Nurettin Topçu bir Anadolu ‘Hareket’iydi

Necip Tosun'un haberi

Topçu, siyasi, iktisadi, ahlaki, dinî düşüncelerini derli toplu izah etmiş en önemli aydınlarımızdan biriydi. Demokrasi, tasavvuf, milliyetçilik, Anadolu sosyalizmi, hürriyet, irade, varlık, aşk, mistisizm konuları etrafında bir düşünce dünyası kurdu.

Nurettin Topçu son yıllarda ülkemizde yetişmiş donanımlı mütefekkirlerden biridir. Bergson’un “sezgicilik”, M. Blondel’in “hareket” felsefesini, Anadolu-İslâm tasavvufu anlayışıyla birleştirip bir ahlâk felsefesi sistemi oluşturan Topçu, hayatı boyunca aktif, üretken bir düşünce adamı profili sergilemiştir. Sanattan ahlaka, iktisattan dine çok geniş bir alanda coşkulu görüşler dile getirmiştir.

Teori ve pratik bir arada

Kültürel benlik kaybı, toplumsal ve ahlaki yozlaşma/bozulma etrafında gelişen düşüncelerini, “örnek insan”, “örnek toplum” modelleriyle sistemleştirmeye çalışmıştır. Batı felsefesini çok iyi tanıması, Doğu anlayışını teorik ve pratik anlamda sağlıklı bir yere oturtması sonucunu doğurmuştur. O, medeniyetimizin, birikimimizin, kültürümüzün günümüz dilinde izahına girişmiş, hürriyet, irade, varlık, ruh/beden, aşk, mistisizm, tasavvuf, milliyetçilik gibi temel kavramları yeniden yorumlamıştır. Dini bir “hayat kaynağı” olarak temellendirirken, dinin önündeki en önemli engeli cahil, softa din adamları olarak görmüştür.

Hareket, Nurettin Topçu’nun felsefî temellerini oluşturduğu bir projenin, toplumsal, siyasal, ahlaki görüşlerin ortak adıdır. Bu düşüncelerini ise ağılıklı olarak Hareket dergisi içinde gerçekleştirmiştir. Bu anlamda Necip Fazıl için Büyük Doğu, Sezai Karakoç için Diriliş, Nuri Pakdil İçin Edebiyat ne ise Nurettin Topçu için Hareket o’dur. Türk sanat ve düşünce dünyasına önemli katkıları olmuş Hareket dergisi, 1939 Şubatında yayın hayatına başlamış, aralıklarla çıktığı 1982 yılına kadar toplam 187 sayı yayımlanmıştır.

Bereketli bir ‘Hareket’

Hareket, bu uzun zaman dilimine yayılan yayın sürecinde tam bir “mektep” görevi üstlenir. Tarık Buğra’dan Mehmet Kaplan’a, Ahmet Kabaklı’dan Mehmed Doğan’a kadar pek çok yazarın yer aldığı bir dergi olur. Dergi çevresinde bulunan yazarların kitapları ise Hareket Yayınları’ndan çıkar. Hareket Yayınları toplam altmış yedi kitap çıkarmıştır. Hareket, bu dönem içerisinde oldukça seviyeli, kalıcı bir kültür ve düşünce üretme çabası içinde olmuş, Türk düşünce ve sanat dünyasına çok sayıda nitelikli yazar, sanatçı kazandırmıştır.

Onun belirgin görüşlerinden biri Anadoluculuktur. O, Anadolu’ya, onun bütün birikimlerine, güzelliklerine, yaşattıklarına sonuna kadar bağlı ve sarsılmaz bir muhabbet içindedir.

Topçu’da öne çıkan bir başka temel görüş “ticaret”e ve “siyaset”e olumsuz bakıştır. Ona göre ticaret, “bir elden alıp öbürüne vermek sihirbazlığıdır.” Günümüzde, “ticaret hayatı vicdansız ve mesuliyetsizdir.” Siyaset ise, “fitne ve nifak zehiri”, “çukur”, “çürümüş ahlak gayyâsı”dır. Partiler, “kardeşi kardeşe düşüren” bir araçtır. Bugünün siyaset meydanında boğazlanan birliktir.

Kısacası, Nurettin Topçu siyasi, iktisadi, ahlaki, dinî düşüncelerini derli toplu izah etmiş aydınlarımızdan biridir. Demokrasi, tasavvuf, milliyetçilik, Anadolu sosyalizmi, hürriyet, irade, varlık, aşk, mistisizm konuları etrafında bir düşünce dünyası kurmuştur. Bu yüzden, onu okumaya, anlamaya her zamankinden daha çok ihtiyaç vardır.