'Türkçe Treni'ni kaçırmamak için öneriler!

Etkinlik kapsamında özel hazırlanan Türkçe Treni, İzmir'den "Roman Dili Türkçe, Şiir Dili Türkçe, Eleştiri Dili Türkçe" teması ile bugün Karaman'a hareket edecek.

Karaman Belediye Başkanı Dr. Kâmil Uğurlu, 9- 13 Mayıs tarihleri arasında kutlanacak 736. Karaman Türk Dil Bayramı etkinlikleri öncesi Haber 7'nin misafiri oldu.

Yayın Koordinatörü Osman Ateşli ve Haber 7 Editörü Ferhat Esnek'in sorularını cevaplayan Kâmil Uğurlu, "Türk dili, teknoloji, popüler kültür ve kontrol dışı yabancı etkilerin tehdidi altında. Oysaki her köklü kültürün temel yapı taşlarının başında konuştuğu yazdığı dili gelir. Dilimizi geliştirmek kadar korumak da hepimizin görevi." dedi.

KARAMAN'DA TÜRKÇE BAYRAMI VAR!

Uğurlu'nun açıklamaları şöyleydi:

Karaman 736. Türk Dil Bayramı'nı kutluyor. Etkinlikler kapsamında neler yapacaksınız bilgi verir misiniz?

Her şehir mutlaka geçmişini, tarihini yaşar. 736 yıl evvel Karamanoğlu Mehmet Bey'in yayınladığı ''Dil Fermanı'' bu sene 52'inci olarak kutlanacak. Ben şuna inanıyorum 736 yıldır Karaman bunun rahatlığını ve huzurunu yaşıyor, artık Devlet töreni şeklini aldı, her yıl tren motifini kullanıyoruz ve her yıl Türkçe Treni'ni farklı bir noktadan Karaman'a doğru uğurluyoruz, bu yıl İzmir'den uğurlayacağız inşaallah. Trenimiz yarın İzmir'den Karaman'a doğru hareket edecek.

Trenin içerisinde Türkiye'nin önemli yazarları, çizerleri ve sanatçıları olacak. Ayrıca 75 civarında üniversiteden 500'e yakın üniversite öğrencisi bu tren ile birlikte hareket edecek. Siyasiler ve bilim adamları bulunacak bu trende durak verdiğimiz iki önemli nokta da konferanslar vereceğiz, toplantılar yapacağız. Türkçe ile ilgili görüşmeler ve tartışmalar yapacağız sonra karamanda şenlik, etkinlik devam edecek. Aşağı yukarı 50 ülkeden gelen sayıları 150'yi bulan kendi ülkelerinin milli sanatçısı vasfındaki kişiler Karaman'da etkinlikler yapacak. Bunun haricinde bir Yunus lokması dökeceğiz. Özel etkinlik alanımız halkımızı misafir edeceğiz. Burada 10 bin kişiye yemek vereceğiz. Bu yemekte 13'üncü asrın yemek listesi, o dönemin mönüsü ikram edilecek. Bu mönüde neler olacak? Bir çorba, arakasından bulgur pilavı, üzerine kavurma olarak keçi eti, ayran, irmik helvası... Türk geleneğinde çağırılan misafire ayrılırken diş kirası verilir biz bu 10 bin kişiye bir de diş kirası vereceğiz. Pilavı yedikleri özel olarak hazırlanmış tahta kaşıkları misafirlerimize vereceğiz. Onları yanlarında hediye orak götürecekler.

Piri Reis'in Karamanlı olduğunu biliyorsunuz. Piri Reis'in adının sonunda El-Karamani diye sıfat vardır. Piri Reis'le alakalı çok görkemli bir tarihi mekanımızda görkemli bir sergi hazırladık. O sergimizi Meclis Başkanımız Sayın Cemil Çiçek açacak. Cemil Çiçek Beyefendi bu yılki şeref misafirimiz olacak.

PANAYIRDI DİL BAYRAMINA ÇEVİRDİK

Karaman'da hava nasıl? Bu önemli etkinliğin heyecanı Karaman halkında da hissediliyor mu?

