Gündemi meşgul eden Mali Kural nedir? Mali Kural özellikleri nelerdir?
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından, dolar kurlarındaki önlenemez yükselişe karşı gerektiği takdirde aktif hale getirilebileceği açıklanan Mali Kural nedir? Döviz fiyatlarına yönelik hazırlanan Aksiyon Planı doğrultusunda sözü edilen Mali Kural nasıl uygulanır? Maliye politikasıyla bağlantılı Mali Kural'ın özellikleri!
Dolar kurlarındaki büyük yükselişin sonrasında Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, gündemin merkezine yerleşen Türkiye'nin ekonomisi hakkında mühim açıklamalarda bulundu. Döviz fiyatlarındaki dalgalanmalara karşı ülke piyasası için tedbir/önlem geliştirdiğini ifade eden Berat Albayrak, Aksiyon Planı'nın aktif hale getirileceğinden söz etti. Tüm bunların yanı sıra, gerçekleştirilen açıklamalar neticesinde lazım geldiği takdirde diğer bir ekonomi yöntemi olan Mali Kural'ın uygulamaya alınabileceğini vurguladı. Peki, hükümet kanadında dolar kurlarının hızlı bir şekilde artışa geçmesinin ardından ilk defa söz edilen Mali Kural nedir? Türkiye ekonomik açıdan çetin mücadelesini verirken yapılan açıklamalarda sözü edilen, ekonomideki tüm gelişmeleri yakından takip edilen vatandaşların ağırlıklı olarak sorgulama konusu haline getirdiği Mali Kural özellikleri nelerdir ve nasıl uygulanır?
EKONOMİDE MALİ KURAL NEDİR?
Mali kural, kurallara bağlı maliye politikası söz konusu olduğunda uygulanacak maliye politikasının esneklik limitlerini belirleyen kurallara verilen isimdir.
MALİ KURAL ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
->Mali kural, makroekonomik düzeyde bütçe büyüklükleri üzerine bir takım niceliksel sınırlamalar getirmek suretiyle maliye politikalarını kısıtlayan ve yakından disipline eden uygulamalar biçiminde tanımlanmaktadır.
->Mali kurallar, bütçeleme sürecinin karar alma ve uygulama aşamalarını davranışsal veya yasal normlarla düzenleyen temel ilkeler biçiminde değerlendirilmektedir.
->Mali kural kapsamında kamu harcamaları, vergiler, bütçe dengesi ve borçlanma düzeyi yakından izlenen öncelikli değişkenlerdir.
MALİ KURAL NASIL UYGULANIR?
Orta vadeli programla birlikte yenilenmiş bir yapı içinde gündeme gelen mali kural şöyle bir denkleme dayandırılıyor;
Äa=y(a-1 a)+k(b-b)
Yukarıda verilen mali kural denkleminin açılımı şöyledir;
Äa= Kamu açığındaki uyarlamanın GSYH’ya oranı,
y= Kamu açığının orta uzun vadeli hedefine yakınsama hız katsayısı,
a-1= Bir önceki yılın gerçekleşen kamu açığı/GSYH oranı,
a = Orta uzun vadede hedeflenen kamu açığı/GSYH oranı,
k= Konjonktürel etkiyi yansıtma katsayısı,
b= GSYH reel büyüme hızı
b = GSYH büyüme hızının uzun dönemli ortalaması.
Bu denklemdeki y ve k katsayıları negatif değer taşıyor.
Denklemdeki harflerin yerine ilgili sayı ve oranlar konulduğunda ulaşılacak olan sonuç yani kamu açığındaki uyarlama/GSYH oranı, eksi çıkıyorsa kamu açığında azalma, artı çıkıyorsa kamu açığında artma söz konusu demektir.
MALİ KURAL İLK DEFA HANGİ TARİHTE UYGULANMAYA BAŞLANDI?
Mali Kural Farklı kompozisyonlarla özellikle 1990'lı yıllardan itibaren birçok ülkede uygulanmaya başlandı.
Kamu maliyesi açısından izlenecek politika esnek ya da kurala bağlı politika şeklinde oluşturulabilir. Esnek maliye politikası, maliye politikasının anayasa ve yasalarda çizili kurallar içinde yürütülmesi koşuluyla esnek biçimde yürütülmesi olarak tanımlanabilir.
