Fas'ın yüzlerce yıllık tabakhaneleri

Fas'ın geleneksel deri tabaklama zanaatının yaygın olduğu Fes kentindeki Şuvvara Tabakhanesi'nde yüzlerce yıldır aynı doğal yöntemlerle rengarenk deriler üretilmeye devam ediyor. Ayakkabı, çanta gibi pek çok ürün için deri üretiminin en önemli halkası ve binlerce vatandaşın geçim kaynağı Şuvvara Tabakhanesi, antik Fes kentinin ve ticaretin can damarı olarak nitelendiriliyor.

Arap coğrafyasının en eski tabakhanesi kabul edilen Şuvvara, kurulduğu 11. yüzyıldan bu yana neredeyse hiçbir değişiklik olmadan aynı usullere faaliyet gösteriyor. Geniş bir alanda, çoğunlukla daire şeklindeki geniş taş kuyular, kuyuların içinde derileri işleyen işçiler, rengarenk boyalarla dolu kuyuların kenarında kurumaya bırakılmış deri parçalarının yer aldığı tablo gibi görüntü Fes kentinin sembolü haline gelmiş durumda.

Tabakhanenin özelliği bitkisel ürünler ve geleneksel yöntemler kullanılması

Tabakhanede çalışan Faslı Muhsin Sadık, AA muhabirine verdiği röportajda, ata mesleği olan deri tabaklamayı babasından devraldığını söyledi. Bu zanaatın ayakta kalması için kurulan derneğin başkanlığını da yapan Sadık, "Şuvvara Tabakhanesi, geleneksel şekilde bitkisel tabaklama yöntemini muhafaza eden uluslararası bir turizm merkezi." dedi.

Bu tür zanaatların usta-çırak ilişkisiyle öğrenildiğine ya da babadan oğula miras bırakıldığına dikkati çeken Sadık, "Geleneksel sanayi sektörünün ve gelenekselliğin maruz kaldığı zor ve kırılgan şartlara rağmen tabaklama zanaatının kaybolmasını önlemek adına çabalıyoruz." ifadesini kullandı.

Sadık, tabakhanede, büyükbaş hayvanların derilerinin yeniden kullanılabilir hale getirildiğini, bunu geleneksel yöntemler ve bitkilerden elde edilen maddelerle doğal yollardan yaptıklarını dile getirdi.

Derinin tabaklama işleminin birkaç süreçten geçtiğini kaydeden Sadık, aşamaları kısaca şöyle anlattı "İlk önce deriler seçilip ayıklanır. Ayıklanan deriler, taş havuzlarda istenilen boyaları içine çekmesi için 10 gün bekletilir. Boyaya doyan deriler, arındırılıp kireç gibi malzemeler kullanılarak iyice arındırılır. Daha sonra da tabaklanması için bekletilecek teknelere alınır."

Sadık, derinin renklendirilmesinde kullanılan malzemelerin nar kabuğu, safran ya da benzeri doğal malzemelerden elde edildiğini aktardı.

GELENEKSEL ENDÜSTRİNİN LOKOMOTİFİ

Profesyonel Tabaklama Öğreticileri Derneği Başkanı ve Fas-Meknes Zanaatkarlar Odası Üyesi Abdunnasır el-Ammari de Şuvvara Tabakhanesi'ni "kadim Fes kentindeki geleneksel endüstrinin lokomotifi olan tarihi ve turistik simgesel bir yapı" olarak niteledi.

"Şuvvara Tabakhanesi, dünyadaki deri endüstrisinin beşiği." diyen Ammari, burada dünyada neredeyse tükenmekte olan bitkisel tabaklamanın özgünlüğünü ilk günkü gibi koruduğunu söyledi. Ammari, tabaklama işini severek yapan ustaların, bu mesleği ayakta tutmak ve bitkisel yöntemlerle yüksek kaliteli ürünler çıkarabilmek için çaba sarf ettiklerini dile getirdi.

AYNI ZAMANDA EĞİTİM MERKEZİ

Ammari, Şuvvara Tabakhanesi'nin sadece üretim değil aynı zamanda eğitim merkezi kabul edildiğinin de altını çizerek, birkaç gün önce İtalya ve İspanya'dan bir grup uzmanın, tabakhanedeki eğitimden istifade ettiğini belirtti.

Öte yandan tüm dünyayı etkisi altına alan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınından Fes kentinin de etkilendiğini kaydeden Ammari, özellikle virüsün yayılmasını önlemek için alınan kısıtlamaların hüküm sürdüğü aylarda tabakhanedeki faaliyetin tamamen durdurduğunu aktardı. Ammari, bunula birlikte yeni bir başlangıç ​​yapmayı umut ettiklerini söyledi.
Ülkenin kuzeyinde yer alan Fes kentinde deri tabaklamanın yanı sıra gümüş takı işçiliği, seramik gibi başka zanaatlar da yapılıyor. Günümüzde el sanatları kentteki çoğu ailenin başlıca geçim kaynağı olmakla birlikte, Fas'taki birçok kentin ekonomisi tamamen turizme dayalı olduğu için yöre halkının ürettiği el sanatları ekonomide önemli bir yer tutuyor.

Resmi istatistiklere göre Fas'ta geleneksel endüstride 412 binden fazla kişi istihdam ediliyor ve sektörün cirosu yıllık yaklaşık 2,24 milyar dolara ulaşıyor.