Diplomasi adına utanç verici bir geceyi geride bıraktık. Ukrayna lideri Zelenskiy, Beyaz Saray'da Oval Ofis'te ağırlanırken, ABD Başkanı Donald Trump ve Başkan Yardımcısı JD Vance tarafından kameralar önünde azarlanıp aşağılandı. İkiliye laf yetiştirmek isteyince ise Beyaz Saray'dan kovuldu. 

ZELENSKİY VE TRUMP TARTIŞMASAYDI YİNE ANLAŞMA OLUR MUYDU?

Önce tartışmanın nasıl başladığını özetleyelim kısaca. Zelenskiy, ateşkesten bahseden başkan yardımcısı Vance'e, "Putin ateşkese uymazsa ne olur?" diye sordu. Vance ise "saygısızlık yapma" yanıtını verdi. Vance'ten gaz alan Trump da Zelenskiy'nin "Şu an okyanusunuz olduğu için tehlike sizi bulmadı" sözlerine, "Bizim nasıl hissedeceğimizi sen söyleyemezsin" deyip parmak sallayarak Ukrayna liderini yerin dibine sokmaya çalıştı.

Tartışma böyle alevlenmiş olsa da Ukrayna ile ABD arasında aslında anlaşma masasında da ciddi krizler bulunuyordu. ABD, Ukrayna'nın yeraltı zenginliklerine zorla sahip olmak istemiş, Zelenskiy de boynu büyük bu duruma onay vermişti. "Kıymetli madenlerimiz sizin olsun" dedi Trump'a Zelenskiy. Hem de belki de ülke kamuoyunun tepkisini çekme pahasına yaptı bunu. Tek istediği güvenlik garantisiydi. ABD cephesi ise ona bu güvenlik garantisini vermeye dahi yanaşmıyordu. 

ZELENSKİY MOSKOVA'DA BÖYLE AĞIRLANIR MIYDI?

Amerikan küstahlığı, anlaşma masasında tam bir uzlaşı olmamasına, net şekilde Washington yönetiminin dayatmaları üzerine şekillenmesine rağmen, Zelenskiy'i tüm dünya medyasının önünde ezmesiyle devam etti. Ukrayna lideri, belki de Moskova ile masaya otursa ve Putin'le anlaşmaya çalışsa bu kadar kötü ağırlanmazdı. Kıyafetine laf edildi, Putin'e olan öfkesine laf edildi. Oval Ofis'te yaşananlar Zelenskiy ve Trump arasında aslında anlaşma yapılabilecek bir zeminin olmadığını açıkça göstermişti.

ABD'nin Çin ile sürdürdüğü enerji yarışında 500 milyar dolarlık Ukrayna kaynaklarından hızlıca vazgeçip vazgeçmeyeceği merak konusu. Anlaşma oldukça yara alsa da sürecin nasıl devam edeceği muallak.

ABD-İNGİLTERE MÜTTEFİKLİĞİ ÇATIRDIYOR MU ?

İngiltere Başbakanı Keir Starmer, bir gün önce Washington'da ağırlandı. Fakat o görüşmeye de Trump'ın küstah tutumu damga vurdu. Starmer'a yine Oval Ofis'te "Rusya'ya tek başınıza çatabilir misiniz?" diye sordu. Bu soru salondakilerin gülüşmelerine sebebiyet verdi. Aynı konuşmada Starmer'ın hitabını samimiyetsiz bulmuş olsa gerek ki "Bu kadar yeter" deyip kesti.

İngiltere Başbakanı ise tam tersi Trump'a sıcakkanlı bir tutum sergilemişti. Kraliyet davetini iki kere getirdikleri başka lider olmadığını söylüyor, Trump'ın ne kadar özel olduğundan bahsediyordu. Oysa Trump, koltuğa geçince Kanada hakkında yaptığı 51. Eyalet benzetmesiyle İngiltere'ye meydan okumuştu bile.

AVRUPA BU CENDEREDEN NASIL ÇIKACAK?

Avrupa'nın birçok ülkesinden Ukrayna'ya destek geldi. Amerika'yı destekleyenler Rusya ve Macaristan oldu. Avrupa, Pazar günü Londra'da toplantı gerçekleştirecek. Ana gündem kuvvetle muhtemel "Güvenlik" olacak. Zelenskiy'nin de katılması bekleniyor. Türkiye'nin davet aldığı söylentileri var.

Şimdi bu davet dedikodusunu, Oval Ofis'te kopan kıyametten hemen sonra AB'nin Dışişleri Bakanı diyebileceğimiz Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas'ın açıklamasıyla birlikte okuyalım isterseniz. "Bugün, özgür dünyanın yeni bir lidere ihtiyacı olduğu açıkça ortaya çıktı" diyor Kallas. ABD'nin üstlendiği Avrupa'nın güvenliği meselesinde denkleme Türkiye'nin dahil edilip edilmeyeceği artık daha yüksek sesle tartışılıyor belli ki.

ABD'YE KİM GÜVENEBİLİR ARTIK?

Ukrayna Büyükelçiliği'nin paylaşımı, keza Ukrayna medyasının da paylaşımı dikkat çekti yaşananlar sonrası. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Zelenskiy'i geçtiğimiz hafta Ankara'da karşıladığı ve Erdoğan'ın Zelenskiy'e şemsiye tuttuğu görseller paylaşıldı. Ankara'nın Washington'dan çok daha güvenilir olduğu ilan edildi adeta. 

Türkiye'nin bölgesel liderlikten küresel liderliğe adım adım yürüdüğü bir sürecin içerisindeyiz. Avrupa'nın yaklaşımında da bunu hissediyoruz. Elbette bu liderlik, güçlü bir ekonomiden geçiyor ve Türkiye'nin yolu var. Fakat dünya, Kallas'ın dediği gibi adil bir lidere hiç olmadığı kadar ihtiyaç duyuyor.

3. DÜNYA SAVAŞINA NE KADAR YAKINIZ?

Trump, Oval Ofis'te Zelenskiy'i fırçalarken, "3. Dünya Savaşı'yla kumar oynuyorsun" demişti. ABD'nin Cuma gecesinden sonra atabileceği adımlara bakalım. Rusya saatler içerisinde Ukrayna topraklarına saldırı başlattı. Washington, Ukrayna'ya yardımları kesme yönünde adım attı. Yani Beyaz Saray, Zelenskiy'nin burnu sürtsün diye yaşanılacak hadiseleri izleme moduna geçebilir. Burada Avrupa'nın tutumu öne çıkıyor. Avrupa, Trump'ı karşısına alıp Çin'e yaklaşma reaksiyonu gösterebilecek mi? Trump'ın "Ya istediğim olacak ya da mahvolacaksınız" tarzı yaklaşımı cezasız kalacak mı?

Çünkü tüm dünyayı İsrail ile birlikte karşısına alan ABD, buradan çıkacak sonuca göre sadece Ukrayna'da değil Gazze'de de umarsız şekilde istediğini yapabilme ehliyetine sahip olacaktır. Hatta Ukrayna ve Gazze'ye sessiz kalan Dünya, yarın bambaşka coğrafyalarda bambaşka acıları da önleyememe tehlikesiyle karşı karşıya.

Hüseyin Akif Küçükal / Haber7