SpaceX'i reddeden Türk profesör: Türkiye'den teklif gelirse...

NASA'nın Mars misyonunda imzası olan Türk bilim insanı Prof. Dr. Behçet Açıkmeşe, BBC Türkçe'ye açıklamalarda bulundu.

Washington Üniversitesi'nde çalışmalarına devam eden ve Amazon'un sahibi Jeff Bezos'un kurduğu uzay araştırma şirketi Blue Origin'le ortak bir proje yürüten Prof. Açıkmeşe, JPL'de yaklaşık 10 yıl çalıştı. Ancak JPL'den ayrıldıktan 9 yıl sonra, Curiosity için geliştirdiği algoritma, 18 Şubat 2021'de yine Mars'a inen Perseverance isimli uzay aracına da uyarlanarak kullanıldı.

"YEDİ DAKİKALIK TERÖR"

Açıkmeşe, geliştirdiği algoritmayı şöyle anlattı: "Curiosity robotunu indiren ve yakın zamanda da Perseverance robotunun indirilmesinde kullanılan temelde dört tane önemli güdüm kontrol sistemleri algoritması var. 'Yedi dakikalık terör' diyorlar, atmosfere dokunmayla yere inmesine kadar geçen süre. Bu algoritmalar uzay aracı üzerinde otomatik olarak bazı kararları veriyorlar ve uzay aracını kontrol ediyorlar. Işık hızıyla bir şey yolladığınızda oraya ulaşması yaklaşık 12 dakika sürüyor ama toplam iniş süresi 7 dakika. Dolayısıyla uzaktan kumanda imkansız. Yere 20 metre mesafede aracı vinç indiriyor, o anda benim algoritmam kontrol etmeye başlıyor uzay aracını. O yukarıdaki aracı jetlerle döndürüp olabildiğince uzağa uçurmam gerekiyor ki oraya çakılmasın, uzağa bir yere yollamam gerekiyor yani. Bunu yaparken de aşağıdaki tekerlekli robotu yakmamam gerekiyor. Onu yakında bir yere düşürürseniz inceleme yapan robotlu araca engel olabilir, bir ton problem çıkarabilir. Dikkatle yapmazsanız oradaki robotu yakabilirsiniz, roketten çıkan gazlar oraya sensörlere vurursa, zaten sıcak ve çok hızlı şekilde hareket eden gazlar, zarar verebilir. İyi kontrol etmezseniz, yakınlarda bir yere düşüp o bölgeyi kirletebilir. Çünkü robot orada araştırma yapacak.

'ELON MUSK'LA GÖRÜŞMEDİM'

Açıkmeşe, SpaceX'in daha önce kendisine iş teklif ettiğini ama 'ufak bir şirket' olduğu için kabul etmediğini söyleyip, "Bir gün oradaki arkadaşımı ziyarete gittim. 'Seni şu anda Elon Musk'la tanıştırayım ama tanıştırırsam sana direkt iş teklif eder' dedi. Ben hazır değildim, bu sebeple görüşmek istemedim. Eğer sorarsa ve o anda hazır değilsem, 'hayır' demek de istemiyorum. Kişisel sebeplerden akademik olmayı daha çok tercih ettim. Daha önce, 2005'te SpaceX ulaştı bana gelir misiniz diye ama o zaman yeni ve ufacık bir şirketti, yanıt bile vermemiştim" ifadelerini kullandı.

'TÜRKİYE UZAY AJANSI'NDAN TEKLİF GELİRSE DÜŞÜNÜRÜM'

Açıkmeşe, Türkiye Uzay Ajansı'ndan kendisini bir teklif gelmediği ama teklif gelirse yardımcı olacabileceğini belirtip, "Henüz bana bir talep ya da teklif gelmedi. Beni orada bilen insanlar var, Türkiye'de aktif değilim belki o yüzden ama henüz hiçkimse benimle iletişime geçmedi.

"Teklif gelirse tabii düşünürüm, yardımcı olabilirsem çok iyi olur. NASA'ya çalıştığım için dışarıya çalışmam mümkün olmayabilir. Ama eğer normal olarak yardım etmenin olmanın bir yolu varsa elimden gelen yardımı gösteririm. Dünyaya roket veya herhangi bir uzay aracı indirme tecrübesi olan kaç kişi var? Güdüm kontrol sistemlerinde üç beş kişi var, orada işlerine yarayabilirim" dedi.

PROF. DR. BEHÇET AÇIKMEŞE KİMDİR?

ODTÜ İnşaat Mühendisliği'ni 1992'de bitirdikten sonra Purdue Üniversitesi'nden burs alarak yüksek lisans ve ardından doktorasını tamamlayan Açıkmeşe, 2003'te NASA'nın Güdüm Kontrol Analiz Grubu 'Jet Propulsion Laboratory'de (JPL) çalışmaya başladı.

Burada geliştirdiği algoritmalardan birisi, 6 Ağustos 2012'de Mars'a ulaşan Curiosity aracının daha geniş bir alanda inceleme yapabilmesine kritik bir katkıda bulundu.

Bugün Washington Üniversitesi'nde çalışmalarına devam eden ve Amazon'un sahibi Jeff Bezos'un kurduğu uzay araştırma şirketi Blue Origin'le ortak bir proje yürüten Prof. Açıkmeşe, JPL'de yaklaşık 10 yıl çalıştı. Ancak JPL'den ayrıldıktan 9 yıl sonra, Curiosity için geliştirdiği algoritma, 18 Şubat 2021'de yine Mars'a inen Perseverance isimli uzay aracına da uyarlanarak kullanıldı.