Depresyona girmeden tedbir alınması hedefleniyor

Ege Üniversitesi (EÜ) Tıp Fakültesinde yürütülen çalışmalarda depresyona yatkın insanların beyin yapısındaki değişiklilerin depresyon hastalığı gelişmeden çok daha önce bozulduğu tespit edildi.

EÜ'den yapılan yazılı açıklamaya göre, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi SOCAT Beyin Araştırma Laboratuvarı depresyon geçirmiş annelerin ve onların depresyon geçirmemiş 19-24 yaş arası kızlarının stres hormon cevaplarını ve beyin yapılarını inceledi. TÜBİTAK 1001 Programı çerçevesinde yürütülen incelemede, elde edilen veriler, depresyon geçirmemiş anneler ve kızlarının hormon cevapları ve beyin yapıları karşılaştırıldı.

Bu karşılaştırma sonucunda depresyona yatkın insanların beyin yapısındaki değişiklilerin ve stresli durumlara verdiği hormonal cevapların depresyon hastalığı gelişmeden çok daha önce bozulduğu tespit edildi. Çalışmanın verileri, 4 ayrı uluslararası dergide yayımlandı.

Psikiyatri Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Saffet Gönül, yaygın bir hastalık olan depresyonun genetik geçişinin bilindiğini belirterek, depresyona yatkın kişilerin beyin yapı ve işlevlerinde hastalık öncesi nasıl değişiklikler olduğunun net olarak bilinmediğini belirtti.

Bu nedenle depresif annelerle onların hastalanmamış ama depresyona yatkın genç erişkin kızlarını, sağlıklı anne ve kızlarıyla karşılaştırdıklarını aktaran Gönül, "Karşılaştırma sonucunda yatkın kişilerde hastalıktan önce beyindeki karar verme, duyguları yönetme ve sosyal ilişkileri düzenleme alanlarında yapısal ve işlevsel olarak sorunlar olduğu tespit edildi. Benzer şekilde stres hormonu kortizol salınımı yetersiz idi. Bu özelliklerse depresif annelerde çok daha belirgindi. Bu bulgular bize yatkın kişilerde beyin yapısı ve işlevlerinin hastalık öncesi değişmeye başladığını ve zamanla depresyona yol açacak şiddete ulaştığını göstermektedir." açıklamasında bulundu.

Her kadının depresyona girme ihtimalinin yüzde 10'dan fazla olduğunu ifade eden Prof. Dr. Gönül, "Erkeklerdeyse bu oran biraz daha düşük, yüzde 6 gibi. Dolayısıyla topluma baktığımızda her yüz kadının 8 ila 16'sının depresyonda olduğunu görüyoruz. Yaptığımız bu çalışmalarla depresyona girmeden bu hastalığa yatkın olan insanları tespit edip önceden tıpkı aşılarda olduğu gibi tedbir alınmasını amaçlıyoruz. Böylelikle bu kişilerin depresyona girmesinin ve yıllar sürecek hem tedavi, hem de depresyonun getirdiği acı reçetenin önüne geçmek mümkün olacaktır." ifadelerini kullandı.

- Beyin, depresyondan önce değişmeye başlıyor

Prof. Dr. Gönül, yapılan çalışmalarda riskli olan gruplarda beynin analizlerini duyguların değişimi sırasında beynin işlevlerinin nasıl değiştiğini ve strese verilen hormonel cevaplarını araştırdıklarını anlatarak, şunları kaydetti:

"Araştırmalarımız sonucunda gördük ki depresyon yatkın olan kişiler daha depresyona girmeden önce strese daha yatkınlar, stres hormonlarını gerektiği gibi yükseltemiyorlar. Beynin özellikle sosyal alanlarla ilgili kısımlarında karar vermeyle ilgili kısımlarında belirli küçük kayıplar var. Yine bellek alanlarında mikro düzeyde kayıplar var. Daha da önemlisi üzüntü gibi durumlarda beynin belirli bölümlerini aktif hale getirip harekete geçiremiyorlar. Dolayısıyla şu net ki depresyondan önce beyin değişmeye başlıyor. Artık elimizdeki teknolojilerle de bu değişikliği tespit etmek ve bu değişikliği olan kişileri önceden tedbir alabilmelerine yönelik çalışmalar yapmak mümkün hale geliyor."

EÜ Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak ise SOCAT Laboratuvarı ekibinin Türkiye'nin en ileri düzeyde beyin araştırmaları yapan ekibi olduğunu ifade ederek, ekibin yürüttüğü çalışmaların 10-15 yıllık bir süreci kapsadığını ifade etti.

Çalışmalarda normal bir kişinin genetik anlamda ya da çevresel etkiler nedeniyle depresyona girme olasılığının ne oranda olabileceğinin ortaya konduğunu aktaran Budak, "Akademisyenlerimiz bu çalışmalarıyla insan sağlığına sağlayacakları katkının yanında ülkemizin sağlık giderlerinin azaltılmasına da ciddi bir katkı sağlayacaklar. Akademisyenlerimizi bu başarılarından dolayı kutluyorum. Ege Üniversitesi Rektörlüğü olarak araştırma grubumuza desteğimiz tam." ifadesini kullandı.