OHAL Komisyonu 4 yılda 120 bin 703 başvuruyu karara bağladı

Olağanüstü Hal (OHAL) İşlemleri İnceleme Komisyonu, Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile meslekten ihraç edilenler, kapatılan kurum ve kuruluşlara ilişkin yapılan 126 bin 783 başvurudan 120 bin 703'ünü karara bağladı.

Komisyondan yapılan açıklamaya göre, OHAL kapsamında KHK'lerde tesis edilen işlemler hakkındaki başvuruları değerlendirip karara bağlamak üzere kurulan OHAL Komisyonu, karar verme sürecinden bu yana geçen 4 yıllık süre içerisinde toplam başvuruların yüzde 95'i hakkında karar verdi.

15 Temmuz 2016'da Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) mensuplarınca gerçekleştirilen darbe girişiminin ardından KHK'lar ile 125 bin 678 kişi kamu görevinden çıkarıldı. 3 bin 213'ü rütbe alma, 2 bin 761'i kurum ve kuruluş̧ kapatma ve 270'i yurt dışı öğrencilikle ilişiği kesilme olmak üzere toplam 131 bin 922 de tedbir işlemi uygulandı.

Bu kapsamda 31 Aralık 2021 tarihi itibarıyla komisyona yapılan başvuru sayısı 126 bin 783 oldu. Komisyon tarafından verilen karar sayısı 120 bin 703, incelemesi devam eden başvuru sayısı ise 6 bin 80 olarak kayıtlara geçti. 22 Aralık 2017'den itibaren karar verme surecine başlayan komisyonca 16 bin 60 başvuruda kabul, 104 bin 643 başvuruda ret kararı verildi.

Komisyon, 3 bin 550 dosya için ise ön inceleme kararı aldı. Ayrıca, kabul kararlarından 61'i ise kapatılan dernek, vakıf, öğrenci yurdu, televizyon kanalı ve gazete gibi kuruluşların açılmasına ilişkin oldu.

- RET KARARLARININ YARISINDAN FAZLASI HÜKÜMLÜ

Komisyon tarafından 104 bin 643 başvuru dosyasında, terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti, aidiyeti, iltisak veya bunlarla irtibatı bulunduğu gerekçesiyle ret kararı verildi. Ret kararlarının yüzde 95'inde adli soruşturma/kovuşturma bilgisi mevcutken, ağır ceza mahkemelerince hapis cezası verilenlerin oranı yüzde 53 olarak kayıtlara geçti.

Ret kararı verilenlerden, FETÖ elebaşının "Bank Asya'ya destek" çağrısı üzerine söz konusu bankada hesap açma/para yatırma gibi işlem yapanların oranı yaklaşık yüzde 40, ByLock kullanımı ve mesaj içeriği tespiti yüzde 35 oldu.

- "DERNEK, GAZETE VE OKUL, TEK BAŞINA RET GEREKÇESİ DEĞİL"

Komisyon kararlarında "dernek üyeliği, gazete aboneliği veya örgüte müzahir okula kaydı" tek başına ret sebebi görülmezken, her bir dosya ayrı ele alınarak, kararlar gerekçeli olarak veriliyor.

Komisyonun yaptığı inceleme sonucunda terör örgütüyle irtibatı nedeniyle ret kararı verilen eşinden bağımsız olarak 1594 kişinin başvurusu kabul edildi.

Komisyon kurulmadan önce KHK'lar ile haklarında işlem yapılan kişilerin bir kamu kurumuna başvuru yapmış olması veya idare mahkemesinde dava açılması halinde, komisyona doğrudan başvuru yapılmaması durumunda da önceki başvurular resen işleme konuluyor. İnceleme ve değerlendirme sonunda bu başvuruların içerisinden 172 dosya hakkında da kabul kararı verilerek, kişilerin kamu görevine iadesi sağlandı.

- ETKİLİ İÇ HUKUK YOLU OLARAK KABUL EDİLİYOR

Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından etkili iç hukuk yolu olarak kabul edilen komisyon, ilk başvuruları 17 Temmuz 2017'de almaya başladı.

Komisyon tarafından elektronik ortamda 7/24 esaslı başvuru alma işlemi gerçekleştirilirken, 20'den fazla kurum ve kuruluştan temin edilen yaklaşık 500 bin evrak tasnif, kayıt ve arşivleme işlemi oluşturulan özel bir bilgi işlem altyapısı sayesinde tamamlandı. Bilişim sistemi altyapısının, veri analiz sisteminin tamamlanması ve 70'i raportör olmak üzere istihdam edilen toplam 240 personeliyle belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde de 22 Aralık 2017'de başvuru dosyaları hakkında karar verme süreci başladı.

Komisyon, 7075 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat kapsamında her bir başvuru dosyasını ele alarak bireyselleştirilmiş gerekçeli karar veriyor.

Komisyon incelemesini terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti, aidiyeti, iltisakı veya bunlarla irtibatı yönünden de yapıyor.

