"Türkiye'de yönetim zihniyetinin değişmesi gerekiyor"

EMRE AYVAZ - Sakarya Üniversitesi (SAÜ) Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Hamza Al, Türkiye'nin sahip bir yönetim anlayışına ihtiyacının olduğunu belirterek, "Türkiye'nin iki tane yönetim açısından sorunu var. Birincisi sistem, model, diğeri de zihniyettir. En büyük sorunumuz da zihniyettir. Yönetim zihniyetimizi değiştirmezsek işimiz çok zor" dedi. 

Prof. Dr. Al, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye'de birkaç temel sorun olduğunu, bunların başka alanlarda olduğu gibi başkanlık sistemi tartışmalarında da ortaya çıktığını bildirdi.

Türkiye'de başkanlık sisteminin "başkanlık" olarak tartışılmadığını belirten Al, "Yönetim açısından baktığımız zaman insan unsuru çok fazla önemli ama başarı sistemlerde yani şirketler, devletler iyi sistem kurarsa başarılı olurlar. Sistemler sağlıklı kurulamazsa insanlar çok büyük anlam ifade etmiyorlar hatta birçok insan kötü sistemde başarısız oluyor" diye konuştu.

Al, AK Parti'nin 13 yıldır iktidarda olduğunu, Türkiye'nin ekonomisini, milli gelirini beli bir yere kadar getirdiğini vurgulayarak, bu modelle belli noktayı aşmanın mümkün olmadığına işaret etti.

Yarın koalisyon olduğu zaman bütün kazanımların gidebileceğine dikkati çeken Al, "Özal döneminde birtakım kazanımlarımız vardı ama tam bir sağlam sistem oluşturamadığımız için kazanımlarımızı kaybettik" ifadesini kullandı.

Al, Türkiye'nin uluslararası bir aktör olmayı, yeniden tarih sahnesine çıkmayı düşündüğünü belirterek, şöyle devam etti:

"Bu önemli bir şey. Yaklaşık bin 700'lerden itibaren tarih sahnesinden çekildik. İlk defa doğru ya da yanlış beceriyor ya da beceremiyor ama Türkiye 'Ben tarih sahnesine çıkmak istiyorum, uluslararası arenada aktör olmak istiyorum' diyor ve kolay değil. Bunun için içeride güçlü olması, sağlam bir siyasal sisteminin olması lazım, başkanlıkta bunlardan bir tanesi."

Türkiye'nin temel sorunun sadece parlamenter sistemden kaynaklanmadığını, temel bir yönetim sorunu olduğunu ve bunun çözülmesi gerektiğini anlatan Al, bu sorunu çözmede başkanlık sisteminin en iyi alternatiflerden bir tanesi olduğunu bildirdi.

- "Başkanlığı yanlış tartışıyoruz"

"Diyoruz ki 'Tek parti iktidarı devam ediyor, başında şöyle bir liderimiz var, çok başarılı' ama bunun garantisi yok. Yarın koalisyonlar tekrar dönebilir ve Türkiye tekrar içine kapanabilir ve bugünleri ararız" diyen Al, şunları ifade etti:

"Biz başkanlığı bu anlamda düşünmeliyiz ama bunu da yanlış tartışıyoruz. Çünkü başkanlık sistemi başkandan ibaret değil. Sanki başkanlık sistemini 'Başkanın nasıl seçilmesi, yetkilerinin ne olması gerektiği ya da daha kötü bir şekilde kim başkan olabilir, kim olamaz' bu bağlamda tartışıyoruz. Halbuki başkanlık sisteminde başkan, oran verecek olursak yüzde 30 civarında önemlidir. Amerikan başkanlık sistemindeki tartışmalara bakın bambaşka şeyler tartışıyorlar. Bunun yerelleşmeyle kent yönetimiyle parlamentoyla ilgili boyutu var. Başkanın görevi, yetkisi, seçimi var bunlar temel meseleler değil, o sadece başkanlık meselesinin belirli bir yönünü ifade ediyor ama biz yanlış bir yere odaklandık. Biz bu konuda anlaşırsak iş çözünürlüğe dönüşür."

- "Bu modelde sistem bir yerde tıkanıyor"

Al, Türkiye'nin anglosakson yönetimine doğru kayması gerektiğini, bunun en son versiyonunun da Amerikan yönetimi modeli olduğunu söyledi.

Türkiye'de bazen soruların yanlış sorulduğunu ve bir türlü cevapların alınamadığını vurgulayan Al, "Amerikan tecrübesi büyük bir tecrübedir, Osmanlı devasa bir tecrübe var önümüzde ve cumhuriyet tecrübemiz var, ihtiyaçlarımız var. Bunları yeniden çağın anlayışına sunarız ve sadece bugünkü iktidarın taleplerine göre değil... Cumhuriyeti kuranlar şu anda yaşamıyorlar, bir model kurdular iyi ve kötü yönleriyle devam ediyor, bunun sıkıntılarını da çektik, güzel yönlerini de gördük. Türkiye, yeni bir makas değiştirmek istiyor, yeniden başka bir alanda söz sahibi olmak istiyor, buna uygun bir model oluşturmamız lazım. Bu modelde sistem bir yerde tıkanıyor" ifadesini kullandı.

Al, yeni bir dünya inşa edildiğini, bilgi toplumuna geçildiğine değinerek, bu bilgi toplumu devletinin kurulması, meseleyi sadece başkanlıktan ibaret görmemek, daha geniş çerçevede düşünüp böyle hareket edilmesi gerektiğine dikkati çekti.

Başkanlığı da bunun bir aracı ve kaldıracı olarak düşünülebileceğine işaret eden Al, şunları kaydetti:

"Türkiye'nin sahip bir yönetim anlayışına ihtiyacı var. Türkiye'nin iki tane yönetim açısından sorunu var. Birincisi sistem, model, diğeri de zihniyettir. En büyük sorunumuz da zihniyettir. Yönetim zihniyetimizi değiştirmezsek işimiz çok zor. Zihniyet söz konusu olduğu zaman toplum olarak biraz çaba göstermemiz gerekiyor. Bu bir partinin ya da grubun meselesi değil bu içinde yaşadığımız toplumdan, yönetimden kaynaklanıyor. Sistem ve zihniyetin birbirini beslediğini düşünüyorum. Türkiye sistemini, modelini ve en önemlisi de zihniyetini değiştirmesi gerekiyor. Zihniyet çok kolay değişmez. hükumetin çok çalışması gerekiyor bu yapıyı kırmak, sistemi ve zihniyeti değiştirmek için."