Artık evden dava açmak mümkün

Deniz ÇİÇEK'in röportajı

Adalet Bakanlığı tarafından devreye sokulan Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) dünyada yargı alanında yapılmış en büyük teknolojik devrim olarak dikkat çekiyor. Adalet Bakanı Mehmet Ali Şahin, sistem sayesinde avukatlar ve vatandaşların, adliyeye gitmeden mobil imza ile cep telefonundan dava açabilecekleri müjdesini verdi. Şahin, cep telefonu ile davalarla ilgili tüm gelişmelerin öğrenilebildiğini belirterek, 'Hakkınızda açılan bir dava varsa sistem size otomatik olarak SMS atıyor. Sistem, kasko gibi sizi korur' dedi. Şahin, bakanlığının bilgi teknolojilerine yönelik çalışmaları hakkında AKŞAM'a şu bilgileri verdi:

UYAP'TA AVUKAT PORTALI

Yargı sistemi, hep hantallığı ile eleştirilmiştir. UYAP projesi ile yargı işlemlerinde ne gibi kazanımlar sağlandı?

Davaların en az giderle ve en hızlı sonuçlandırılması, anayasal bir ilke ve yargının görevi. Yargıda çok yoğun evrak var. Dava dosyaları için diğer kurumlardan belgeler gerekli. Nüfus, sabıka ve tapu bilgilerine ihtiyaç duyuluyor. Bu durum çok zaman alıyordu. Sosyal Güvenlik Kurumu, Maliye Bakanlığı, hatta Kandilli Rasathanesi'nden bilgi istiyoruz. Bu kurumlar UYAP'a entegre edildi ve yazışmaya gerek kalmayıncaya kadar entegrasyon süreci devam edecek. Çalıntı cep telefonları konusunda Bilgi Teknoloji ve İletişim Kurumu'yla entegrasyon tamamlandı, kısa zamanda devreye alınacak. Bilgi ve belgeler UYAP üzerinden istenecek. Cep telefonu hırsızlıklarında savcılıklar anında devreye sokuluyor. Savcı tek tuşla, kurumu yormadan telefonu kapatacak. Kamyon kamyon yazışma yapmaktan kurtulduk.

Avukatlar UYAP ile ne gibi hizmetleri alabiliyor?

Adliyede yapabildikleri her işi, sistemden yapabilirler. Adliyeye gitmelerine gerek yok. UYAP'taki 'Avukat Portalı', internetten on-line yargı hizmeti sunuyor.  Avukatlar, elektronik imzaları ile sisteme girerek, dava dosyalarını inceleyip, evrak ekleyebiliyor. Dava açıp ve on-line harç ödeyebilirler. Avukatlar sistemde günde 20 bin işlem yapıyor.

MOBİL İMZA İLE EVDEN DAVA AÇMAK MÜMKÜN

Vatandaşlar UYAP ile dava açabiliyor mu?

Devam eden tüm davaların dosyaları UYAP'ta var. UYAP kapsamındaki 'Vatandaş Portalı' ileon-line yargı hizmeti sunuluyor. Vatandaş, T.C kimlik numarasıyla ilgili olduğu dosyaların taraf, konu, durum ve aşamalarını görebilir. Birkaç ay içinde elektronik imza ile evden dava açılabilecek.

Sisteme girmek için mobil imza da kullanılabiliyor mu?

Mobil imzanın test çalışmaları sürüyor. Birkaç ay içinde kullanıyor olacağız. Kısa süre içinde mobil imzası olan avukat ve vatandaş da sistem üzerinden dava açabilecek. Elektronik imza külfetli olabilir, mobil imza daha cüzi fiyatlı. Vatandaş mobil imzası ile dava harcını da yatırabilecek.

Cep telefonu ile UYAP'a giriş mümkün mü?

İnternete girilebilen her türlü cep telefonundan UYAP'a girilebilir. İnternet tarayıcısı olan her türlü cihazla ulaşılabilir. Mobil imzalarıyla da işlem yapabilirler. Bu sayede her ortamda dava açılabilir.