Yargı mercileri tarafından haklarında adli soruşturma ve kovuşturma yapılan başvurucular bakımından örgüt üyeliği veya örgüte yardım etme gibi suçlar yönünden ceza hukuku kapsamında yargılama yürütülürken, komisyon tarafından yapılan inceleme öncelikle idari nitelik taşıyor.

Bu kapsamda, kamu görevinden çıkarmada, adli suç veya disiplin suçu işlenmesi karşılığında uygulanan yaptırımlardan farklı olarak terör örgütleriyle bağının kurulması yeterli görülüyor. Değerlendirme, cezai sorumluluğunun bulunup bulunmadığından bağımsız, sadece kamu görevinde kalmanın uygun olup olmadığı yönünden yapılıyor.

- 106 KRİTER BAŞLIĞINA GÖRE DEĞERLENDİRME

Komisyonca başvurular, öncelikle kişinin başvuru dilekçesindeki beyanlardan yola çıkarak, kurum ihraç sebepleri ile birlikte tespit edilen verilerle ele alınıyor. İlgili kurumlardan temin edilen bilgi, belge ve tespitler detaylıca incelenmesinin ardından yargı mercileri tarafından verilen kararlar UYAP sistemi üzerinde takip edilerek, haklarında takipsizlik veya beraat kararı verilen kişilerin dosyaları öncelikle inceleniyor.

Komisyon tarafından yapılan değerlendirmedeki temel yaklaşım, terör örgütünün emir ve talimatına göre hareket edilip edilmediğinin tespitine yönelikken, başvurulara ilişkin 20'den fazla kurumdan temin edilen bilgiler, 106 kriter başlığı altında analiz ve sorgulama yapılarak inceleniyor, çalışma usul ve esasları kapsamında değerlendirilerek karara bağlanıyor.

Komisyon inceleme ve değerlendirme kriter bilgileri arasında, adli soruşturma ve kovuşturma dosyalarındaki tespit ve bilgiler, ceza yargılamaları sonucunda mahkumiyet bilgisi, örgüt içi iletişim programı ByLock, Eagle kullanıcılığı bilgisi, Bank Asya'ya destek amaçlı hesap açma ve para yatırma bilgisi, iltisaklı sendika, dernek, vakıf ve federasyon üyelik, yöneticilik bilgisi, iltisaklı kuruluşlardaki çalışma kayıtlarına dair bilgiler, müzahir kuruluşlara yapılan mali destek, şüpheli para transferleri ve diğer mali bilgiler de yer alıyor.

- BAŞVURU SONUCU, UYGULAMA ÜZERİNDEN ÖĞRENİLEBİLİYOR

Komisyona başvuru yapanlar, internet adresindeki "OHAL Komisyonu Başvuru Takip Sistemi" uygulaması üzerinden başvuruların safahatı ve kararın sonucu hakkında bilgi edinebiliyor.

Komisyon kararları tebliğ edilmek üzere kişilerin en son görev yaptığı kurumlara teslim edilirken, tebligat işlemi bu kurumlar tarafından yapılıyor.

Başvurusu kabul edilen kişilerin atama işlemi, ilgisine göre en son görev yapılan kurum ve Yükseköğretim Kurulu Başkanlığınca yapılırken, komisyon kararlarına karşı, kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde Hakimler ve Savcılar Kurulunca belirlenen Ankara idare mahkemelerine ilgilinin en son görev yaptığı kurum veya kuruluş aleyhine iptal davası açılabiliyor.

- 2021 YILI FAALİYET RAPORU YAYIMLANDI

Öte yandan OHAL Komisyonu'nun 2021 yılı Faaliyet Raporu da yayımlandı. Türkçe ve İngilizce hazırlanan raporda, komisyonun çalışma sonuçlarına ilişkin bilgi verildi.

FETÖ'nün okul dernek, vakıf gibi kuruluşlardaki yapılanmasının da anlatıldığı raporda, örgütün asli unsuru müntesiplerin, ışık evleri, yurtlar, okullar, dershaneler olan hizmet birimlerinde yetiştirildiği, bu kuruluşların temel amacının eğitim değil, finansman kaynağı sağlamak ve örgüte "müntesip" yetiştirmek olduğu belirtildi.

Ayrıca raporda, örgüte ait şirket, holding, banka, vakıf ve dernek faaliyetlerinde yapılan usulsüzlükler ve yardım adı altında vatandaşlardan elde edilen gelirlerin örgüte aktarıldığı bilgisine yer verildi. Bu kapsamda verilen karar örnekleriyle de örgütün sivil toplum kuruluşlarındaki yapılanmasına ilişkin detaylar ortaya konuldu.

Kabul ve ret kararlarının örneklerine de yer verilen faaliyet raporunun tamamına, "www.ohalkomisyonu.tccb.gov.tr" internet adresinden erişilebiliyor.