- Kesinlikle beklenen bir dönem heyecanla bekliyorlar ve katılım yüzde 100 oluyor. Bizim önceleri azı kaygılarımız vardı. Neydi Bu? Bizden önce bu kutlamalar bir panayır, bir festival havası içerisinde gerçekleşmiş. Ünlü bir sanatçı getirilmiş o bir konser vermiş, onun konseriyle stat dolmuş taşmış vs... Biz meseleyi bu formattan çıkardık. Biz böyle popüler sanatçıların ağırlandığı bir etkinlik düşünmüyoruz. Devlet sanatçılarımızdan bazı isimleri ağırlayacağız. TRT bu konuda bizimle beraber, Devlet Tiyatrosu bizimle beraber, Anadolu Ajansı bizimle beraber... Sanatkar getiriyoruz, bir takım müzik programları yapıyoruz. Anadolu kültürü ile daha yakınlaşabilen sesler olsun istiyoruz. Buna benzer daha pek çok etkinlikler yapıyoruz. Panayır havasında bu kutlamaları kurtarmış olduk. Tabii panayırlara da ihtiyacımız var ama onun adı 'Dil Bayramı' olmaması lazım. Dil önemli ve ciddi bir konu, bilimsel tarafı olan bir konu; o yüzden kendisine yakışır bir tarzda olmasını düşünüyoruz. Bu sebeple; "halkın ilgi alakası azalır mı, halkın katılımı yavaşlar mı" diye endişemiz oldu. İlk bir iki sene bunu hissettik. Ama bugün katılım yüzde 100 neredeyse...

KARAMAN'I TÜRKÇENİN DÜNYADAKİ MERKEZİ YAPACAK PROJE

Karaman'da Türkçe'yi yaşatma adına ne gibi çalışmalar yapıyorsunuz?

- Uluslararası Türk Kuruluş Merkezi adıyla bir merkez kurduk. Çok iddialı ve büyük bütçeli bir proje... Bunu Başbakanımıza sunduk. Şu anda proje ile ilgili gerekli tetkikler yapılıyor. Tez zamanda inşallah kabul göreceğini umuyoruz. Projemiz kabul edildiği taktirde Karaman dünyanın 1 numaralı Türkçe merkezi olacak.

Bu projeler belediyeniz tarafından mı yürütülüyor?

- Bu projenin lideri tamamen Karaman Belediye'sidir. Diğer kamu kurumlarının ve halkın katkısı olmasına rağmen proje Belediyemiz önderliğinde yürütülmektedir. Bunun yanında belediye olarak bir meclis kararı aldık. Muhalefet partilerindeki arkadaşlarımızın oylarını da alarak bunu yaptık. Kararımız şuydu; Şehirde işyerinin tabelasını Türkçe kullanan işyeri sahiplerinden en alt sınırın altında ücret alacağız. Tabelasını Frankçe kullananlardan da maksimumun üstünde bir ücret belirleyeceğiz.

Bunun haricinde Karaman'da sokaktaki halk da Türkçe'ye sahip çıkma adında fevkalade tutarlı ve bunu bilinçli olarak yapıyor. Teknoloji akıl almaz tahmin edilemez bir hızla ilerliyor. Bu ilerleme esnasında yeni bir takım yerler, yeni bir takım konular, yeni bir takım bilgiler hayatımıza giriyor. Bunların hepsinin isimlendirilmesi lazım ve kazandırılması lazım. Eğer siz, dil olarak bunları karşılayamıyorsanız bir başka dil bu boşluğu doldurur. Dolayısıyla şu anda biz Türkçe olarak bu konuda yavaş gidiyoruz. Bu yabancı kelimelerin yerine karşılık koyma noktasında yetersiz kaldığımız oluyor. Mesela kreş kelimesi buna güzel bir örnek. Türki cumhuriyetlerinde 'balalar bahçesi' deniyor. Kreşin latincedeki kelime anlamına bakarsanız ahır manasına gelir. Hz. İsa doğduğunda annesi Hz. Meryem onu Yahudilerin hışmından korumak için bir beze sarmış ve bir ahırda öküz yemliğine koymuş. Kreşin tam karşılığı budur. 'Bonus, Word Card' aynı şekilde hayatımıza giren yabancı kelimelerden. Bu kelime yerine neden 'Dünya Kart' demiyoruz. 'Master Card' yerine neden 'Ana Kart' demiyoruz. Örnekleri çoğaltabiliriz.

"KAPIMIZ AÇIKTIR GİRENE, LOKMAMIZ HELALDİR YİYENE!"

Karaman'ın bugün Türkçe ile ilgili hassasiyetinin kaynağı nedir?

Biz Karaman olarak bu konuyu çok ciddi bir heyecanla, imanla götürmeye gayret ediyoruz. Her yıl bu konuyla alakalı ciddi yayınlar yapıyoruz ve bunları onlarca, yüzlerce, binlerce bastırıp dağıtıyoruz. Konuyla alakalı 3 ayda bir yayınlanan Türkiye'nin en ciddi kent bilgisi dergisi diyebileceğimiz bir dergi yayınlıyoruz.