UYAP'ın bir ayağı da SMS bilgilendirme sistemi. Bu sistemle ne gibi hizmetler veriliyor?

UYAP SMS Bilgi Sistemi; mahkemeler, cumhuriyet savcılıkları ve icra daireleri gibi adli birimlerce gerçekleştirilen ve taraflara iletilmesi gereken bilgi, veri ve duyuruların GSM operatörleri aracılığıyla ilgili kişilere SMS yolu ile sunulmasını sağlıyor. Sistem ile adli makamlardaki yetkililer, UYAP portalları üzerinden işlemleri onayladıkları anda ilgili kişilere SMS gönderiyor. Ankara Adliyesi'ne günde 70 bin kişi geliyor, Türkiye genelinde bu sayı 1 milyonu buluyor. Bu insanların büyük bölümü dosyasıyla ilgili gelişmeleri takip etmeye geliyor. Bir insanın adliyeye gitmesinin maliyeti var, trafikte oluşturduğu yoğunluk, kendi işinden yarım gün uzak kalıyor ve bazen hedefine de ulaşamıyor. Adliyedeki bu yoğun insan trafiğini bitirmek için böyle bir proje düşündük. Cep telefonları sisteme kaydedilirse, insanlar dosyalarını otomatik olarak takip edebilecek. Sistem kendisine otomatik olarak davalarıyla ilgili bilgi verecek. Davayla ilgili tüm aşamaları öğrenebilir.

KİMLİK HIRSIZINA KARŞI 4060

Genelde adliyede işi olmayan vatandaşlar da sistemi tercih edebilir mi?
'Adliyede işim olmaz' demeyin. Kimlik hırsızlığı denen olay çok yoğun yaşanıyor. Kişiler kimliğinizle hırsızlık yapıyor, şirket kuruyor, kredi çekiyor ve sonunda adınıza bir dava açılıyor ama haberiniz bile olmuyor. 4060'a kimlik numaranızı 'abone' yazarak mesaj atacaksınız. Siz kurallara saygılı bir vatandaş olarak hayatınızı sürdürürken, kimliğiniz değişik suçlarda kullanılabilir. Siz kaybetmeseniz de o kadar profesyonelleştiler ki kimliğinizi yeniden çıkartabiliyorlar. Sonra bir bakarsınız ki kapında polis, hakkınızda yakalama kararı var. Böyle bir sisteme abone olununca, hakkınızda yasal süreç başlayınca anında haberdar oluyorsunuz. Müthiş bir korumaya sahip oluyorsun. Hukuki bir kasko, sigorta gibi.  Haberdar olunca önlem almak kolay.

HAKKIMDA DAVA VAR MI?

Davalarla ilgili ne tür bilgiler SMS yoluyla ulaşacak?

Basit, standart ve tam abonelik olmak üzere üç türü var. Sisteme abone olmanın bedeli yok. Sizinle ilgili dava açıldığında, ya da mevcut bir davada işlem yapıldığında otomatik mesaj gelecek. O mesaj ücretli olacak. 'Hakkımda devam eden dava var mı?' diye sorabilirsiniz. ABD'de tek bir eyalet için sorgu yaptırmanın karşılığı 150, tüm ülkede yapılan sorgulama 250 dolar. Abonelere gönderilen her mesaj içeriği 6 SMS (12 kontör) ile ücretlendiriliyor. Basit abonelik türünde, hakkımda dava açıldı mı, karar alındı mı, avukatım davaya katıldı mı gibi temel bilgiler size ulaşır. Birkaç saniyede 32 milyon dava arasında arama yapılıp yanıt veriliyor. Standart pakette, keşif, duruşma tarihi, bilirkişi incelemesi verilirse, bilirkişiye itiraz edilince, dosya birleşme tarihi belirtildiğinde, yürütmeyi durdurma kararı verilince, dosya temyize gidince, temyiz sonucu çıkınca gibi daha detaylı gelişmelerde mesaj geliyor.

