Osmanlı'nın ilk hamamı Bursa'da tarihini kaybediyor
Osmanlı İmparatorluğu'nun dört bir yanda hakimiyet kurduğu yerlerdeki sayısız tarihi eseri herkesin dikkatini çeken detaylar oluyor. Bursa'da da Osmanlı'nın izlerine bir hayli fazla rastlıyoruz. Ancak bu izlerden biri tarihin içerisinde yok olmaya yüz tutmuş durumda. Tarihi ilk bilinen hamamı olduğu söylenen bu güzide tarihi yapı zeytinlikler arasında kalmış. Gelin bu güzide tarihi eseri inceleyelim.
İznik tarihi bakımdan çok zengin bir yer. Burada yer alan hanlar, hamamlar, kervansaraylar ve daha nice tarihi eserler birçok medeniyetin günümüze bıraktığı hazineler diyebiliriz. Hepsinde farklı bir mimari bulunuyor ve görmeye değer. Bazı eserler hak ettiği ilgiyi görürken bazıları ise unutulmaya mahkum ediliyor. İznik'te yer alan 1. Murat Hamamı müze olarak kullanılıyor ve çok güzel restore edilerek ziyaretçilerle buluşmuş. Ancak Osmanlı İmparatorluğu'nun en güzide tarihi eserlerinden biri olan Orhan Gazi Hamamı zeytinlikler arasında unutuluyor.
Bursa'nın İznik ilçesinde 600 yıllık Orhan Gazi Hamamı, zeytinliklerin arasından gün yüzüne çıkarılmayı bekliyor. Tarihî hamam madde bağımlıları ve alkol kullananların mekânı oldu.
1964 yılında Prof. Oktay Aslanapa tarafından Yenişehirkapı mevkiindeki zeytinlikte bulunan hamam âtıl vaziyette duruyor. Hamam, 13. asırda Orhan Gazi tarafından şehre giriş hazırlığı yapan ordusu için yaptırıldı. Kilise kalıntılarının üzerine inşa edildiği düşünülen hamam, surların dışında yer alıyor.
Orhan Gazi İmâret Camii ve Külliye’sinin güneydoğusunda ortaya çıkartılan hamamın zeminindeki geniş blok mermer taşlar dikkat çekiyor. Tarihî hamamda ayrıca su deposu, külhan ve cehennemlik denilen bölümler de bulunuyor.
Bütün bu güzelliklerine rağmen hamam restore edilmeyi bekliyor. Zeytinliklerin arasında tel örgülerle çevrilmesine rağmen kapısı açık olan hamam, madde bağımlıları ve alkol kullananların mekânı oldu. İçerisinin belli bölümlerinde ateş yakılan, koltuk konan ve halılar serilen hamamın hâli içler açısı durumda. Ayrıca hamamın içi ve kazı yapılan bölümler mezbeleliğe dönüşmüş. Kimliği meçhûl kişi veya kişiler tarafından çöp atılan hamamın durumu görenlerin içini acıtıyor.
Sanat tarihçisi Doğan Özgün Kolaç, "Burada sadece hamam değil cami gibi yapılar da var. Bu hamam 13. yüzyılda yapıldı. İznik’in uzun süre süren fethinde Orhan Gazi’nin ordusunun konaklaması, sosyal ihtiyaçlarının karşılanması, askerlerin bakımı için bu hamam yaptırılmış. Tek kubbeli. 1964 yılında Prof. Dr. Oktay Aslanapa tarafından yaptırılan kazılar sonucunda mimarî planı ortaya çıkarılıyor. Şu anda harabe bir şekilde gün yüzüne çıkmayı, onarılmayı ve restore edilmeyi bekliyor. İçerisinde ateş yakılmış, kubbenin içerisinde halı serilmiş ve koltuklar atılmış durumda. Burası bir ardiye gibi kullanılmış. Büyük ihtimâlle evsiz olan insanların kalmış. Ateş yakılıp, içki içilen bir yer hâline gelmiş. İznik gibi dünya çapında tanınan bir yer için bu manzara hiç hoş değil. İnşallah en kısa zamanda buraya bir el atılıp, hak ettiği yere ulaşır" dedi.
