıyor. Net ve brütte AGİ uygulamasının ayrıca bir tebliğle açıklığa kavuşturulması bekleniyor.
7- Gelecek yıl gelir vergisi dilimlerinde bir değişiklik var mı?
Ücret gelirlerine uygulanacak gelir vergisinin ilk dilimine tabi kazançlar yüzde 33 artırılarak 32 bin liraya yükseltildi. Gelir vergisi oranı yeni yılda 32 bin liraya kadar kazançlar yüzde 15, 32 bin ile 70 bin lira arası yüzde 20, 70 bin lira ile 250 bin lira arası kazançlar yüzde 27, 250 bin lira ile 880 bin arası yüzde 35, 880 bin lira üzeri kazançlar yüzde 40 uygulanacak.
8- Yeni asgari asgari ücret hangi tarihte hesaba yatacak?
Ocak ayı maaşları yeni asgari ücretten yatacak. Peşin ücretler 1 Ocak'ta, peşin almayanlar 1 Şubat'ta maaşlarını 4253 liralık yeni asgari ücret üzerinden alacak.
9- Yeni asgari ücret tazminatlara nasıl yansıyacak?
Ocak ayından itibaren kıdem tazminatları son brüt maaş üzerinden hesaplanacağı için işten ayrılanlar için hesaplamada yeni asgari ücretin brüt rakamı olan 5.004 lira geçerli olacak.
10-Asgari ücrete yüzde 50.5'lik artış memur, emekliye yeni yılda yapılacak zamma yansır mı?
Asgari ücretteki bu tarihi zam hem özel sektör hem de kamuda ücret artışını da beraberinde getirecektir. Sürmekte olan toplu iş sözleşmelerinde yeni asgari ücret dikkate alınacaktır.
Emekli aylığı ve memur maaşları da 2002'de zamlanacak. SSK, Bağ-Kur emeklileri 5 aylık enflasyonla yüzde 10'un üzerinde zammı garantilerken asgari ücretteki artış da dikkate alarak yıllık bazda bir iyileştirme yapılması planlanıyor.
Yine Ocak ayında memurlara toplu sözleşme dışında enflasyondaki artış dikkate alınarak ek protokolle zam yapılacak.
Ek zammın seyyanen yapılması öngörülürken bunda yeni asgari ücret tutarının da etkili olması bekleniyor. Kamu çalışanlara ek zam da 15 Ocak'ta maaşlara yansıyacak.