Geçmiş değerlerimizi öne çıkarma adına Karaman'ın logosunu değiştirme kararı aldık. Dünya mimarlık tarihinde imari enstitüsü aracılığıyla ilk yapılan bina Karaman'da... Bu yapının ahşap kapısının üzerinde Arapça olarak bir yazı var. Türkçe mealinde şöyle yazar; ''Kapımız açıktır girene, lokmamız helaldir yiyene''. Biz şimdi bu özlü sözü şehrimizin logosu yapma kararı aldık. Benim kanaatime göre bu Hz. Mevlana'nın ''Gel, ne olursan ol, gene gel'' daveti kadar önemli bir davettir bu. Ben bu daveti bayraklaştırmamız gerektiğini düşünüyorum.

Sizce Türkçe'ye sahip çıkma adına neler yapılabilir? Dilimizin bozulmasını nasıl önleyebiliriz?

- Bunu çok sükûnetle değerlendirmek lazım. Aslında bu hadise sadece Türkçeye has bir bozulma süreci değil. Bu durum bütün diller için söz konusudur. Paniğe kapılmamak lazım. İstikrarlı, ciddi, tutarlı bir yol haritasıyla yürümek lazım. Bu konuda Türk Dil Kurumu gayet iyi çalışmalar yapıyor. Ancak bu çalışmaları yeterli diyemeyiz. Bu çalışmalara meseleye gönül veren ve samimiyetle inanan kurumların katkı vermesi lazım. Bu belediyeler olur, sivil toplum örgütleri olur... Birilerinin bu işe sahip çıkması lazım. Biz Karaman'da 'Türkçesi Varken' diye bir program geliştirdik. Türkçesi varken Türkçesini kullanın dedik halkımıza. Kelimeleri yazdık, listeledik Türkçelerini de listeledik. Şov=gösteridir dedik. Gösteri kelimesini kullanmalarını istedik.

Okul koridorlarına, milletin çoklukla, yoğunlukla girip çıktığı yerlerin karşılarına tabelalar yaptırdık. Sokkalarda el duyuruları dağıttık. Karaman'da şuanda caddelerde, meydanlarda bunu görebilirsiniz. Bu çalışmaların olumlu etkisini gördük.

Buna benzer tutarlı projeleri hayata geçirmemiz lazım. Paniğe kapılmadan, 'eyvah' demeden uygulamaya koymanız lazım. Bu diller arası, kültürler arası etkileşim kaçınılmaz. Özellikle günümüzün yaygın iletişim araçlarıyla... Dünyanın öbür tarafındaki bir gerçeği bir olayı bugün burada yaşayabiliyorsunuz. Mesela bazı kelimelerimiz Türkçemizde güzel karşılığını bulmuş; 'Uçak' pek güzel bir kelime artık yadırganmayan bir kelime... 'Havaalanı kelimesi aynı şekilde... Hiç yadırganmadan kullanılan Türkçe kelimeler olmuşlar.

"TÜRKÇE'NİN SAĞLAM KÖKLERİ ASLA YOK OLMASINA MÜSAADE ETMEZ"

Türkçemizin yok olması gibi bir kaygınız var mı?

- Hayır, asla... Asla benim öyle bir kaygım yok. Çünkü Türkçe temelleri son derece sağlam olan bir dildir. Köklü dil bilgisi kuralları olan yeryüzündeki önemli dillerden bir tanesidir... Yaygınlık olarak şu anda dünyadaki ikinci dil pozisyonundadır. 470 milyon kişinin kullandığı İngilizce en yaygın görünüyor. Aşağı yukarı 300 milyon rakamıyla Türkçe ikinci sırada, 270 milyonla İspanya üçüncü sırada... Çinceyi ve Hintçeyi bu sayımın dışında bırakıyorum çünkü onlar dünyada kendi ülkeleri dışında bir yerde kullanılmayan dillerdir. Bu kadar sağlam temelleri, grameri, ve ciddi bir geçmişi olan bir dilin böyle bir takım hadiselerle, rüzgarlarla yıkılacağını asla düşünmüyorum.

"DİL BİRLİĞİNİ SAĞLAMAK DURUMUNDAYIZ"

Türk halkları arasında dil birliğimizin sağlanmasına ihtiyaç var mı?

