'Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü' için tanıtım toplantısı

Ahmet Yesevi Üniversitesi tarafından Kültür ve Turizm Bakanlığı desteği ile yürütülen proje, Anadolu'da Selçuklularla başlayıp Osmanlılarla devam eden ve günümüze ulaşan edebî birikimi toplumla buluşturmayı amaçlıyor. Türk edebiyatının 13. Yüzyıldan 21. Yüzyıla kadar eser veren şair ve yazarlarını kapsayan TEİS veri tabanı toplam beş yıl süren çalışma sonucu tamamlandı. Bu veri tabanı basılı bir eser olarak düşünüldüğünde her biri 500 sayfadan oluşan 27 ciltlik bir ansiklopediye tekabül ediyor.

TÜRK EDEBİYATI İSİMLER SÖZLÜĞÜ PROJESİ

Ahmet Yesevi Üniversitesi ev sahipliğinde Kültür ve Turizm Bakanlığının desteği ile hizmete sunulan Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü Projesi (TEİS), başlangıçtan 21. yüzyıla (1985 doğumlu) kadar Türk edebiyatına ait şair ve yazarları kapsamaktadır.

Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü Projesi sonunda toplam 15 bine yakın madde ve 62 bin eserden oluşan yaklaşık 5 milyon kelimelik bir veri tabanı ortaya çıkmıştır. Bu veri tabanı basılı bir eser olarak düşünüldüğünde her biri 500 sayfadan oluşan 27 ciltlik bir ansiklopediye tekabül etmektedir.

Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü web sitesini son altı ayda Türkiye, Almanya, Amerika, Azerbaycan, Fransa Avusturya, Meksika, Pakistan, Hollanda,  Kanada ve Uganda gibi dünyanın 65 farklı ülkesinden yaklaşık 3 Milyon ziyaret almıştır.

Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü Projesinde divan, âşık, tekke geleneği ve Tanzimat sonrası modern Türk edebiyatı bütünüyle ele alınmıştır. Proje, esas itibariyle Anadolu'da Selçuklularla başlayıp Osmanlılarla devam eden ve günümüze ulaşan edebî birikimi toplumla buluşturmayı amaçlamaktadır. Bununla birlikte, Eski Uygur, Karahanlı, Harezm-Kıpçak, Çağatay ve Azerî sahasına mensup isimler de projeye dâhil edilmiştir. Yeni Türk edebiyatı alanında ise proje sadece Türkiye ile sınırlandırılmamış, Balkan coğrafyasında, Kıbrıs’ta Türkçe yazan; Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde “gurbetçi” tanımıyla bulunan, Cengiz Aytmatov gibi eserleriyle ülkemizde çok tanınanların biyografilerine de yer verilmiştir.

İki aşamada gerçekleştirilen projenin ilk basamağı “Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü (Başlangıçtan 20. Yüzyıla)” ismiyle 13. yüzyıldan başlayarak 20. Yüzyıla gelinceye kadar biyografi kaynaklarında, mecmualarda, tarihlerde, vefeyatlarda ve il yıllıklarında yer alan şair/yazarların modern biyografi usullerine göre yazılmış biyografilerinin yer aldığı bir sözlük çalışması olarak 2015 yılında hayata geçmiş ve yaklaşık 7000 maddeyle web ortamında yayınlanarak araştırmacılara sunulmuştur. 2017 Mart ayında ilk projenin devamı niteliğinde başlayan Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü II (20. Yüzyıldan Günümüze 1860-1985) projesinde ise kapsamı âşık ve tekke şairleri için 1920 sonrası ölümlüler ve 1985’e kadar doğumlular oluştururken; yeni edebiyat alanındaki şair ve yazarlar için kapsam ölümü 1860’tan başlayarak 1985 doğumlulara kadar olanlarla sınırlandırılmıştır. Projenin ikinci aşamasında hazırlanan biyografi sözlüğü 7263 yeni maddeyle 2020 Şubat ayında tamamlanmıştır. 2020 Mart ayında ise iki proje http://teis.yesevi.edu.tr adresinde birleştirilerek yeni bir ara yüz, güçlü ve hızlı arama algoritmaları ile kullanıma sunulmuştur.

Beş yıllık bir emeğin ürünü olan Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü Projesi, alanında uzman 1500 civarında akademisyenin yürütücü, danışman, editör ve madde yazarı olarak katkı vermesiyle hayata geçmiştir. Bu bakımdan Türk kültürü ve edebiyatına internet ortamında güvenilir bir kaynak kazandırılmıştır.

Özellikle Türk edebiyatı ve edebiyat tarihi araştırmacıları için çalışmalarını hızlandırması ve yol göstermesi açısından önemli bir kaynak olan Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü’nün en önemli özelliği Türk edebiyatında eser veren isimleri bir araya getirmesiyle birlikte bu maddelerde detaylı tarama yapma imkânı sunmasıdır. “Madde Arama” kısmında şair ve yazarların ismine, mahlasına, mesleğine, doğum yerine, doğum ve ölüm tarihine, yaşadığı yüzyıla, edebiyat alanına, yetiştiği sahaya göre arama yapılabilmektedir. Veri tabanında çok çeşitli parametrelerle arama yapılarak sadece şair ve yazarlarla ilgili değil; tarih, dönem, şehirler, sosyal meseleler, edebi hareketler, yayınlar vb. birçok konuda veri toplanabilir.