POLİSLE ADLİYEYE GİTMEYE SON

SMS bilgi sistemini geliştirmeyi düşünüyor musunuz?

Sistemi, talebe göre geliştirmek istiyoruz. SMS sisteminin bir yönü daha var. İnsanlar mahkemeye ifade için çağrılıyor. Bazı insanlara yargı ulaşamayınca getirilmesi için polis görevlendirilebiliyor. Polis devreye girince onurları zedeleniyordu. Ancak 'UYAP SMS ile davet sistemi' sayesinde mesaj yollanıyor, 'şu gün şu yerde olun, şu dosya ile ilgili bilginize başvurulacak' deniyor. Aranıp da bulunamayan insanlara mesaj atılıyor. Kişi mesaj üzerine savcılığa başvuruyor. Etkisi çok yüksek. 10 dakika sonra geri dönen insanlar bile oldu.

SMS sisteminden sadece Türkiye'deki vatandaşlar mı yararlanıyor?

Yurtdışındaki Türklerden ilgi büyük. Türkiye abonelikleri olanlar var. Bazıları roaming ile sistemi kullanıyor. 11 ülkenin GSM firmasıyla anlaşma teklifi aldık.

3G teknolojisinin yargı faaliyetlerinde kullanılmasını düşünüyor musunuz?

Sanırım Singapur'da 3. nesil cep telefonu ile insanlar bağlanıp mahkemede ifade verebiliyormuş. Her aşamada hayat kalitesini yükseltmeye çalışıyoruz. Kişiye zarar vermeden sisteme entegresi söz konusu olacaksa neden olmasın. Zaten bir tane olumsuzluk çıkacak diye 99 faydayı yok saymak mümkün değil. Bunların zaman içinde sürece katılması lazım.

UYAP, ne kazandırdı?

MERNİS'ten UYAP kapsamında çekilen 34 milyonu aşkın nüfus kaydının yazışma, kırtasiye, enerji, sarf malzemesi, personel gücü ve zaman kaybına uğramadan gerçekleştirildiğini söylersek ne kadar büyük kazanç ve sosyal fayda sağlandığı ortaya çıkar. UYAP ile avukatlar ve vatandaş adliyeye gitmek için harcadığı masraflardan kurtuluyor, zamandan kazanıyor.

UYAP, yargı politikalarının oluşturulmasına nasıl katkı sağlıyor?

Mesela en çok işlenen on suçla ilgili çalışma yapabilirsiniz. Bir bölgede yoğunlaşan suç varsa çözüm geliştirirsiniz. Yaşam kalitesini artırır, etkin bir yargı sistemi oluşturur ve yargıyı  güvenilir kurumlar listesinde 1 numaraya çıkartırsınız.

HAKKINDA 40 DAVA AÇILDIĞINI ÖĞRENDİ

Abone olmadan da davanın dosya bilgisi varsa sorgulama yapılabilir. Taraf olunan davayla ilgili bilgi almak istenirse, abone olmadan bilgi talep edilebilir. SMS sistemine abone iseniz ve bir davaya tanık olarak yazılırsanız, sistem bunu da bildiriyor. Avukatlar tüm davaları hakkında mesaj alabilirler. Şu an sistemde yirmi bir bini aşkın abone var ve 200 bini aşkın mesaj gönderildi. Çok olumlu neticeler alıyoruz. Mesela bir vatandaş mail gönderdi. Sisteme abone olmuş, hakkında 40 dava açıldığını öğrenmiş. Kendisine ulaşamadıkları iki davada yakalama kararı çıkmış. Davalar değişik illerde. Ne yapabilirim diye sormuş. Herhangi bir adliyeye gidip başka şehirdeki davalar için ifade verebileceği ve diğer davalardan dolayı yakalama kararı çıkmasına gerek kalmayacağı bildirildi.