Koalisyon nedir? Azınlık hükümeti nedir?

Koalisyon nedir? Koalisyon olunca ne olacak? İşte merak edilen Koalisyon senaryoları... Yasama meclislerinde bir tek partinin çoğunluğu elde edemediği durumlarda, en çok sandalyeye sahip partinin başkanının kabineyi kurmakla görevlendirilmesi kuraldır. Bu durumda, meclisten güvenoyu alabilmek için başka parti ya da gruplarla (bağımsızlar) anlaşma yoluna gidilir ve bir ortak hükümet kurulur.

AZINLIK HÜKÜMETİ NEDİR, NASIL KURULUR?

Azınlık hükümeti, parlamenter sistemlerde, parlamentoda çoğunluğu olmayan bir partinin, öbür parti ya da partilerin hükümete fiilen katılmadan dışarıdan destek vermesiyle oluşturduğu hükümet biçimi.

Parlamenter rejimlerde siyasal sorumluluk ilkesi gereği hükümet ancak parlamentodaki çoğunluğun desteğiyle kurulup görevde kalabilir. Oysa bazı seçimlerde hiçbir parti parlamentoda tek başına hükümeti kuracak çoğunluğu sağlayamaz. Bu durumda bazı partiler ya da parlamenterler, hükümete fiilen katılmadan partilerden birine gerekli desteği vererek onun azınlık hükümeti kurmasını sağlarlar. Kuşkusuz azınlık hükümetinin görevde kalabilmesi de, bu partilerin ya da parlamenterlerin desteğinin devamına bağlıdır. Özellikle partilerarası kutuplaşmanın ya da ideolojik ayrılıkların derin olmadığı İskandinav ülkeleriyle, bunlardan farklı olarak da İtalya'da hükümetler ya koalisyon hükümeti ya da azınlık hükümeti biçiminde kurulmaktadır.

TÜRKİYE'DE AZINLIK HÜKÜMETİ...

Türkiye'deki azınlık hükümetine örnek olabilecek hükümetler 1960'lar, 1970'ler ve 1990'larda kurulmuştur. İlk azınlık hükümeti 25 Aralık 1963 tarihinde İsmet İnönü başkanlığında kurulan 28. Hükümettir. 1970'lerde kurulan Sadi Irmak Hükümeti (1974) ile Bülent Ecevit başkanlığında kurulan 40. Hükümet (1977) güvenoyu alamamış azınlık hükümetleridir. 1979'da Süleyman Demirel'in kurduğu 43. Hükümet MHP ve MSP tarafından dışarıdan desteklenmişti.

1990'larda ise, Tansu Çiller'in kurduğu ve bir azınlık hükümeti olan 51. Hükümet (5 Ekim 1995-30 Ekim 1995) güvenoyu alamadı. 1995 Genel Seçimleri'nden sonra Anavatan Partisi ve Doğru Yol Partisi arasında kurulan ve bir azınlık hükümeti olan 53. Hükümet, Anayasa Mahkemesi'nin güvenoyu oylamasını iptal etmesi ancak yeni bir oylamaya gerek olmadığı yönündeki kararına rağmen üç ay içinde istifa etti. Yine Mesut Yılmaz başkanlığında, ANAP, Demokratik Sol Parti ve Demokrat Türkiye Partisi'nin katılımıyla kurulan ve Cumhuriyet Halk Partisi tarafından dışarıdan desteklenen Anasol-D Hükümeti ile Bülent Ecevit başkanlığında kurulan ve Anavatan Partisi ile Doğru Yol Partisi'nin dışarıdan desteklediği 56. Hükümet azınlık hükümetleridir.

Yeni hükümet nasıl kurulacak? İşte o senaryolar...

7 Haziran seçimlerine göre hükümetin nasıl kurulacağı, Meclis'e giren parti sayısıyla doğru orantılı. Oy oranlarına göre hükümeti kim kuracak? Koalisyon mu olacak? İşte senaryolar;

Bir partinin tek başına hükümeti kurabilmesi için, 550 milletvekilinin yarısından biz fazlası olan 276 vekili bulması gerekiyor. Buna göre şu senaryolar ortaya çıkabilir; 

SENARYO 1- AK Parti 276 VEKİLİ, TEK BAŞINA İKTİDAR OLUR

HDP'nin barajı aştığı durumda, bir partinin tek başına iktidar olması için yüzde 45 oy alması gerekiyor. Bu orana en yakın parti, AK Parti olarak duruyor. Eğer AK Parti, yüzde 45 ya da üstü oy alırsa, tek başına iktidar kurabiliyor. Ancak bu, açılan sandıktan çıkan oylar çerçevesinde pek mümkün görünmüyor.
 

SENARYO 2: AK PARTİ AZINLIK HÜKÜMETİ

AK Parti, 276 milletvekilinin altında kalırsa azınlık hükümeti kurar. Dışardan bir partinin desteğini alır. Bu olasılık, seçim öncesinde ulaştırma eski Bakanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın danışmanı Binali Yıldırım tarafından dile getirilmişti.
 

