Kösem Sultan neden öldürüldü?

Osmanlı yönetimindeki boşluğu kimi zaman üst düzey saraylılar kullanmış, kimi zaman da güçlü ağalar. İstisnalar kaideyi bozmaz, bu durum Kösem Sultan’ın iktidar hırsı başlayana kadardı. Yönetimde söz sahibi olmaya aday çocuk padişahlar bir nevi “Harem Sultanları” olmuşlar, tabiri caizse annelerinin ellerine bırakmışlardı güçlerini. Padişahtan çok valide sultanlığını konuşturan Kösem Sultan’ın iktidardan ipe uzanan hazin hikayesini Abdülkadir Özcan Derin Tarih okurları için yazdı.

Valide sultanların idare sahnesine çıkış mazisi Hürrem Sultan’a kadar gider. Fakat öyle biri vardı ki Hürrem Sultan’ın haremle kısıtlı kalan idare çubuğunu saraya taşıyarak pervasızca sallayabilmiş. Yanlış duymadınız, Kösem Sultan mevzu bahsimiz.

KÖSEM'İN PAYI

IV. Murad’ın ve Sultan İbrahim’in annesi Kösem Mahpeyker Sultan’ın idaredeki en büyük rolü şüphesiz teamüle aykırı olarak I. Ahmed’den sonra tahta kardeşi I. Mustafa’yı geçirmesiydi. Bitmedi, I. Mustafa’nın kaidelere tezat olarak ağabeyi Sultan Ahmed tarafından öldürtülmemesinde Kösem Sultan’ın payı vardı. Yüzyıllardır geçerliliğini kaybetmemiş Fatih’in Kânunnâme’sinin bir maddesi çiğnenmiş oluyordu böylece.

KOÇİ BEY RİSALESİ ONUN FİKRİYDİ

Kösem, tesirli valide sultanlığının birinci evresinde (1632-33) 11 yaşını doldurmuş IV. Murad’ın çocuk yaşta tahta geçmesiyle sıyırmıştı kollarını devlet işlerine. Öyle ki hazineyi kurutan cülus bahşişi IV. Murad’ın belini bükmesin diye saraydaki değerli eşyaları eriterek paraya dönüştürülmesi büyük ölçüde onun düşüncesiydi. Hatta IV. Murad’a raporlar hazırlayan Koçi Bey’in devlet yapısıyla ilgili Sultan İbrahim’e risaleler sunması da onun fikriydi.

OĞLUNUN ÖLÜMÜNE GÖZ YUMDU

İlk etkili valide sultanlığını oğlu IV. Murad döneminde yaşamış olan Kösem Sultan, ikinci dönemini diğer oğlu Sultan İbrahim’in saltanat yıllarında yaşamıştı. Aklî dengesi yerinde olmayan oğlu için yönetimde söz sahibi olmak onun için zor olmamıştı. Yıllar yılı bu iktidar hırsı devam edecek mi sandınız? Büyük bir taşa çarpacaktı Kösem Sultan. Sultan İbrahim’den sonra tahta geçen oğlu IV. Mehmed’in annesi Hatice Turhan Sultan, Kösem Sultan için sonun başlangıcıydı. Turhan Sultan’ın sözde tecrübesizliğini öne sürerek sarayda kalıp devlet işlerine müdahale etmeye devam eden Kösem, iktidarının salahiyeti için oğlu İbrahim’in ölümüne bile göz yummuştu.

TURHAN SULTAN'IN HAMLESİ

Yeniçeri ağalarına dayanarak hükümdar gibi davranmaya devam eden Sultan’ın boş durmayan rakibi Hatice Turhan’la düellosu başlayacaktı. Nihayet 3 Ağustos 1651 günü kayınvalidesini öldürtmek üzere harekete geçen Turhan Sultan, IV. Mehmed’i zehirleyerek ortadan kaldırmak isteyen Büyük Valide’nin planlarını altüst etmeye hazırdı. Gece yarısı perde ipiyle odasında boğularak öldürülmesi Kösem Sultan’ın kaderiydi. Artık devlet işlerine müdahale eden etkin Valide Sultanlar devri Hatice Turhan Sultan’la devam edecek, bir devir onunla sona erecekti.