TBMM'den Çerkes Ethem hamlesi!

Türkiye Büyük Millet Meclisi, Kurtuluş Savaşı sırasındaki katkılarıyla kendinden söz ettiren ancak düzenli Ordunun emri altına girmediği için hain ilan edilen Çerkes Ethem’in naaşının Türkiye’ye getirilmesi için harekete geçti. Bakanlıklarla konuyla ilgili iletişime geçen ancak çıkmazla karşılaşan TBMM, kendi arşiv çalışmasında Çerkes Ethem’in son nefesini verdiği Ürdün’den dönemin idaresine gönderdiği sır mektuba ulaşatı. TBMM, Nazım Hikmet’in naaşının Türkiye’ye getirilmesinde olduğu gibi bir Bakanlar Kurulu kararı çıkarılıp çıkarılamayacağı konusunu inceliyor. 

Çerkes Ethem, Yunanlara sığındıktan sonra Ürdün’e geçmiş, Meclis’in çıkardığı kanunla affedilmişti. Atatürk’ün dönmesi için para ve pasaport gönderdiği Çerkes Ethem yeniden yargılanıp aklanmadan dönmeyeceğini belirterek bu yardımı reddetmişti.
Kahramanmaraş’ta yaşayan Şevket Canlı adlı Vatandaş TBMM Dilekçe Komisyonu’na başvurarak, Mustafa Kemal Atatürk tarafından affedilen Çerkes Ethem’in naaşının Türkiye’ye getirilmesini istedi. Canlı, komisyona gönderdiği dilekçesinde, şu ifadelere yer verdi:

“Bir Kafkas kökenli ve aynı zamanda Şapsığ boyundan olan ben ve benim gibiler tarihte Ethem Bey ve hainlik suçlaması ile atılan iftiranın, haksızlığın o tarihte ülke kahramanına sürülen bu kara lekenin bugünkü makamınızca bir hata olarak ele alınıp, hak ettiği değerin tekrar geri verilmesini ve naaşının bulunduğu yerden uğruna neslinden vazgeçtiği bu topraklara alınmasını arz, talep ve rica ederim.”

Canlı, benzer başvuruları Cumhurbaşkanlığı ile Başbakanlık’a da yaptı. Başvuruyu işleme alan TBMM Dilekçe Komisyonu, Çerkes Ethem’le ilgili çalışma başlatırken, 5 ayrı bakanlığa ellerindeki bilgi ve belgeleri göndermelerini istedi.

"BİLGİ VE BELGE YOK"
Milli Savunma Bakanlığı, Meclis’e gönderdiği yazıda “Bakanlığımız görev, yetki ve faaliyet alanı içinde kalan bir hususun olmadığı” yanıtını verdi. Dışişleri Bakanlığı ise Çerkes Ethem’le ilgili kendilerinde herhangi bir yargı kararı veya başvuru bulunmadığını bildirdi. İçişleri Bakanlığı da kendilerinde herhangi bir bilgi olmadığını kaydetti. Bakanlıklardan istediği yanıtı alamayan Dilekçe Komisyonu, çareyi Başbakanlık’a başvurmakta buldu. Başbakanlık ise TBMM’yi Adalet Bakanlığı’na yönlendirdi. Adalet Bakanlığı ise işin içinden nasıl çıkacağı konusunda Meclis’ten işbirliği istedi. Yetkililer, Çerkes Ethem gibi Kurtuluş Savaşı’nda önemli görevler üstlenmiş, mahkeme kararıyla vatan haini ilan edilmiş biri hakkında devlet kurumlarında herhangi bir bilgi ve belge bulunmamasının şaşkınlık verici olduğunu kaydetti. 

ETHEM'İN SIR MEKTUBU
TBMM Dilekçe Komisyonu kendi arşiv araştırmalarında ise ilginç bir mektuba ulaştı. Çerkes Ethem, Yunanistan’dan geçtiği ve ömrünün sonuna dek vatan hasretiyle yaşadığı Ürdün’den dönemin idaresine gönderdiği mektubunda, ülkesine dönmeyi, yargılanıp gerçeklerin tüm çıplaklığı ile ortaya çıkmasını istiyor. Ethem’in pek bilinmeyen bu mektubunu da araştırma kapsamına alan Dilekçe Komisyonu, çıkarılan kanunla affedilen ve Atatürk’ün ülkesine dönmesi için pasaport ile para gönerdiği Çerkes Ethem’in yargılanıp aklanma isteği üzerinde duruyor.
Dilekçe Komisyonu, Nazım Hikmet’in naaşının Türkiye’ye getirilmesinde olduğu gibi bir Bakanlar Kurulu kararılıp çıkarılamayacağı konusunu inceliyor. 
 
ÜRDÜN'DE YALNIZ ÖLDÜ
Kurtuluş Savaşı’nın sonlarına doğru düzenli ordu içinde yer alması istenen Çerkes Ethem, emrindeki güçlerle TBMM hükümetine karşı ayaklandı, üstüne gönderilen kuvvetlere yenilince Yunanlar’a sığındı (12 Aralık 1921). Yunanlar yenilip Anadolu’dan çekilince onlarla birlikte Yunanistan’a gitti. Ankara İstiklal Mahkemesi tarafından idama mahkum edildi. Önce Mısır’a sonra da Ürdün’e giden Ethem Bey kardeşlerinin aksine 150’liklerin affından sonra da Türkiye’ye dönmedi. Mustafa Kemal Atatürk para ve pasaport gönderdiğinde, Çerkes Ethem, “İadeye ihtiyacım yok, yargılanıp aklanmayacaksam dönmenin bir anlamı yok” diyerek, Türkiye’ye dönmeyi reddetti. Çerkes Ethem, 21 Eylül 1948’de Amman’da hayata gözlerini yumdu. Şeria Nehri’nin kıyısında toprağa verildi. Kabri, Ürdün’ün başkenti Amman’da Vadi-i Kır’daki Kabartay Mezarlığı’nda bulunuyor.
 
Arınç ‘komisyon kurulsun’ demişti
Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, Çerkes Ethem’le ilgili geçmişte şunları söylemişti: “Çerkes Ethem gerçekten istiklal mücadelesinde varını yoğunu ortaya koymuş bir insandır. Allah rahmet eylesin. Asil bir insan, gerçek bir Çerkes olduğu için de kendisine tanınan bazı haklarını ve imkanları reddederek asaletini de göstermiştir. 1936’da çıkan yasa veya kararlara rağmen o yargılanıp aklanmayı, milletin vicdanında tertemiz olmayı arzu etmiş. Ama bugüne kadar gerçekleşmemiş. Bence bu Çerkes olduğunu iddia eden milletvekilleri için büyük bir ayıptır. Meclis araştırma komisyonu kurulsa, Çerkes Ethem’in ne kadar masum olduğu apaçık ortaya çıkacaktır. Bunu gerçekleştirmek için talimat vereceğim.”