Liselilerin "mikro akışkan çip"i ödüle doymuyor

TEZCAN EKİZLER - İzmir'de kanserde erken teşhise yönelik çip geliştiren liseli Berna Akdeniz ve Leyla Al Masoud, Avrupa'dan sonra ABD'den ödülle döndü.

Özel Ege Lisesi 12. sınıf öğrencileri Akdeniz ve Masoud, önceki yıl kanserin erken teşhisi üzerinde çalışmaya karar verdi. Okuldaki bilim kuruluna başvuran öğrenciler, ilk olarak bu konuda daha önce yayımlanan bilimsel makaleleri inceledi.

Öğrencilerin konuya ilgisinden etkilenen okulun bilim kurulu başkanı Dr. Onur Akpınar da Akdeniz ve Masoud'a destek oldu.

Akpınar'ın danışmanlığında hazırlıklara başlayan öğrenciler, yaklaşık bir yıl süren çalışmalar sonunda akciğer, meme ve prostat kanserini erken teşhis için "mikro akışkan çip" geliştirdi.

TÜBİTAK'ın düzenlediği proje yarışmasının İzmir ayağında, "Kanserden Değil Geç Kalmaktan Kork" adlı çalışmalarıyla birinci olan öğrenciler, Ankara'daki ulusal finalde gümüş madalya kazandı.

İzmirli öğrenciler, Avrupa Birliği (AB) tarafından desteklenen SciChallenge adlı bilim yarışmasında 28 ülke ve 438 proje arasında birinciliği elde etti.

Geliştirdikleri çip TÜBİTAK bünyesinde kurulan özel bir kurul tarafından değerlendirilen öğrenciler, ABD'nin Pittsburg kentinde düzenlenen Uluslararası Bilim ve Mühendislik Fuarı'nde (Intel-ISEF 2018) Türkiye'yi temsil etmek üzere seçildi.

Öğrencilerin kanseri erken teşhisini sağlamak için geliştirdikleri çip geçen hafta 81 ülkeden bin 800 projenin yer aldığı yarışmada biyomedikal mühendisliği dalında "dünyanın en iyi 3. projesi" olarak seçildi.

Leyla Al Masoud, AA muhabirine yaptığı açıklamada, çalışmaya başlarken bu kadar başarılı olacaklarını düşünmediğini söyledi.

Çevresindeki kanser hastalığına yakalananları görünce çok üzüldüğünü belirten Masoud, şöyle konuştu:

"Akciğer, meme ve prostat kanserlerinin erken teşhisi için 2 mikro akışkan çip geliştirdik. Vücuttan alınan herhangi bir sıvı örneğini, mikro akışkan çiplere pipetlediğimiz zaman sonuçları gözleme imkanı buluyoruz. Mikroskop altında incelendiği zaman hücrelerin tutunup tutunmadığına bakarak kanserli olup olmadığını söylüyoruz. Sistemimiz 2 aşamada çalışıyor. İlk aşama genel bir kanser tarama testi niteliğinde, ikinci aşamada akciğer, meme ve prostat kanserlerinden hangisi olduğunu gözlemliyoruz."

Geliştirdikleri çiplerin art arda ödül kazanmasının kendilerini de çok mutlu ettiğini vurgulayan Masoud, ABD'de Türkiye'yi başarıyla temsil etmenin gururunu yaşadıklarını ifade etti.

Berna Akdeniz de küçük yaştan bu yana biyolojiye ilgi duyduğunu aktardı.

Kanserin ismini bile duyunca korktuğunu anlatan Akdeniz, "Kanserle ilgili araştırma yaptığımızda erken teşhisle ne kadar kolay atlatılacağını gördüm. Kanserin tedavi süreci hasta ve doktor için de uzun bir süreç. Erken teşhis olunca hastanın yaşama oranı artıyor. İşlemler ve prosesler kısalıyor." diye konuştu.

Haftanın 4 günü okuldaki laboratuvarda çalıştıklarını dile getiren Akdeniz, ABD'de yarışma sonuçları açıklanırken isimlerinden önce jürinin "Türkiye ve İzmir" dediğinde gözlerinin dolduğunu kaydetti.

Akdeniz, üniversitede tıp okumayı hedeflediğini sözlerine ekledi.

Projenin danışmanı aynı zamanda okulun bilim kurulu başkanı Akpınar ise öğrencileriyle gurur duyduğunu ifade etti.

Öğrencilerinin geliştirdiği çipi hücreleri yakalama ve izole etme amacıyla geliştirmeyi planladıklarını belirten Akpınar, çiple ilgili patent araştırması yaptıklarını, ileriki günlerde başvuru sürecinin başlayacağını sözlerine ekledi.