Othmar Pferschy fotoğrafları Ankara’da

Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kuruluş yıllarında, fotoğraflarıyla genç cumhuriyetin dünyaya tanıtılmasında büyük bir görev üstlenen Othmar Pferschy'nin eserlerinden oluşan “Ankara’dan Yükselen Işık: Othmar Pferschy Fotoğrafları” adlı sergi, 18 Nisan Çarşamba günü Ankara Palas Devlet Konukevi’nde açıldı.

'Ankara’dan Yükselen Işık: Othmar Pferschy Fotoğrafları' sergisinin açılışı nedeniyle Ankara Palas Devlet Konukevi’nde gerçekleştirilen resepsiyona siyaset, bürokrasi, akademi, iş ve sanat dünyasından çok sayıda isim katıldı.

Eczacıbaşı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Bülent Eczacıbaşı, Başkan Yardımcısı Faruk Eczacıbaşı ve İstanbul Modern Yönetim Kurulu Başkanı Oya Eczacıbaşı'nın ev sahipliğindeki açılış resepsiyonuna katılan ünlü isimler arasında, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener, DSP Genel Başkanı Zeki Sezer, Vatikan Ankara Büyükelçisi Antorio Lucibello, Ankara Emniyet Müdürü Ercüment Yılmaz, eski bakanlardan İsmet Sezgin, Ziya Aktaş ve İmren Aykut da vardı.

20 Mayıs tarihine kadar izlenebilecek olan serginin açılışında konuşan Eczacıbaşı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Bülent Eczacıbaşı, İstanbul Modern Sanat Müzesi’ndeki açılışından beri bu sergiyi Ankara’ya getirmek istediklerini belirterek, “Othmar Pferschy, Cumhuriyet’imizin kuruluş yıllarında, fotoğraflarıyla genç Türkiye’nin ve Türk insanının dünyaya tanıtılmasında büyük bir görev üstlendi. O dönemde fotoğrafları, sayısız yayında, pul ve kartpostallarda, kâğıt paralarda, takvimlerde kullanıldı. Böyle bir dost sanatçının fotoğraflarının aradan geçen on yıllar sonra, Başkentimizde, başkent fotoğrafları ile birlikte yeniden sergilenmesinin bir görev olduğuna inandık. Şimdi, bu görevi yerine getirebildiğimiz için kıvanç duyuyoruz” dedi.

Sergide belge fotoğrafçılığının ülkemizdeki ilk ve en önemli temsilcilerinden biri olan Othmar Pferschy’nin, 1926 -1969 yılları arasında tüm Türkiye’yi dolaşarak çektiği binlerce fotoğraftan küratör Engin Özendes’in seçimiyle oluşan geniş bir seçki yer alıyor.

Çocuklara özel sergi gezisi

23-29 Nisan tarihleri arasında sergiyi ziyaret edecek olan çocuklar, saat başı gerçekleştirilecek özel turlarla sergiyi gezebilecekler ve gezinin ardından yapılacak atölye çalışmalarında ise, fotoğraflardan yola çıkarak zaman haritaları ve hayali mekanlar yaratacaklar. Etkinliklere, yanında sevdiği fotoğrafları getiren 6-12 yaş grubundaki çocuklar ücretsiz olarak katılabilecek.


Genç Türkiye’nin gözü oldu

2005 yılında kızı Astrid von Schell tarafından İstanbul Modern Sanat Müzesi’ne bağışlanan Othmar Pferschy’nin arşivinden seçmeler, 1 Şubat-14 Mayıs 2006 tarihleri arasında, küratörlüğünü Engin Özendes’in üstlendiği “Cumhuriyet’in Işığında: Othmar Pferschy Fotoğrafları” başlığı altında sergilenmişti. Ankara’daki sergi ise bu arşivden seçmeleri Ankara fotoğrafları ile daha genişletilmiş biçimiyle sunuyor.

Özendes’in ifadesiyle “Genç Türkiye’nin bir çeşit gözü olan” Othmar Pferschy, yıllarca kent ve mimari fotoğraflarında; devasa binaları, modern fabrikaları, okulları, üniversiteleri, sağlık kuruluşlarını, sokakları, caddeleri, stadyumları, parkları, meydanları görkemli biçimde görüntüledi. İnsan ve yaşama ilişkin fotoğraflarında ise 19 Mayıs törenlerini, mutlu köylüleri, köylü çocukları, işçileri, ata binenleri, tenis oynayanları, eskrim yapanları, laboratuvarda çalışanları, daktilo yazanları, piyano çalanları vb. büyük bir titizlikle saptanmış anlarda, kusursuz bir teknik ve geometrik düzenle, mükemmel bir estetikle yansıttı.

Türkiye'de kırk üç yıl yaşayan Othmar Pferschy, modern manzara fotoğrafçılığını başlatarak, insan ve doğa ilişkileri, kentlerin değişen ve çağdaşlaşan yüzü gibi, özellikle yalnız güzeli araştırma ve saptama sorumluluğunun en güzel örneklerini verdi. Tekniği ve olağanüstü kompozisyon anlayışıyla, fotoğrafa bakmayı ve görmeyi öğreterek kendinden sonra gelecek belge fotoğrafçılarına örnek oldu.


