Kırgız halkının sesini romanlarıyla duyuran yazar: Cengiz Aytmatov

Kırgız kültürünün sesi Cengiz Aytmatov...

 

Kırgızistan'ın Talas bölgesinin Şeker köyünde, 12 Aralık 1928'de dünyaya geldi. Babası devlet adamı Törekul Aytmatov, annesi Tatar asıllı tiyatro sanatçısı ve öğretmen Nagima Aytmatov'du.

Okul hayatına 1935'te Rusçayı da öğrendiği Moskova'da başladı. Babası, ailesini Şeker köyüne gönderdikten sonra 1937'de tutuklandı ve 1 yıl sonra kurşuna dizildi.

 

Usta yazar, eğitimine, 1938'de taşındıkları Kirovskoye'deki Rus yatılı bölge okulunda devam etti. Ailesinin geçim sıkıntısı nedeniyle küçük yaşta çalışmaya başladı. Aytmatov, henüz 14 yaşındayken vergi tahsildarlığı, tarım makinelerinin sayımı, Rusça öğretmenliği gibi işlerde çalıştı.

FOLKLORİK HİKAYELERİ MODERN EDEBİYATLA HARMANLADI

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra 1946'da ailesiyle Cambul'a taşındı. Daha sonra Veteriner Teknik Okuluna girdi ve yüksek öğrenimini 1953'te Bişkek'teki Tarım Enstitüsünde tamamladı.

Usta edebiyatçı, 1952'de kaleme aldığı "Gazeteci Cyuda" adlı öyküde, savaş sonrası açlık ve sefalet çeken Japon çocuklarının yaşamlarını ele aldı.

Yazarlık kariyerine Moskova'da başlayan Aytmatov, 1956-1958 arasında Rusya'nın başkenti Moskova'daki Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsünde eğitimine devam etti.

Kırgızistan'ın folklorik hikayelerini modern edebiyatla harmanlayan usta yazar, eserleriyle 1957’de Sovyet Yazarlar Birliği'ne kabul edildi, 1963'te ise Lenin Ödülü'ne layık görüldü.

"KÜLTÜR ELÇİSİ" SIFATIYLA ANILDI

Yazar Aytmatov, edebi çalışmalarına ek olarak, Sovyetler Birliği Parlamentosunda milletvekili olarak da görev yaptı.

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin eski Devlet Başkanı ve son lideri Mihail Gorbaçov'un danışmanlığını yapan 5 kişiden biriydi. 1996'da Kırgızistan Cumhurbaşkanı Askar Akayev tarafından "kültür elçisi" sıfatıyla Kırgızistan'ın UNESCO temsilciliğine tayin edildi.

Cengiz Aytmatov, çalışmalarıyla 1985'te Hindistan Javaharlal Nehru Ödülü, 1988'de Japonya Doğu Felsefesi Enstitüsü Akademi Ödülü, 1994'te Avusturya Avrupa Edebiyatı Devlet Ödülü, 1998'de Friedrich Rueckert Ödülü ile 2004'te Alexender Men ve Leo Kopelev Ödülü'nün de aralarında bulunduğu çok sayıda ödüle layık görüldü.

Eserleri 100'den fazla dile tercüme edilen ünlü edebiyatçı, 2008'de Rus televizyon kanalının belgesel çekimleri için gittiği Tataristan'ın başkenti Kazan'da ani böbrek rahatsızlığı geçirdi.

Tedavi için götürüldüğü Almanya'da 10 Haziran 2008'de 79 yaşında hayatını kaybetti.

"SELVİ BOYLUM AL YAZMALIM" ROMANIYLA TÜRK HALKINI ETKİLEDİ

Aytmatov, 1970'te kaleme aldığı "Selvi Boylum Al Yazmalım" adlı romanıyla Türkiye'de tanındı. Kitaptan uyarlanan ve başrollerinde Kadir İnanır ile Türkan Şoray'ın rol aldığı aynı adlı film, Türk sinemasının klasikleri arasında yer aldı.