Bugün sizlere Diyanet İşleri Başkanlığı’nın iki farklı faaliyetine ilişkin düşünce ve izlenimlerimi anlatmak istiyorum.

Bunlardan ilki Türkiye Diyanet Vakfı (TDV) İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM) ile…

O merkezin 33 yılda tamamladığı İslam Ansiklopedisi.

İkincisi ise, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın düzenlediği Hutbe Çalıştayı.

İSAM’DA YAZILDI. HEP 33 YAŞINDA. TÜRÜNÜN TEK ÖRNEĞİ VE TAM 46 CİLT

İlk cildi tamamlandığında gencecik bir üniversite öğrencisiydim.

Rahmetli kayınpederim bir gün ziyarete gittiğimizde kütüphanesinden bir cilt kitap çekti.

“Bakın” dedi. “Diyanet ne müthiş bir eser çıkarttı” diye ekledi.

Daha sonra 46 cilde ulaşacak olan “TDV İslam Ansiklopedisi”nin ilk cildiydi elindeki.

Bir bebeği tutar gibi özenli…

Bir hazine bulmuşçasına mutluydu!

Yıllar geçti her cilt çıktığında gidip özenle alıp, kütüphanesindeki diğer ciltlerin yanına koydu.

Ömrü vefa etmedi ansiklopedinin bittiğini görmeye... Ne ki hala kütüphanesinde onun aldığı ciltler duruyor.

İSAM’DA BİR GÜN…

33 yılda tamamlanan TDV İslam Ansiklopedisi’nin 2024 yılının son ayında bir de “Hep 33 Yaşında” isimli filmi vizyona girdi.

Tam o günlerde Diyanet İşleri Başkanı Prof. Ali Erbaş ile TDV Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi’nde (İSAM) buluştuk.

İSAM, İslam dini, tarihi ve medeniyetinin araştırılması için…

İslam medeniyetinin ilmi mirasını günümüze doğru aktarılması için…

TDV İslam Ansiklopedisi’nin yazılması için kurulmuş bir merkez.

Kıymetli Ali Hocam ile hem İSAM’ı gezdik hem sohbet ettik.

Diyanet İşleri Başkanı Erbaş, İSAM’ı anlatırken şöyle dedi,

“Burası, günümüze kadar projeler ve yürüttüğü eğitim programlarıyla üniversite ve sivil toplum kuruluşlarına öncülük eden bir kurum. Bugün de devam ettirdiği yayın ve inceleme projeleriyle öne çıkıyor. Özellikle dünyadaki sayılı ihtisas kütüphaneleri arasında yer alan kütüphanesiyle akademik çalışmalar için önemli bir merkez. Bu yönüyle bile çok önemli bir misyonu ifa ediyor.”

Diyanet İşleri Başkanı Erbaş, TDV İslam Ansiklopedisi için de şunları söyledi, “İSAM’ın 33 yıllık bir çalışmanın sonunda ortaya koyduğu 46 ciltlik en büyük eseri olan TDV İslâm Ansiklopedisi, dünyada müslümanlar tarafından hazırlanmış ve tamamlanmış ilk telif İslam ansiklopedisidir.”

Kayınpederimin bundan neredeyse 40 yıl önce özenle alıp kütüphanesine koyduğu TDV İslam Ansiklopedisi’nin yazıldığı…

Sonrasında, araştırmacılara çok özel atmosfer hazırlayan İSAM, gelecek nesillere yayımladığı eserlerle kocaman bir külliyat bırakıyor.

Prof. Ali Erbaş hocam, vedalaşırken o gün kütüphaneme koymak üzere 46 ciltlik TDV İslam Ansiklopedisi’ni hediye etti.

Şimdi, kayınpederimin özendiği, kıymetli eser benim de kütüphanemde.

HER HAFTA CUMA GÜNÜ MİMBERDEN İRAT EDİLEN HUTBE DOĞRUDAN 22 MİLYONA ULAŞIYORSA…

Şubat ayının başında Diyanet İşleri Başkanlığı’nda bir çalıştaya katıldım. Çalıştayın konusu her hafta Cuma günleri Cuma namazı öncesi minberde okunan “hutbe metinleri”ydi.

