Bir Sakarya Savaşı Gazisinin Hatıraları

Tuğba Aydeniz’in yayına hazırladığı Bir Sakarya Savaşı Gazisinin Hatıraları adıyla yayımlanan kitap, Kurtuluş Savaşı yıllarında Sakarya Meydan Savaşı’nda 23. Tümende görev alan Musa Kazım Sakarya’nın hatıralarını içeriyor.

‘Onbeşliler’i Gören II. Wilhelm’den Enver Paşa’ya: ‘Bu Gençlerden İki Ordunuz Olsa Avrupa’yı İşgal Edersiniz!’

Musa Kazım Sakarya’nın dönemin sosyal hayatına ve Kurtuluş Savaşı günlerine dair ilginç anekdotlara yer verdiği hatıratında Alman İmparatoru II. Wilhelm’in Enver Paşa ile arasında geçen bir diyalog dikkat çekiyor. Buna göre Türk İhtiyat Zabit Namzetleri (yedek subay adayları) Talimgahı’na bir ziyaret gerçekleştiren Alman İmparatoru II. Wilhelm, talimlerini izlediği onbeşliler olarak da bilinen askerler için Enver Paşa’ya, “Bu gençlerden oluşan çok değil iki ordunuz olsa Avrupa’yı işgal eder.” demiş.

Musa Kazım Sakarya’nın tarihi bir figür olarak ortaya çıkışı, Sivas Darülmuallim Mektebi’nde (Sivas Öğretmen Okulu) eğitimini yarıda bırakıp orduya katılma kararına dayanıyor. Birinci Dünya Savaşı’nın devam ettiği günlerde gönüllü olarak askere yazılmak isteyen Musa Kazım Sakarya arzusuna hemen ulaşamaz. Gönüllü olarak cihan harbine katılmak isteyen Sakarya’nın, Sivas Yenihan Askerlik Şubesi’ne verdiği dilekçesini şube müdürü Yüzbaşı Ömer Bey yırtar atar. Gönüllü olarak orduya hizmet etmek isteyen Sakarya pes etmeyerek yüzbaşı Ömer Bey’i amiri Şekip Paşa’ya şikayet etmekle ‘ikna ederek’ ‘onbeşliler’ arasına adını yazdırır. 

Sivas’tan İstanbul’a uzanan uzun yolculuklarını anlattığı bölümlerde Sakarya’nın satırları dönemin fotoğrafını çekiyor adeta.

Musa Kazım Sakarya’nın eğitimlerinin devam ettiği günlerde İstanbul’un da önemli misafirleri vardır. Osmanlı padişahı Mehmed Reşad’ın davetlisi olarak Osmanlı başkentine gelen Alman imparatoru II. Wilhelm ziyareti sırasında Sakarya’nın da içinde olduğu birliği ziyaret etmek ister. Suştan Mehmed Reşad, Enver Paşa ve II. Wilhelm’in içinde yer aldığı heyetin ziyaretini detaylarıyla anlatan Sakarya’nın, Sultan Mehmed Reşad için, ‘Sultan Reşad dede’ ifadeleri dikkati çekiyor.

Musa Kazım Sakarya, Sivas Öğretmen Okulu’ndan birliğine teslim olmayı beklediği günlerde okullarını teftiş eden Enver Paşa ile bu ziyarette yine tesadüf ederler. Sakarya’nın, talim sırasında neredeyse Enver Paşa’yı yaraladığı anları ise hatıratta şu şekilde yer alıyor: “Az sonra bölük kumandanımız Hikmet Bey bana hitaben: ‘Birinci nefer ayağa kalk’ kumandası verdi. Sıçrayıp kalktım. Hücum emrini verdi. Hemen süngümü taktım. ‘Ya Rabbi sen nusret kıl’ deyip sol baştaki (temsili) düşmanın tam kırmızı kalbine süngümü saplayıp var kuvvetimle tüfeğimi çekip bükerek sol tarafıma doğru savurdum. Ani bir şapırtı sesi işittim. Ne bilem, koşup yere kendimi atıp yüzüstü yattım. Meğer fırlattığım kum torbası Enver Paşa’nın tam boynuna çarpıp parçalanmış. Etraftan yaveri ve askerler koşmuş. Mendilleri ile Paşa’nın boynunu, başını temizliyorlar. Tam o esnada bölük kumandanı Hikmet Bey gelmiş, arkadan, ayağıma ayağı ile dürtüyor: ‘Domuz domuz ne halt ettin!’ dermiş. Enver Paşa, bölük kumandanının benim öyle ayağıma vurduğunu görmüş olacak ki hemen önümüze gelip dikildi. Yüzbaşıyı biraz tazirleyip sonra yüksek sesle: ‘Bu genç, vazifesini bi-hakkın yaptı. Düşmanın sade kalbini değil ciğerlerini de söküp attı. Aferin! Şimdi, şu vazifesinde değil kum torbası, süngüsü parlayıp kalbime saplansa idi yine aferin derdim.’ demişti.”

İki gün süren bu teftişin ardından son akşam Dolmabahçe Sarayı’ndaki yemekten sonra İmparator II. Wilhelm, “İki gündür görmüş olduğum Türk geleneği ve Türk talim-terbiye ve vazifeşinaslığının hayranı oldum. Takdire layık gördüğüm bu gençlerden müteşekkil çok değil, iki ordunuz olsa Avrupa’yı işgal eder.” diyerek Enver Paşa’yı sofra başında tebrik ediyor. Bir milletin ölüm kalım mücadelesi verdiği günlerde yaşadıklarını birincil tanıklıklarla öğrenmek isteyenler için Musa Kazım Sakarya’nın hatıratı Bir Sakarya Savaşı Gazisinin Hatıraları bulunmaz fırsat.