- Kesinlikle dil birliğinin sağlanması lazım. İlişkilerin ve alışverişlerin hızlandırılması adına bu yapılmalı... Ben bunun yanında ağız ve lehçe farklılıklarının da devamından yanayım. Azeri, Azeri lehçesini kullansın. Onlarla anlaşabileceğimiz müşterek ortak bir dilimiz olsun. Türkmen için öyl,  Kırgız için öyle... Bu müşterek dil çalışmalarıyla ilgili çok ciddi girişimler yürütülüyor. Üst kademelerde yapılıyor bu çalışmalar. Biz bu çalışmaları saygıyla ve hayranlıkla takip ediyoruz. Kısmet olursa önümüzdeki ekim ayında Türk Konseyi'nin terminoloji kongresini Karaman'da yapacağız. Bir konuyu da unutmamak lazım. Karaman, Türksoy'u teşkil eden 14 imza altındaki ülke tarafından Türk Dünyası'nın daimi Kültür ve Dil Başkenti ilan edildi. 1 yıllık değil devamlı olarak. Biz bunun gereğini yerine getirmeye gayret ediyoruz. Türki cumhuriyetlerden gelenlerimiz oluyor. Onlara gönderdiğimiz uzmanlar oluyor ve biz bu konuyla alakalı devamlı olarak bir dinamizm içerisindeyiz.

Bu birliğin sağlanması adına nasıl bir yol izlenmeli?

Dil birliğini sağlayabilmek için dilin alt şubelerinde önce mutabakatların sağlanması lazım. Bu terminoloji kongresi son derece uygun ve önemli... Biz geçen seneler içerisinde bir teknik grupla birlikte Islık Gölü'nün kıyısında Kırgızistan da oturduk kamp yaptık. Orada 15 günlük bir kamp yaptık. Bu kampta konunun üst düzey isimleri toplandılar. Mesela; Mimarlık ve Sanat Tarihi terimlerini müşterekleştirdik. Diğer alanlarda benzer şeyler yapıldı. Yol haritaları çizildi. Gerek inşaat, gerek sosyolojik alanlarında... Koca koca kitaplar oldu çalışmalar.. Bunlar daha sonra birleştirilecek. Lehçe farklarını katiyen ihmal ve inkar etmeden, onları gene bir yerde muhafaza ederek, bu birliği sağlamalıyız. Hükümetimiz meseleye ciddi destek veriyor. Mesela Türk konseyi var. Fevkalade aklı başında uluslararası değeri olan bir kurum. Biz de kurumla sürekli temas ve bağlantı halindeyiz.

Türkçemizin Orta Asya ile bağlantısı nasıl yorumlanabilir?

-Hz. Yesevi bir ana kaynaktır. Yunus gibi Mevlana gibi Anadolumuzun Türkçe fatihleri ise aynı kaynaktan beslenen diğer pınarlardır. Hz. Yunus toplumun farklı bitkisini terbiye etmek üzere Yesevi mektebinden ruhsat almış bir insandır. Hz. Mevlana aynı mektepten ve mezhep olarak ileri gittiğiniz takdir de mutlaka Hz. Yesevi'yi geçer... Yunus'un ve Mevlana'nın yolları Yesevi'den önce Aslan Baba'ya da uğrar... Hacı Bektaş-ı Veli, Hacı Bayram-i Veli de bunlar gibi hep aynı mektepten beslenen çok bereketli ve mübarek pınarlar.

Gençlerimizi bu konuda nasıl eğitmeliyiz?

- Günümüzün gençlerine bu değerlerimizi anlatmak lazım. Galiba tek sıkıntımız ve eksiğimiz bu... Zaman zaman denir ki; "teknolojinin bu kadar gelişmiş olduğu, bu kadar hızlı dönen bir çarkın içinde çocukların bizi dinlemesine bir fırsat yoktur" Ben aynı kanaatte değilim ve bu bahaneye hak vermiyorum. Sizler de genç insanlarsınız. Buna rağmen çok ciddi bir takım değerlerin farkındasınız. Demek ki bir insan doğru dürüst eğitildiği zaman bu çağın ucuzluklarına kaçması önlenebiliyor. Hakikaten sizin gibi birçok arkadaşımız var oturup onlarla konuştuğumuz zaman ortaya çok farklı şeyler çıkıyor. Bu meseleyi bir profesyonel meşguliyet olarak değil, Allah rızası için bir vazife olarak alacaksınız. Heyecanını duyacaksınız. Bu meseleyle dertlenip iman etmenizle mümkün bu... Sonra oturacaksınız meseleyi daha kolay çözeceksiniz. Bütün bunlara rağmen bir bozulma, yozlaşma olmayacak mı? Elbette olacak. Olmaması tabiata aykırı ancak daha az olacak, daha geç zamanda olacak.