Gıda olarak tüketildiğinde tehlike saçan balon balıkları farklı şekillerde kullanılabilir

Türkiye'deki kıyılarda bulunan balon balıklarının dünyada bilinen en güçlü denizel toksin olan tetrodotoksin zehrini barındırması nedeniyle gıda olarak tüketilmesi ölümlere yol açıyor. Son 6 ayda ülkemizde 2 vatandaşın ölümüne neden olan balon balıklarının içindeki zehirin de bilinen herhangi bir panzehri bulunmuyor. Siyanür ve morfinden daha etkili bir yapıya sahip olan balon balığı zehri için bilimsel araştırmalarla tıbbi tedaviler üzerinde kullanılabilmesine yönelik çalışmalar sürüyor. Ancak özellikle ağrı kesici ya da uyuşturucu bağımlılığının giderilmesi gibi alanlarda yapılan araştırmalarda halihazırda ilaç olarak kullanımına yönelik bir bulgunun olmadığını belirten ÇÜ Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Rıza Köşker, "Ülkemizde balon balıklarının değerlendirilmesi için gıda dışı kullanımlara yönelik araştırmalara yoğunlaşabiliriz" dedi. 

'Henüz zehrinden üretilen bir ilaç yok'

Balon balığı zehrinin ilaç olarak kullanılmasına yönelik araştırmalarla ilgili bilgi veren Doç. Dr. Ali Rıza Köşker, "Japonya, Çin gibi Uzak Doğu ülkelerinde geleneksel tıp içerisinde balon balığı zehri kullanıldığı bilinmektedir. Çünkü balon balıkları ve içerdiği zehir, onların kültürlerinde çok eski zamana kadar dayanmaktadır. Fakat hali hazırda ruhsat alınmış, modern tıpta kullanılan aktif bir tetrodotoksin kökenli ilaç bulunmamaktadır. Balon balıkları hiç değerlendirilemez mi diye sorulursa, elbette değerlendirilebilir. Özellikle bizim gibi balon balığı istilası yaşayan ülkelerde bu daha öncelikli olarak sorulmalıdır" diye konuştu.

'Alternatif ürüne dönüştürülebilir'

Ülkemizde gıda olarak tüketimi ölümlere neden olan balon balığının farklı alanlarda değerlendirilebileceğine dikkati çeken Doç. Dr. Köşker, şöyle konuştu:

"Japonya'da tüketilen 22 balon balığı türünden hiçbiri bizim kıyılarımızda yaşamıyor. Gıda dışı kullanımına yönelik araştırmalara yoğunlaşabiliriz. Toplanan balon balıklarının gübre olarak kullanabiliriz. Küçük balon balıklarının süs eşyası olarak kullanımı değerlendirilebilir. Diğer balıkların beslenmesi için balon balıklarının iç organları çıkarılarak balık unu üretiminde kullanılabilir. Mesela İskenderun Teknik Üniversitesi'nden bilim insanlarının balon balıklarından diş dolgu malzemesi üretilmesine yönelik araştırmaları var. Sanırım patentini de alma aşamasındalar. Oldukça yenilikçi bir araştırma. Bu tarz alternatif ürünlerin geliştirilmesinde kullanılabilir. Bu yöndeki araştırmaların teşvik edilmesi gerek halk sağlığı açısından gerekse de balon balığı istilasının dengelenebilmesine yönelik bir çaba olarak çok anlamlı ve gerekli olacaktır. Ayrıca balon balıklarının derisindeki kolojen içeriğinin kozmetik sanayinde kullanımına yönelik ülkemizde olmasa da farklı ülkelerde bu anlamda yapılan araştırmalar var. Fakat yine ilaçta olduğu gibi kolojende de ticari olarak kullanım aşamasına henüz geçilmemiş durumda."

'Yenilmesi ölümle sonuçlanıyor'

Türkiye'de 15 yıllık bir geçmişine rağmen balon balıklarının vatandaşlar tarafından hala yeterince tanınmadığını dile getiren Köşker, "Japonya gibi balon balığının yoğun yaşadığı ve tüketildiği bir ülkede dahi yılda 1- 2 ölüm yaşanmaktayken bizim ülkemizde son 6 ay içerisinde gördük ki 2 vatandaşımızın ölümüne mal oldu. Vatandaşlarımız balon balığından kesinlikle ve kesinlikle uzak durmalılar. Biz çalışmalarımızda bunların zehirli olduğunu ortaya koyduk ama yine de acı bir bulgu var ortada. İki vatandaşımız balon balığı tüketerek yaşamını yitirdi. Bu da artık toplumumuzun daha bilinçli daha sorumlu davranması için oldukça önemli bir gerekçe diye düşünüyorum" dedi.