Demir eksikliğine iyi gelen besinler neler? Demir eksikliği evde tedavi yöntemleri

Kansızlığın dünyada en fazla görülen türlerinden biri olan demir eksikliği erkeklere oranla kadınlarda daha fazladır. Bunun yanında hamile kadınların yüzde 50'si demir eksikliğinden muzdarip olur. Demir eksikliğii ile vücutta önemli değişikliklere, hayati fonksiyonların zayıflamasına ve bağırsak-mide kanserine kadar giden semptomlar ortaya çıkar. Saçların aşırı dökülmesi, güçsüz yorgun hissetme, kulak uğuldaması, baş ağrısı ve daha birçok probleme neden olan demir eksikliğini önlemek için ne yapmak gerekir? Demir eksikliğine iyi gelen besinler nelerdir? Demir eksikliği için evde tedavi yöntemleri neler olabilir? İşte, demir eksikliği ve tedavisine yönelik tüm merak edilenler...

DEMİR EKSİKLİĞİ NEDİR? 

Toplumda kansızlık olarak bilinen demir eksikliği anemisi, kandaki kırmızı kan hücrelerinin yapısında oksijenin taşınması ve bu hücrelerin kırmızı olmasını sağlayan hemoglobin miktarının azalmasıdır. Demir eksikliği, öncelikle mide ve bağırsak kanseri olmak üzere pek çok önemli hastalığın da belirtisi olabilir. Akciğerlere gelen oksijeni tüm vücuda taşıyan demirin eksikliği hemoglobinin eksikliği demek olur.

Bu durumda hemoglabin düzeyini artırmak için yani kandaki demir seviyesini artırmak için evde uygulanabilecek bitkisel yöntemler de mevcuttur. Demir eksikliği dünyada kadınların %35’inde bulunurken erkeklerin %20’sinde bulunur. Hamilelerde ise bu oran %50'dir. 

DEMİR EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Yorgunluk ve halsizlik; Aşırı yorgunluğun birçok sebebi olabileceği gibi en büyük sebeplerinden biri de demir eksikliğidir. Demir eksikliğinin sebep olduğu vücudun tüm noktalarına kan aracılığıyla oksijen taşımanın yetersiz olması halsizlik ve zihin bulanıklığı yaratır.

Soluk ten; Demir eksikliğine bağlı olarak kana kırmızı rengini veren hemoglobin oranı azaldığında cildin pembe ve sağlıklı tonu gider, ciilt soluklaşır. Özellikle dudaklar solukluğu ilk belli eden bölgedir.

Baş ağrısı ve baş dönmesi; Demir eksikliğinin erken belirtileri arasında gösterilen baş ağrıları ve onların devamında ortaya çıkabilecek baş dönmesi, göz kararması gibi durumlar, yine vücudun yeterli oksijeni bulamamasının bir sonucu olarak ortaya çıkıyor.

Ellerin ve ayakların uyuşması, soğuk olması; Demir mineralinin eksik kalması nedeniyle ortaya çıkan oksijen yetersizliği ve bu yetersizlik nedeniyle değişen kan akışı, özellikle el ve ayaklarda sık sık meydana gelen uyuşmalara neden olabilir.

Çabuk kırılan tırnaklar; Çabuk kırılan tırnakların sebebi de demir eksikliğine bağlı vücuttaki oksijenin azalması olabilir. Ayrıca tırnaklarda düzleşme ve çizgilenme de görülebilir.

Konsantrasyon bozukluğu; Özellikle çocuklarda oldukça sık görülen ve okulda, eğitim hayatında birçok probleme yol açan konsantrasyon bozukluğunun fark edilmesi oldukça zordur. yorgunluk, derslerin zor olması ya da tembellik gibi birçok sebebe bağlanarak konsantrasyon bozukluğunun fark edilememesi mümkündür. Bu yüzden özellikle çocuklarda böyle bir durum yaşanıyorsa kan testlerinin yapılması gerekir.

Sinirlilik ve gerginlik; Ortada hiçbir sebep yokken sinirlenmek, gerilmek de demir eksikliğinin bir belirtisi olabilir.

Dudak çatlaması ve ağız yarası; Demir eksikliğine bağlı olarak kırmızı kan hücrelerindeki myoglobulin proteininin azalmasıyla dil şişebilir ve ağrıyabilir. Ayrıca dudaklarda ve çevresine çatlaklar oluşur.

Saç dökülmesi; Vücuttaki oksijen desteğinin azalmasına bağlı olarak saçlar dökülmeye başlar.

Toprak, buz ve kireç yeme isteği; Bu belirti demir eksikliğinin ileri düzeyde olduğunun bir belirtisidir. Demir eksikliği olanlarda besin olmayan maddelere karşı yoğun bir yeme isteği oluşur.

Huzursuz bacak sendromu; Bacaklarda hissedilen ama tam olarak tarif edilemeyen bir his olan huzursuz bacak sendromu uykuyu büyük ölçüde etkiliyor. Tedavisi olmayan bu rahatsızlığın en büyük sebeplerinden biri de demir eksikliği. Huzursuz bacak sendromu yaşayanların yüzde 15’inde demir eksikliği olduğu görülmüştür.

