Yerli eşek ırklarını TÜBİTAK destekli projeyle araştırıyorlar

ERGÜN HAKTANIYAN - Namık Kemal Üniversitesinden (NKÜ) bir grup bilim insanı, "Türkiye Eşek (Equus asinus) Popülasyonlarının Morfolojik ve Genetik Karakterizasyonu" adlı TÜBİTAK destekli proje kapsamında, yerli eşek ırklarıyla ilgili çalışmalar yürütüyor.

NKÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Sezen Arat, AA muhabirine yaptığı açıklamada, TÜBİTAK projesi olan araştırmada sona yaklaşıldığını söyledi.

Geçmişte eşek ırkları ile ilgili çalışmaların yapıldığını ancak bu projenin en kapsamlı çalışma olduğunu belirten Arat, araştırma kapsamında çarpıcı bilgiler elde edildiğini ifade etti.

Türkiye'nin 7 bölgesindeki eşeklerin ve ırklarının araştırıldığını aktaran Arat, TÜİK rakamlarından elde edilen bilgiye göre, Türkiye'deki eşek sayısının son 16 yılda yaklaşık 3'te 2 azaldığını kaydetti.

- 800 eşekten örnekler alınacak

Arat, konuya ilişkin önemli aşamaların kaydedildiğini ve araştırmanın en kısa zamanda tamamlanması için çalışacaklarını belirterek, şunları kaydetti:

"Amacımız, Türkiye'deki eşek popülasyonlarını hem moleküler hem de morfolojik karakterizasyonlarını birlikte yaparak karşılaştırmak ve ırklarımızın ne durumda olduğunu, muhafaza edilip edilmediğini tespit etmek. Eşek popülasonunun ülkemizde gitgide azaldığını gördük. TÜİK rakamlarından elde edilen bilgiye göre 2000 yılında 489 bin eşek popülasyonu belirtilirken 2016 yılında 151 bine kadar çok hızlı bir biçimde düştüğünü görüyoruz. Biz bu araştırma ile ırklarımızın neden kaybolduğunu ortaya çıkartmak ve yapılan araştırmalarda elde edilen bulguların bir kısmını da DNA olarak bankamızda muhafaza etmeyi de amaçladık. Projede 7 eşek ırkının çalışılmasına karar verdik. Anadolu, Merzifon, Karakaçan, Mardin Beyaz, Toros, Kars Yorgo, Urfa Rahvan Eşeği. Bunların hepsi ile ilgili çalışmalarımız devam ediyor. Morfolojik karakterizasyon için 500 eşekten, genetik karakterizasyon içinde 300 hayvandan örnek alacağız. Bu 300 kandan izole edilen DNA'ların bankamızda muhafaza edeceğiz ve bunların üzerinde farklı çalışmalarda yapılabilecek. Bu proje ile eşek ırklarının tamamen kaybolmasını önüne geçecek koruma stratejilerinin belirlenmesini de hedefliyoruz."

Arat, eşeklerin daha önceleri yük hayvanı olarak kullanıldığını, tarımın mekanizasyona uğraması ile eşeklere ilginin azaldığını söyledi.

Şu anda bütün dünyada da eşek ırklarında azalma olduğunu anlatan Arat, bu durumun önlenebilmesi için çalışmaların artırılması gerektiğini aktardı.

Bazı rahatsızlıklara iyi geldiği belirtilen eşek sütüne rağbet olduğuna dikkati çeken Arat, "Eşek sütünün litresi 100 lira gibi bir fiyata satılıyor. Ülkemizde eşek sütünün ön plana çıkması çerçevesinde eşek çiftlikleri kurulmaya başlandı. Şu an Türkiye'de 7 eşek çiftliği var. Bodrum, Antalya, Seydişehir, Kırklareli, Çatalca gibi yerlerde çiftlikler var." diye konuştu.

Yüzde 60'ının tamamlandığı belirtilen projenin yürütücülüğünü Doç. Dr. Fulya Özdil yaparken, araştırmada faklı bölümlerdeki 7 bilim insanı yer alıyor.