Sınavı geçti! İstanbul depremini önceden uyardı

Yerli deprem erken uyarı sistemi EDİS, İstanbul'daki 6.2'lik depremi merkez üssündeki kullanıcılara 8 saniye önceden bildirdi. Sistem, İzmir-Manisa gibi uzak noktadaki kullanıcıları da sarsıntıdan 69 saniye önce uyardı.

Yıldız Teknik Üniversitesi'ndeki Teknopark'ta geliştirilen deprem erken uyarı sistemi EDİS, ilk büyük sınavını önceki gün Silivri açıklarında meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki depremde verdi. EDİS'in CEO'su Ali Emre Erişen, 6.2'lik depremde merkez üssünü 8 saniye öncesinden; uzaklık mesafesine göre bazı noktaları 69 saniye önce uyarmayı başardıklarını söyledi.



HER SANİYESİNDE HAYAT VAR

EDIS'in Marmara'daki en büyük sınavını verdiğini belirten Erişen, şöyle konuştu: "EDIS sistemi, geleneksel deprem erken uyarı sistemlerinin dışında depremin yıkıcı dalgasından önce saniyeler; hatta bulunulan konuma göre dakikalar kazandırıyor. Artçılarla birlikte sistemdeki 14 istasyonumuz uyarı verdi. Sinyal alınan istasyonlar arasında Silivri, Marmaraereğlisi, Mudanya, Adalar, Bandırma gibi noktalar var. En yakın noktadaki Marmaraereğlisi'nde bulunan bir kullanıcımıza 8 saniye öncesinden Silivri depreminin başladığı uyarısı yapıldı. En uzak noktada ise İzmir-Manisa sınırındaki kullanıcılarımız 69 saniye öncesinden depremin başladığı sinyalini aldı. Bu kullanıcı Akhisar'da ikamet ediyor. Amacımız sistemi 5 yıl içinde Türkiye geneline tüm kurulumları tamamlayarak hizmet vermek."

7 SALİSEDE FARK EDİYOR

Erişen, yapay zekanın da kullanıldığını deprem uyarı sisteminin çalışma prensibini de şöyle anlattı: "Yapay zeka, önceki depremlerin verilerini kendi bünyesine alıyor. Böylece yeni oluşan depremin verilerini kıyaslama şansı oluyor. EDİS'in depremi algılama süresi maksimum 7 ila 11 salise arasında. Teknolojimizin dünyadaki örneklerden ayrılmasının en büyük nedeni bu. Araba hava yastığı gibi düşünün. Kaza olmadan bu sistem çalışmaz. Erken uyarı da böyledir. Ne kadar çok istasyonunuz fay hattı üzerinde olursa o kadar çabuk algılayıp iletebiliyoruz."

EDiS, 16 Ekim 2024'te Malatya'daki 6.0'lık depremi de 40 saniye önce haber vermişti.

HER NOKTADA 5 İVME ÖLÇER

EDIS sistemiyle fay hattının kalbine indiklerini belirten Erişen, "Fay hattına istasyonlarımızı yerleştiriyoruz. Sondaj yöntemini kullanıyoruz" diye konuştu. Her bir istasyona bağlı 5 farklı noktada ivme ölçer bulunduğunu da söyleyen Erişen, "Tek bir istasyon için 10 dönümlük bir arazi kullanıyoruz" dedi.



MARMARA'DA 66 İSTASYON

EDİS'in Marmara Bölgesi'nin genelinde 66; Marmara Denizi'nde ise 21 adet deprem algılama istasyonu var. Karada, derin çukurlarda ve deniz tabanlarına sabitlenen bu istasyonlar, Çanakkale'den İzmit'e kadar uzanıyor. EDİS CEO'su Erişen, büyük İstanbul depreminin beklendiği fay hattını da Tekirdağ, Bakırköy-Yeşilköy arasında ve Heybeliada açıklarındaki 3 ana istasyondan takip ettiklerini söyledi.

TEHLİKEYİ EN ERKEN EDİS HABER VERDİ

EDİS sistemi, Android telefonlara gelen deprem uyarısından daha farklı şekilde ça- lışıyor. Android telefonlardaki sismometre sarsıntıyı algılayıp diğer kullanıcılara uyarı gönderiyor. EDİS ise sismik hareketliliği direkt faydaki sensörlerden aldığı için tehlikeyi ilk haber veren sistem.

Deniz tabanına yerleştirilen istasyonlar, sismik hareketleri önceden algılayıp aynı anda binlerce kişinin telefonuna uyarı bildirimi gönderiyor.