Diyanet İşleri Başkanlığı’nın çok değerli bir ekibi var. Her hafta Arapça ayet ve duaların da içinde bulunduğu toplam 13 dakikalık bir metni hazırlıyorlar. Son kontrolü ise Başkan Ali Erbaş yapıyor.

Diyanet İşleri Başkanı Erbaş, “Bazen saatlerce hutbenin son şeklini vermek için çalışıyorum. Çünkü o hutbede verilecek mesaj milyonlara ulaşıyor. Bu nedenle doğru mesajı, anlaşılır bir şekilde vermek istiyoruz” diyor.

Çalıştayda biz de söz aldık.

Daha çok, “merkezileşen hutbe” konusunun ele alındığı bölümde, ilginç tekliflerin sunulduğu bir ortamda söz aldık.

Diyanet İşleri Başkanlığı’nın İrşat İşleri Daire Başkanlığı tarafından hazırlanan hutbelerin ortalama Müslümanların anlayabileceği sadelikte yazıldığını ve net mesajlar içerdiğini aktardık.

Kitle iletişiminde, “Mesaj muhatabına ulaşır” kuralının hutbe için de geçerliği olduğunu belirttik.

Bir de Diyanet’e yapılan haksızlıklara yönelik olarak Şerif Mardin’den nakille bir örnek verdik. Mardin, Türkiye’deki muhafazakarlığı anlatırken, “Cumhuriyetin öğretmenini, cumhuriyetin imamı yendi” diyordu.

Biz de o görüşe sahibiz. Cumhuriyetin ilk yıllarındaki o pozitivizm dozu yüksek eğitim sistemine rağmen, din görevlilerinin, vaaz, nasihat ve hutbeleriyle bu millet dini İslam’ı yaşamaya devam etti.

***

Çalıştay’da öğrendik…

Biliyor musunuz; Türkiye’de her hafta Cuma günleri okunan hutbe ortalama 22 milyon tarafından dinleniyormuş.

Diyanet İşleri Başkanı Erbaş hutbeyi radyo ve televizyonlardan ve dijital mecralardan dinleyenlerinde ilave edildiğinde çok daha yüksek sayıda insana ulaştığını söylüyor.

Düşünebiliyor musunuz; Her hafta hazırlanan ve Cuma günü okunan hutbe 30 milyona yakın insana ulaşıyor.

Böyle bir imkan elbette İslam’ın evrensel mesajlarının verilmesinde…

Toplumun din konusunda doğru bilgilendirilmesinde…

Ahlaklı, erdemli bir toplum oluşturulmasında…

Çok ama çok önemli bir misyon ifa eder.

O yüzden, Türkçe bölümü 7 dakikayı geçmeyecek şekilde hazırlanan hutbelerin yazımı konusunda da çalıştayda çok fazla teklif ve öneri geldi.

Bize göre, şu anki ekibin çıkarttığı iş ziyadesiyle nitelikli. Bu niteliğe din görevlilerinin de ayak uydurması gerekiyor.

En azından hutbe irat etmeden önce metnin birkaç kez okunması; vurguların yerli yerinde yapılması açısından değerli.

Bir de merkezi olarak hazırlanan metinlere din görevlileri tarafından bölge ve yöreyi ilgilendiren birkaç küçük cümle ilave etmesi “algıda seçiciliği” artırır.

TÜRKİYE’NİN ŞANSI DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI

Toparlayalım.

Türkiye’de radikalizmin taban bulmamasının ana temellerinden birisi İslam’ın makuliyetini temsil eden Diyanet İşleri Başkanlığı’nın olmasıdır.

Diyanet İşleri Başkanlığı hem ilim-irfan sahiplerinin araştırma yapmalarına imkan sunmak için İSAM gibi kurumlar ihdas etti.

Hem, cami cemaati dediğimiz sade vatandaşlara yönelik her hafta düzenli olarak Cuma günleri hutbede İslam’ın temel mesajlarını aktarıyor.

Böylece bir tarafta TDV İslam Ansiklopedisi başta olmak üzere bir külliyat oluşuyor…

Diğer yanda Müslüman ahaliye, doğru mesaj doğrudan iletiliyor.

***

Diyanet’e bazı kesimlerce neden bu kadar saldırıldığına bir de bu yönüyle bakmaz mısınız?

Hasan Öztürk / Haber7