Beta karoten nedir? A vitamini ve beta karoten içeren besinler nelerdir?

Beta Karoten nedir?

Beta karoten A vitaminin en öncül maddesidir. Vücut da provitamin şeklinde karaciğerde depolanır ihtiyaç duyulduğu zaman A vitaminine dönüşür. 600’den fazla karotenoid çeşidi vardır ve beta bunlardan bir tanesidir. Beta diğer karotenoidlerine göre A vitaminine dönüşme oranı en fazla olan karotenoiddir.

Ayrıca antioksidan özelliği bulunan beta karoten, insan bünyesindeki zararlı radikaller ile savaşır.  Beta karoten sebze ve meyvelerde bol bol bulunur. Tüm bu sebze ve meyvelere oldukları rengin oluşturulmasından sorumludur. Sebze ve meyvelerin dışında bazı yağlarda ve tahıl ürünlerinde de bulunabilmektedir. Sebzelerde bulunan beta karoten, fotosentezin gerçekleştirilmesi için de çok önemli bir pigmenttir. Bu işlevini aldığı ışığı klorofile ileterek yapar ve fotosentezin oluşmasına böylelikle önemli bir katkıda bulunmuş olur.

Beta Karotenin faydaları nelerdir?

*Beta karotenin en önemli faydalarından birisi kansere karşı koruyucu etkisinin olmasıdır. Ağız, göğüs, mide, kalın bağırsak, serviks, yemek borusu gibi kanser türlerinin görülme sıklığının yetersiz beta karoten alımıyla ilişkisinin olduğunu tespit eden araştırmalar vardır.

*Bağışıklık sistemini güçlendirerek, enfeksiyon riskini en alt seviyeye indirir.

*Beta karoten serbest radikallerin nötralize edilmesine yardımcı olan güçlü bir antioksidandır.

*Karaciğer de oluşan yağlanmayı giderir.

*Damar sertliği ve kalp krizi riskini minimum seviyeye taşır.

*Katarakt oluşumunu engellediği araştırılmıştır.

*Kötü kolesterolden kaynaklanan koroner damar hasarlarının azalmasına yardım eder.

*Beta karoten kötü kolesterol ve karaciğer yağlarının oksidatif zararlarını engellemektedir.

*Beta karoten, karaciğerde A vitaminine dönüştürüldükten sonra, gece görüşü için gerekli bir pigment olan rodopsine çevrilmek üzere gözün retina tabakasına taşınır. Az ışıklı ortamlarda görme durumu, bu pigment vasıtasıyla gerçekleşmektedir.

*Beta karotenin uzun süreli kullanımı zihin sağlığı açısından yararlı olabilmektedir. Harvard Tıp Fakültesince yapılan araştırmalar sonucunda belirlenmiştir.

Beta Karoten hangi besinlerde bulunur? İşte, A vitamini içeren gıdalar...

Beta karoten sebze ve meyvelerde bulunur. Tüm karotenler kristalize olurlar ve direk ışıkta mavimsi bir renk verirler. Suda çözülemezler, fakat kloroformda ya da benzende turuncu renk veren bir eriyik meydana getirirler. Likopen, domatese kırmızı rengini verir ve iyon halkası bulunmayan bir izomeridir. Besinler renklerini beta karotenden alırlar.

Özellikle turuncu sebze ve meyvelerin içerisinde bol miktarda olan beta karoten, havuç, kabak, bal kabağı, kayısı, papaya, dolmalık biber, domates, mısır, karpuz, sarı kabak, ıspanak, lahana, marul, kavun, brokoli, şeftali, kırmızı biber, yeşil biber ve patates gibi besinlerde de bulunmaktadır.

Beta Karoten günlük kullanım dozajı;

A vitamini için RDA (Önerilen Günlük Kullanım) değeri günlük 4,000-5,000 IU dür. Beta karoten için resmi bir RDA yoktur ancak 10,000 ve 15,000 IU arası RDA değerinin eşdeğeridir. Beta karotenin 3 mg’ı A vitamininin 5000 IU değerinin karşılığıdır. Genel olarak tavsiye edilen günlük doz 6-12 mg (10.000 IU-20.000 IU) beta karotendir. Beta karoten E ve C vitaminleriyle birlikte kullanıldığında etkisi daha da artar.

Beta Karotenin zararları nelerdir?

Sigara içen kimselerin sigara ile birlikte beta karoten takviye almaları çok risklidir. Akciğer kanseri olasılığını arttırmaktadır. Sigara içenlerin beta karoten takviyesi almamaları tavsiye edilir.

A vitamini aşırı dozajda alındığında zehirleyici bir etki oluşur.

Beta karoten açısından zengin yiyeceklerin veya beta karoten takviyelerinin aşırı miktarda alınması cilt renginde koyulaşmaya sebep olabilir.

Yüksek dozajlı takviye kullanılması uzun vadede sağlık riskleri oluşturabilir ve sadece belirli eksiklik durumlarında düşünülmelidir.