SENARYO 3- AK PARTİ-MHP KOALİSYON HÜKÜMETİ

AK Parti ve MHP'nin milletvekili sayısı, koalisyon hükümeti kurup, TBMM'den güvenoyu almaya yetiyor. Başta Başbakan Ahmet Davutoğlu olmak üzere, AK Parti'liler seçim kampanyası sırasında HDP ve CHP'ye çok sert yüklenirken, MHP'ye karşı daha yumuşak bir üslup sergilemişlerdi. Hatta Davutoğlu, MHP Lideri Devlet Bahçeli'nin memleketi Osmaniye mitinginde, mitinge katılanların Bahçeli ve MHP'yi yuhalamalarını bizzat önlemişti.
 

SENARYO 4- AK PARTİ-CHP KOALİSYON HÜKÜMETİ

Üçüncü senaryo, AK Parti'nin CHP ile büyük koalisyon kurma olasılığı. Ancak seçim kampanyaları sırasında bu soru CHP Lideri Kemal Kılıçdaroğlu'na soruldu. Kılıçdaroğlu, kesin bir dille bu olasılığı reddetti.
 

SENARYO 5- AK PARTİ-HDP KOALİSYON HÜKÜMETİ

Seçim kampanyaları boyunca üzerinde en çok spekülasyon yapılan senaryo buydu. Ancak HDP EŞ Başkanı Selahattin Demirtaş, seçimlerde yüzde 10'u geçmeleri halinde, AK Parti ile işbirliği yapmayacaklarını birkaç kez açıkladı.

 

 

SENARYO 6- CHP-MHP- HDP KOALİSYON HÜKÜMETİ

AK Parti'nin tek başına iktidar olamadığı parlamentoda, CHP, MHP ve HDP'nin matematiksel olarak koalisyon kurması söz konusu olabilir. Ancak MHP ve HDP'nin böyle bir koalisyonda birarada olmaları az bir ihtimal olarak görülüyor.
 

SENARYO 7- CHP-MHP AZINLIK KOALİSYONU, HDP DIŞARDAN DESTEKLER

CHP ve MHP'nin, mevcut oy oranları ile koalisyon kurup, TBMM'den güvenoyu almaları mümkün görünmüyor. İki partinin toplam milletvekili sayısı 220 civarında kalıyor. CHP ve MHP koalisyonu ancak azınlık hükümeti olabilir. HDP ya da AK Parti'nin dışardan desteği ile parlamentodan güvenoyu alabilir.

Seçim sonrası sosyal medyaya damga vuran 'koalisyon' tweeti!

 

Seçim sonuçlarının açıklanmasından sonra en büyük ses şüphesiz ki sosyal medyadan çıktı. Koalisyona dair atılan bu tweet ise 5000 RT ile dikkat çekti. 7 Haziran seçimlerinin ardından sonuçlar en çok sosyal medyada tartışılıyor. MHP lideri Devlet Bahçeli'nin yapmış olduğu koalisyon açıklamasının ardından diğer parti liderleri de sırayla koalisyon hakkında düşüncelerini dile getirmişti. Sosyal medyada bundan nasibini aldı. Seçim sonuçlarının ardından çıkan koalisyon tablosu ile ilgili yapılan değerlendirmeler arasında öyle bir tweet vardı ki 5000 RT ile en çok dikkati o çekti. 

CHP'den koalisyon açıklaması

İşte Koç'un açıklamalarından satır başları:

"Bu seçimlerin asıl galibi demokrasidir, Türkiye’dir. Bu seçimin asıl kaybedeni Sayın Erdoğan’dır. Türkiye kazanmıştır, Recep Tayyip Erdoğan kaybetmiştir. İktidardan millet tarafından düşürülmüştür. Erdoğan kaybetmiştir diyorum, bunun gerekçesi var. Anayasayı ayaklar altına alarak, iktidar partisinin eş başkanı gibi tüm devletin imkanlarını kullanarak seçim kampanyasını milletin gözüne baka baka sürdürmüştür."

"AK Parti iktidarı sona ermiştir. Bekleme odasına alınan parlamenter demokrasi kazanmıştır. Sayın Kemal Kılıçdaroğlu ve CHP hükümeti kurabilecek en önemli aktör haline gelmiştir. CHP demokrasimiz için her türlü sorumluluğu üstlenmeye hazırdır. Tüm yurttaşlarımıza ve milletimize teşekkür ediyoruz."

KOALİSYON AÇIKLAMASI

'AK Parti ile koalisyon yapılacak mı?' sorusuna "Bir araya gelmemizin bir araya gelmeyeceğimiz ifade edilmiştir. Sayın Kılıçdaroğlu ifade etmiştir, AKP ile bir araya gelme ihtimalimiz yoktur." diyen Koç, 'Kılıçdaroğlu istifa edecek mi? Oy oranınızı değerlendirir misiniz?' sorularına da "Bu sonuçlara göre istifa etmesi gerekenler kendilerini balkon konuşması için hazırlayan ancak camdan bile konuşamayacak olanlardır. Artık arkasında kendisine parmak kaldıracak bir çoğunluk yoktur." sözlerini kaydetti. 

MHP'den koalisyon açıklaması

AK Parti ile koalisyon ihtimalini konuşmak için çok erken olduğunu söyleyen Vural, şöyle dedi:

"Parti olarak hedefimiz tek başımıza iktidardı. Bu sonuçlardan sonra genel merkezimizin değerlendirme yapması daha sağlıklı... Şu an benim koalisyon ile ilgi bir değerlendirme yapmam doğru olmaz."