Nefes darlığı; kanın oksijen taşıma kapasitesini azaltan demir eksikliği nefes darlığına neden olur. Hücrelerimiz ihtiyaç duyduğu bu oksijeni bulamayınca, beynimiz oksijen sağlamak adına bizi daha hızlı nefes alıp vermeye itiyor. Bu durumda da kalp çarpıntısı ve göğüs ağrılarını beraberinde getiriyor. 

DEMİR EKSİKLİĞİ NEDEN OLUR?

Vücudunuzda yeterli demir bulunmaması demir eksikliği anemisine neden olur. Demir eksikliği genellikle kan kaybı, kötü diyet veya yediğiniz gıdalardaki demirin yeterince emilememesine bağlıdır. Demir eksikliği; demir açısından zengin yiyecekleri yetersiz tüketme, yanlış diyet programları, fazla çay-kahve tüketimi, hayvansal gıdaların yeterli alınmaması, hazır gıdalarla beslenme gibi sebeplere bağlı ortaya çıkabilir.

Kan Kaybı; Kan kaybettiğinizde demir kaybediyorsunuz demektir. Vücudunuzda kaybolan demiri yerine koyacak kadar yeterli demir depolanmamışsa demir eksikliği anemisi oluşur. Kadınlarda demir düzeylerinin düşüklüğünün sebepleri, menstruasyon kanamalarının uzun sürmesi, fazla olması veya rahimdeki myom denen selim urlardaki kanama olabilir.

Doğum sırasında gerçekleşen kan kaybı da kadınlardaki azalmış demir seviyelerinin diğer bir sebebidir.İnternal kanamalar (iç kanama, vücudunuzun içinde oluşan kanama) da demir eksikliği anemisine neden olabilir. Bu tip kan kaybı her zaman kendini net belli etmeyebilir ve yavaş oluşabilir. İç kanamaların bazı sebepleri şunlardır:

- Kanayan bir ülser, barsak polipi ya da kalın barsak kanseri

- Aspirinin veya steroid olmayan iltihap önleyiciler gibi diğer ağrı kesicilerin (örneğin ibuprofen ve naproksen) düzenli kullanımı

- İdrar yollarında kanama

- Ağır yaralanmalardan, cerrahi operasyonlardan veya sık kan alımlarından kaynaklanan kan kayıpları da demir eksikliği anemisine neden olabilir.
 
Kötü Beslenme; En iyi demir kaynağı olan gıdalar et, kümes hayvanları, balık, yumurta ve demirle zenginleştirilen (içine demir katılan) besinlerdir. Bu gıdaları düzenli olarak tüketmiyorsanız veya demir takviyesi almıyorsanız sizde demir eksikliği anemisi gelişmesi olasılığı daha fazladır.

Doğru besinler yenirse vejetaryen beslenme ile de yeterli demir sağlanabilir. Örneğin, et olmayan demir kaynakları arasında ıspanak ve diğer koyu yeşil yapraklı sebzeler, bazı tür bakliyat, kurutulmuş meyveler, demir katılmış ekmekler ve mısır gevrekleri bulunur. Gebelik ve çocukluk gibi hayatın bazı dönemlerinde beslenmeyle yeterli demir alınması zor olabilir. Bunun nedeni böyle büyüme ve gelişme zamanlarında demir gereksiniminin artmasıdır.

Yeterli Demir Emiliminin Yapılamaması; Beslenmenizde yeteri kadar demir olsa da vücudunuz bunu tam olarak absorbe edemeyebilir (ememeyebilir). Bu geçirilmiş bir bağırsak ameliyatına veya Chron hastalığı, Çölyak hastalığı gibi bağırsak hastalıklarına bağlı olabilir. Midedeki asidi azaltan ilaçlar da demir emilimini bozabilir.

DEMİR EKSİKLİĞİNDE NASIL BESLENMEK GEREKİR?

Demir eksikliğini önlemek yahut tedavi etmek için tüketilmesi gereken en önemli vitamin C vitaminidir. Bunun yanında demir eksikliği yaşamak istemeyen kişiler özellikle kayısı, kuru baklagiller, taze sebze ve meyve türevlerini bolca tüketmelidir. C vitamini demirin bağırsaklardan emilimini artırır. Demir eksikliği yaşayan kişilerin ise, demir emilimini azaltan besinler olan kafeinli içecekler, süt ve kepek ürünlerini tüketmemelidir. Bu besinlerin tüketimi belirli bir sınırda olmalıdır. Bunun yanında kırmızı kan hücrelerinin kemik iliğinde üretilmesini sağlayan B12 vitamininin yeterli miktarda tüketilmesine önem verilmelidir. 

DEMİR EKSİKLİĞİNE İYİ GELEN BESİNLER NELERDİR?