OTHMAR PFERSCHY HAKKINDA

16 Ekim 1898'de Avusturya'nın Graz kentinde dünyaya gelen Othmar Pferschy, 9 Ekim 1926'da, biraz da gençliğin verdiği serüven arzusuyla, Viyana garından bindiği Şark Ekspresi ile İstanbul'a geldi. Dileği, burada turist olarak bir kaç hafta kalmaktı. Bir gazetede gördüğü ilan üzerine, geldikten bir ay sonra Pera'nın tanınmış fotoğrafçılarından Foto Français'nin sahibi Jean Weinberg'in yanında çalışmaya başladı.

Daha sonra 10 Temmuz 1931'de Beyoğlu'nda ilk stüdyosunu açarak çalışmalarını bağımsız olarak sürdürdü. 11 Haziran 1932'de Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde 2007 sayılı Türkiye'de “Türk Vatandaşlarına Tahsis Edilen Sanat ve Hizmetler Hakkında Kanun” adlı bir yasa kabul edilince, Türk vatandaşı olmayanların fotoğrafçılık gibi bazı meslekleri icra etmesi yasaklandı. Bu yasa sonucunda bir kaç aylığına İskenderiye'ye gitti.

Kahire'ye göç etme hazırlığındayken, Matbuat Umum Müdürü Vedat Nedim Tör'ün ısrarıyla, 'Kemalist Türkiye'nin uzman fotoğrafçısı' olarak 1935'ten 1940 yılına kadar Dâhiliye Vekâleti Matbuat Umum Müdürlüğü’nde (Basın Yayın Genel Müdürlüğü) çalıştı.

1940’ta Beyoğlu’nda bir fotoğraf stüdyosu açtı. Aynı yıl başvurmasına rağmen Türk vatandaşlığa kabul edilmedi. 1955’te Ankaralı meslektaşlarından onu çok yaralayan bir tehdit mektubu aldı. Bu mektuba yazdığı yanıtta, her zaman Türkiye'ye yararlı olmayı amaçladığını vurgulamıştı:'Sağlığımı göz önünde bulundurmaksızın çalıştım. Anadolu yolculuklarımda çoğu kez hayatım üzerine kumar oynayıp kendimi felaketle sonuçlanacak derecede yordum ve aylar boyunca çelik gibi bir iradeyle günün ilk ışıklarıyla birlikte çalışmaya başladım. Yanımda iyi resimler getirebilmek için şiddetli sıcaklarda günde 80-100 kere statifi kurduğum oldu. Üstelik haftalar boyu her gün, çoğu kez de Anadolu'nun kötü yollarında arabayla 300-400 kilometre yaparak... Öyle ki sonunda sırtımda devasa bir cerahat toplanması oluştu ve İzmir'de ameliyat olmak zorunda kaldım. Çoğu kez hasta hasta ve ateşim varken çalıştım... Bunu da hesaba katın, benim gibi bir adamı incitme hakkını o zaman elde edersiniz. Hükümetin iyi para ödediği doğrudur; ama bu işin parayla ölçülecek yanı da yoktur ve sadece yararlı bir insan olma idealizmi ve bilinciyle yapılabilir.'

Dördüncü stüdyosu Harbiye’de yer alıyordu. Yine 2007 sayılı yasa öne sürülerek iki meslektaşı tarafından ihbar edildi. İhbarlar artınca Othmar Pferschy’nin çalışma izni iptal edilerek, ticari fotoğraf çekmesi yasaklandı. İleri gelen kişilerin devreye girmesi ile yalnızca İstanbul’da çalışmasına izin verildi, yıllarca dolaştığı Anadolu’da fotoğraf çekmesi yasaklandı. 1969’da, her zaman “ikinci vatanım” dediği Türkiye’yi sessizce terk etti.

Othmar Pferschy, 2 Ekim 1936 yılında Evangelia Seimiri (3 Mart 1902-1974) ile evlendi, kızı Astrid 1937, ikiz oğulları Walter ve Ralph 1939’da doğdu. Eşi ve Türkiye’de doğup büyüyen üç çocuğu Türk vatandaşı olmasına karşın, yaşamının en verimli dönemini ülkemizde geçiren ve genç Türkiye’nin tanıtılmasında en iyi fotoğrafları çekerek büyük katkı sağlayan Othmar Pferschy, 23 Nisan 1984’te Münih’te ölünceye dek, çok istemesine karşın Türk vatandaşlığına geçemedi.

Othmar Pferschy'nin fotoğrafları, yeni dönemi dünyaya göstermek amacıyla hazırlanan ve baskısı Münih'te Türkçe, Fransızca, İngilizce, Almanca açıklamalarla yapılan 'Fotoğrafla Türkiye' adlı albümde (1936), 'La Turquie Kemaliste' dergilerinde, pullarda, kartpostallarda, kâğıt paralarda, kitaplarda, broşürlerde, takvimlerde ve pek çok tanıtıcı yayında kullanıldı. Bükreş, Belgrad, Atina ve Montreux'de 'Fotoğraflarla Türkiye' ve 'Turistik Türkiye' adlı sergiler açıldı.