Boncuklu Tarla insanlık tarihine ışık tutuyor

Mardin'in Dargeçit ilçesinde Boncuklu Tarla'da 2012 yılında başlatılan kazı çalışmalarının sona ermesiyle tarih kitaplarını yeniden yazdıracak sonuca ulaşıldı. Arkeolojik bulgulara göre Boncuklu Tarla'nın 12 bin yıllık tarihiyle "insanlık tarihinin sıfır noktası" olarak bilinen Göbeklitepe'den bin yıl daha eskiye dayandığı ortaya çıkarıldı.

İnsanlığın sıfır noktası: Göbeklitepe

Daha önce yerleşik hayata geçmemiş bir toplumun ilk kez böylesi görkemli bir tapınak inşa etmesi, Göbeklitepe'yi önemli kılarken bölge, "dünyanın ilk yerleşim yeri" olarak UNESCO tarafından Dünya Miras Listesi'ne alınmıştı. İnsanların henüz yerleşik, düzenli hayata geçmediği avcılık dönemlerini anlatan avlanma ve dinsel ritüel görsellerinin tapınak taşlarına işlendiği Göbeklitepe, yalnızca Türkiye'nin değil dünyanın da en önemli mirasları arasında yer alıyor. Öyle ki Başkan Recep Tayyib Erdoğan, 2019 yılının Göbeklitepe olduğunu ilan etmişti.

Boncuklu Tarla tarihi Göbeklitepe'den daha eskiye dayanıyor.

Dünyanın en eski yerleşim yerinin Konya Çatalhöyük olduğu bilinirken Göbeklitepe'nin keşfiyle ilk yerleşim yeri Göbeklitepe olarak değiştirilmişti. Şimdi ise arkeolojik çalışmaların sona ermesiyle Mardin'de bulunan Boncuklu Tarla, en eski tapınak ve yerleşim yeri olmaya aday. 

Tarih boyunca 25 medeniyete ev sahipliği yapan Dargeçit Boncuklu Tarlada 4 steli bulunan Neolitik döneme ait tapınak gün yüzüne çıkarılmıştı. 7 yıl önce başlatılan çalışmalar sona erdi ve elde edilen bulguların envanteri ve karbon analiz çalışmaları Mardin Müzesinde Artuklu Üniversitesi tarafından devam ediyor. Yapılan analizlerde Boncuklu Tarladaki kalıntıların Göbeklitepe’den daha eski olduğu belirlendi. 12 bin yıllık tarihiyle insanlık tarihine ışık tutacak olan Boncuklu Tarlada Mardin Artuklu Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. İbrahim Özcoşar, Genel Sekreter Yardımcısı Muhammed İkbal Saylık, Doç. Dr. Evindar Yeşilbaş, Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Ergül Kodaş, Dr. Öğretim Üyesi Bülent Genç, Dr. Öğretim Üyesi Zekai Erdal tarafından inceleme yapıldı.

Bulgular ilk yerleşiklerin inançlı olduğunu gösteriyor

Burada gazetecilere açıklamalarda bulunan Mardin Artuklu Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. İbrahim Özcoşar, “Bugün hemen arkamda gördüğünüz alan Artuklu Üniversitesi arkeologlarınca yapılan bir kazının son görüntüleridir. Bu kazı aslında şimdiye kadar insanlık tarihinin kendi içindeki akışına yönelik yeni bilgiler ve bulgular içeriyor. Biliyorsunuz yıllar önce Göbeklitepe ilk ortaya çıkarıldığında dünyada çok büyük bir heyecana sebep olmuştu. Bu heyecanın en önemli sebeplerinden biri aslında insanlık tarihinin en temelinde ekonomik yaklaşımları arayan bir sistemlerin bir anlamda çöküşü ve insanlık tarihinin merkezinde en önemli olan inancın yer aldığı düşünceydi. Arkamda gördüğünüz kazı alanında tam olarak bunu destekleyen, hatta Göbeklitepe’den bin yıl daha öncesine giden bazı bulgular içeriyor. Bu bulgunun ilk yerleşiklerin inançlı olduğunu desteklediğini demek mümkün” dedi.

Turizme büyük katkısı olacak

Boncuklu Tarlanın Göbeklitepe’den daha kadim bir yapı olduğunu belirten Özcoşar, “Göbeklitepe ile karşılaştırdığımızda birbiriyle benzer çok önemli hususlar var. Ama şöyle bir özellik var; şu anda bulunduğumuz alan Göbeklitepe’den bin yıl daha eski olabilecek bazı bulguları içeriyor. Dolayısıyla Göbeklitepe’den daha eski kadim bir yapının yanında duruyoruz” diye konuştu.
Rektör Özcoşar, alanı Mardin turizmi bağlamında önemli bir destinasyon haline getireceklerini söyledi.

Mezopotamya’nın tarihine ışık tutacak

Alanda yapılan incelemeler neticesinde Mezopotamya’nın tarihi hakkında birçok bilgiye ulaşacaklarını belirten Artuklu Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Ergül Kodaş, “Boncuklu Tarla ilginç bir yerleşim yeri. M.Ö. 12 binli yıllara giden tabakalarıyla başlayan bu ilk yerleşik hayat 7 binlere kadar M.Ö. kesintisiz olarak iskan olduğunu gösteriyor. Yerleşim yerinde birçok ev açığa çıkarılmakla birlikte bunun yanı sıra mezarlar, özel binalar, birçok yayında tapınak olarak isimlendirilen birçok yapı çıkartıldı. Yukarı Dicle Havzasının, Kuzey Mezopotamya’nın yerleşik hayata nasıl geçtiği, avcı toplayıcı hayattan besin üretimine nasıl geçtiği, sembolik, kültürel ve dini yapılarının nasıl bir değişime uğradığı açısından bize bilgi veren kilit bir nokta” şeklinde konuştu.

Yapılan analizlerde Boncuklu Tarlada bulunun bazı yapıların Göbeklitepe’den daha eski tarihe dayandığını kaydeden Ergül Kodaş, “Göbeklitepe ile benzer binaları var. Fakat yer yer bazı binalar Göbeklitepe’den daha eski ve benzer özellikler sergiliyorlar. Kamusal alan ya da tapınak alanı ya da dini mekan dedikleri binaların daha eskiye giden örneklerini Boncuklu tarlada tespit ettik. Binaların boyutları, formları, karbon analizleri gibi birçok kriter var. Bu kriterlere uyan ve onlarla benzerlik gösteren ve daha eskiye tarihlenen bazı binalar Boncuklu Tarla yerleşiminde tespit ettik” ifadelerini kullandı.