Koronavirüs gıdalardan geçebilir mi?

EFSA'nın bilim insanı Marta Hugas, “Şiddetli akut solunum sendromu koronavirüs (SARS-CoV) ve Orta Doğu solunum sendromu koronavirüs (MERS-CoV) benzer koronavirüslerin önceki salgınlarından gelen deneyimler, gıda tüketimi yoluyla bulaşmanın olmadığını göstermiştir” demiştir. Şu anda, COVID-19’unda bu açıdan farklı olduğunu gösteren hiçbir kanıt yoktur.

Yani koronavirüsün Çin’deki ilk vak’adaki yarasa veya yılan balığı yenmesine bağlı olduğuna dair bir bilimsel veri bulunmamaktadır. Bu nedenle EFSA şu anda COVID-19 salgınlarına yanıt vermemektedir. Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDC)’nin açıklamalarında ise Çin'deki hayvanlar ilk enfeksiyonun muhtemel kaynağı olarak gösterilmiş olsa dahi, virüsün insandan insana yayıldığını ve bulaşma için özellikle de hapşırma, öksürme veya nefes verme gibi solunum damlacıkları yoluyla bulaştığını bildirmektedir.

Koronavirüsler gelişip çoğalmak için bir konakçıya (hayvan veya insan) ihtiyaç duymaktadır. Normal olarak gıdalarda gelişemezler. Normal olarak virüs partikülü gıdaya bulaşsa bile iyi derecede pişirmenin virüsleri öldürdüğü bilinmektedir. Çünkü en azından 60ºC'de en az 30 dakikalık bir ısıl işlemin SARS ’da etkili olduğunu bilinmektedir.

Gıda güvenliği ile ilgili olarak, Dünya Sağlık Örgütü (WHO), yiyeceklerin elle müdahalesi ve hazırlanması sırasında, el yıkama, eti iyice pişirmek ve pişmiş ve pişmemiş gıdalar arasında potansiyel çapraz kontaminasyondan kaçınmak gibi iyi hijyen uygulamalarının takip edilmesi hakkında tavsiyeler içeren öneriler yayınlamıştır.

Gıda Güvenliği ve Halk Sağlığı açısından önemli olan nokta, temel hijyen kurallarında olduğu gibi bulaşmayı önlemek için virüs taşınmasının ve geçiş yollarının önlenmesidir. Gıdalar açısından dikkat edilecek konular, enfekte insanların elleri veya saçtıkları damlacıklar ile gıdaların yüzeyine etkenlerin bulaşmasıdır.

Her ne kadar bugüne kadar gıdalarla taşındığına ilişkin bir kanıt olmasa da, gıdaların taşıyıcı olma riski bulunabilir. Bu nedenle Dünya Sağlık Örgütünün gıdalar için önerilerine uyulmalıdır.

Ayrıca açık olan sokak sütü, çiğ et, sebze ve meyveler ile diğer gıdalar için bulaşma önleyici temel hijyen tedbirleri uygulanmalıdır. Bu amaçla açıkta satılan ve sağım ve saklama koşulları belli olmayan sokak sütlerinden uzak durulmalı, pazarlarda hasta kişilerin veya taşıyıcı olabilenlerin, hapşırma veya çığırtkanlıkları esnasında oluşabilecek damlacık bulaşmalarından korunulmalıdır. Bu temaslardan uzak durulmalı ve pazar alışverişlerinden ve toplu alışveriş yapılan pazarlara ve diğer mekanlara zorunlu olmadıkça gidilmemelidir. Para alışverişinden kaçınılmalıdır. Sütler için özellikle ısıl işlem uygulanmış pastörize veya UHT sütler tercih edilmelidir.

Yasal mevzuata uygun satılan çiğ sütler ise mutlaka 60°C’nin üzerinde ısı işlemi görmelidir. Sebze ve meyveler ise bol suyla iyice yıkanması yeterlidir. Açık ambalajsız ürünlerden sakınılmalı, restoran, bistro pastane gibi açık servis edilen yerlerde gıdaların damlacık ve el temaslarından sakınılmalıdır. Yine özellikle şu günlerde hastaneler başta olmak üzere toplu yemek hazırlama ve dağıtım yerlerinde çalışanlar mutlak suretle ağız ve burunlarını kapatılmalıdır. Gıdaların hazırlama ve tüketimleri öncesinde eller iyice yıkanmalıdır. Çiğ materyal ile temas edilen bıçak, tahta gibi alet ve ekipmanlar doğrudan tüketilecek ürünlerle temas ettirilmemelidir.

İşverenler genel olarak:

Personelin gıda hijyeni konusunda uygun şekilde eğitilmesini sağlamalı, Hijyen uygulamaları güçlendirmek için personelin etkin denetimini yapmalı, Personelin iyi hijyen uygulamaları için el yıkama, tuvaletler gibi doğru olanakları bulunmasını sağlamalı,
Personelin ve yüklenicilerin işe başlamadan önce veya işyerinde fizikselbelirtileri/hastalık belirtileri görüldüğünde bildirmelerini sağlamalı, Personelin hasta olmadığından ve işe uygun olduğundan emin olmasında dikkatli olunmalıdır.

Sonuç olarak, tüm dünya için sıkıntılı geçen son günlerde Dünya Sağlık Örgütü’nün bu konuyla ilgili yapılan uyarılarına ve önerilerine uyulması, virüs bulaşmalarından korunmak ve gıda güvenliği ve halk sağlığı için oldukça önemlidir.