* Kuru kayısı, kuru üzüm, kuru dut gibi kuru meyveler

*Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı)

* Fındık, fıstık ve susam

* Karaciğer, kırmızı et, tavuk ve balık eti

* Yumurta

* Pekmez ve üzüm

* Kuru baklagiller

* Yumurtayı portakal suyu ile tüketin

* Baklagilleri etle pişirin

* Her öğünde mutlaka bol yeşillik tüketin.

* Isırgan otu, demir açısından zengin bilinen bitkilerdendir. Ispanak ve su teresi (demir içeriği de yüksek) 'de ısırgan otu gibidir.

*Pancar: pancar suyu, elma suyu ve bal ile bir karışım yapılarak alınabilir. Bu, beta karoten ve demir içeriği bakımından olağanüstü destek sağlar.

* Muz ve bal; Olgunlaşmış muz en zengin demir kaynaklarından biridir. Kan hemoglobin üretimini teşvik etmek için günde iki kez bal ile tüketebilirsiniz. Bal kandaki demir seviyesini artırmak için mükemmel bir çözümdür. Bal manganez, bakır ve demir gibi mineraller açısından zengin olduğu gibi kandaki hemoglobini artırır

* Demir emilimini artırmanın önemli bir yolu bu besinleri C vitamini ile birlikte tüketmektir!

* Yumurta haşlama yerine kimi zaman menemen gibi pişirilip; yeşil, kırmızıbiber, domates  ve soğanla C vitamini kazandırıldığında, demirin alımını artırılmış olur.

* Ispanak yanına yoğurt ile tüketildiğinde demir emilimi azalmaktadır. Ispanağın yumurta ile pişirilmesi ise biyoyararlılığını artırır.

* Kurubaklagil ve tahıllı yemekler; yanında mutlaka bol maydanozlu, marullu, domates ve limonlu salata ile tüketildiğinde, tahıl ve baklagillerin içindeki demir daha fazla emilir. Ayrıca bu besinler kıyma, parça et ya da tavukla pişirildiğinde demir alımı artmaktadır.

* Demir eksikliği ileri boyutta olan kişiler; süt, yoğurt ve ayran gibi kalsiyum içeren gıdaları yemeklerin yanına değil, ara öğünlerde tüketmelidir. Çünkü kalsiyumun demirin emilimini yavaşlatma özelliği vardır.

* Kahvaltılarda 1- 2 tatlı kaşığı kadar pekmez günlük demir ihtiyacının çoğunu karşılamaktadır. Özellikle keçiboynuzu pekmezi demir yüksek demir içerir.

* Ara öğünlerde; kuru meyvelerden kayısı, dut ve kuru üzüm, günlük demir alımına katkıda bulunur.

* Kelp; Özellikle Amerika'da okyanus kıyılarında yetişen kahverengi bir yosun türüdür. Demir açısından zengin olan bu bitki spirulina, Chlorella, dulse ve deniz marulu gibi diğer kaynaklarla aynı kategoride yer alabilir. Bu bitki, sadece demir ve diğer mineraller bakımından yüksek değil, aynı zamanda zengin bir iyot kaynağıdır. Bu sebeple genellikle tiroidi güçlendirmek ve metabolizmasını düzenlemek için kullanılır.

* Karahindiba yaprakları sadece mütevazı miktarda demir içerir. Ancak, Bu bitki, yiyecek veya takviye demir olmasının yan ısıra vücutta demirin absorbesine yardımcı olur. Ispanak veya ısırgan gibi büyük miktarda demir içeren yada demir takviyesi veya diğer otlarla alındığında karahindiba en iyisidir.

* Kırmızı yonca Çiçekler & Dulavratotu Kökü güçlü kan temizleyicileridir. Bu otlar, demir takviyeleri veya diğer demir yönünden zengin otlar ile alındığında yararlıdır. Bu şifalı bitkiler sağlık açısından yararlı olduğu gibi demir emilimi yönünden son derece verimlidirler.

* Kekik, yüksek demir içermesinin yanı sıra güçlü lezzete sahip bir bitkidir. Bu nedenle, bitki kapsüllü ve hap şeklinde alınabilir. Fakat küçük sadece küçük miktarlarda tüketilebilir. Kekik otu, mevsim gıdaları ile kullanılabilir.

DEMİR EKSİKLİĞİNİ ÖNLEMEK İÇİN BUNLARA DİKKAT EDİN!

- Yemeklerle birlikte yahut yemekten sonra çay, kahve ve sigara tüketmemeye dikkat edin. Çay ve kahve tüketimini abartmak yani aşırı kafein tüketimi demir eksikliğinin başlıca nedenlerindendir. 

- C vitamini demirin emilimini artırır. Bu nedenle yumurtayı portakal suyu veya domatesle, köftenin yeşil salata ile tüketilmesi demirim emilimin artırmak açısından önemlidir.

- Mayalı ekmekteki demir mayasız ekmeğe göre daha çok emilir.

- İyi pişmemiş kuru baklagiller ya da kepek ekmeği demirin emilimin azaltır.

- Posalı gıdalarla beslenme demirin emilimini azaltır.

- Gıdaları saklamakta kullandığımız alüminyum, paslanmaz çelik ve teneke de demirin emilimin azaltır.