İşte Türkiye'nin ve diğer ülkelerin uzay serüveninin başladığı tarih

Sovyetler Birliği'nin 4 Ekim 1957'de Sputnik 1 yapay uydusunu dünyanın yörüngesine göndermesi, insanlığın uzay ile macerasını başlatan en önemli olaylardan biri olarak kabul ediliyor.

Yaklaşık 22 gün boyunca dünyaya radyo sinyalleri gönderen Sputnik 1, 4 Ocak 1958'de dünya atmosferine girdi ve yanarak yok oldu.

İKİNCİ UYDU DENEMESİ ABD'DEN

Rusya'nın bu başarısının ardından ABD de 1958'de Explorer I adlı ilk uydusunu dünyanın yörüngesine gönderdi ve böylelikle ABD uzay yarışındaki ilk hamlesini yapmış oldu.

UZAYA ÇIKAN İLK İNSAN: YURİ GAGARİN

Bu gelişmenin ardından, Sovyetler Birliği 1959'da Luna 2 adlı uzay mekiğini Ay'a fırlattı ve yaklaşık 2 yıl sonra 12 Nisan 1961'de Vostok 1 aldı kapsüle benzer uzay mekiğiyle kozmonot Yuri Gagarin'i dünyanın yörüngesine gönderdi. Böylelikle Gagarin, uzaya çıkan ilk insan oldu. Gagari'nin uçuşu 108 dakika sürdü ve 327 kilometre yüksekliğe ulaştı.

Aynı yıl NASA da Merkür Projesi kapsamında ürettiği mekiklerle önce maymunları daha sonra astronot Alan Shepard'ı uzaya gönderdi ancak Shepard dünyanın yörüngesine ulaşamadı.

Bu denemenin ardından astronot John Glenn, 20 Şubat 1962'de dünyanın yörüngesine erişen ilk Amerikalı oldu. Gleen, 4 saat 56 dakika süren yolculuk sırasında dünya çevresini üç kez turladı.

John Glenn, bu başarısının ardından ABD'de kahraman ilan edildi ve dönemin ABD Başkanı John Kennedy tarafından kendisine Uzay Kongresi Onur Madalyası verildi. Ülke çapında okul ve sokaklara Glenn'in adı verildi.

KENNEDY'NİN HEDEFİ AY'A İNSAN GÖNDERMEKTİ

Kennedy, yaptığı bir konuşmada, 1960'ların sonuna kadar Ay'a insan göndermeyi planladıklarını duyurdu.

Rus kozmonot Valentina Tereshkova, 16 Haziran 1963'te Vostok 6 adlı uzay mekiğiyle uçuşunu gerçekleştirerek, "uzaya çıkan ilk kadın" ünvanına sahip oldu. Dünyanın yörüngesinde 48 tam tur atan ve yaklaşık üç gün boyunca uzayda kalan Rus kozmonot Tereshkova, uzay mekiğinden ayrıldıktan sonra paraşütle Orta Asya'ya iniş yaptı. Sally Ride ise uzaya çıkan ilk ABD'li kadın astronot oldu.

AY'A AYAK BASAN İLK İNSAN: NEİL ARMSTRONG

ABD, Ay'a insan gönderme çalışması olarak adlandırdığı "Apollo Projesi" altında 16 Temmuz 1969'da Ay'a iniş yapan ilk uzay aracı Apollo 11'de astronot Neil Armstrong, Edwin Aldrin ve Michael Collins bulunuyordu. Apollo 11'in 20 Temmuz'da Ay'ın yörüngesine girmesinin ardından astronot Neil Armstrong, Ay'a ayak basan ilk insan oldu. Apollo 11 misyonu komutanı Amstrong'u, yaklaşık 20 dakika sonra astronot Aldrin izledi ve böylelikle Ay'a ayak basan ikinci kişi oldu.

Ay'a ayak basan ilk insan Armstrong'un, "Benim için küçük, insanlık için büyük bir adım" sözü tarihe geçti. Neil Armstrong, 25 Ağustos 2012'de 82 yaşında yaşamını yitirdi.

Apollo 12 ekibi Charles Conrad, Richard Gordon ve Alan Bean, 14 Aralık 1969 tarihinde Ay görevi için fırlatılmışlar, Intrepid adlı ay modülü ile yüzeye inen ekip Ay üzerinde incelemelerde bulunmuştur.

31 Ocak 1971 tarihli Apollo 14 yolculuğunun ekibi, Alan Shepard, Stuart Roosa ve Edgar Mitchell'den oluşuyordu. Antares isimli modülle beraber yüzeye inen ekip araştırmalarda bulunmuştur.

26 Temmuz 1971 tarihli Apollo 15 yolculuğunun ekibi, David Scott, Alfred Worden ve James Irwin'den oluşuyordu. Falcon isimli modülle beraber yüzeye inen ekip, Ay arabasını ilk kez kullanmıştır.

16 Nisan 1972 tarihli Apollo 16 yolculuğun ekibi, John Young, Thomas Mattingly ve Charles Duke'den oluşuyordu. Orion isimli modülle beraber ekip yüzeye inmiştir.

7 Aralık 1972 tarihli Apollo 17 yolculuğunun ekip, Eugene Cernan, Ronald Evans ve Harrison Schmitt'den oluşuyoru. Schmitt bir jeologdu. Challenger adlı modülle yüzeye inip araştırmalar yapıldı.

ABD VE RUSYA DIŞINDA UZAY TECRÜBESİNE SAHİP DİĞER ÜLKE: ÇİN

Çin, bugün ABD ve Rusya dışında insanlı uzay yolculuğu yapabilme kapasitesine ve tecrübesine sahip tek ülke konumunda bulunuyor.

Çin ilk kez 1967 yılında Devlet Başkanı Mao Zedung ve Başbakan Zu Enlai döneminde insanlı uzay yolculuğu yapma kararı aldı. ABD'nin Gemini mekiğinden kopya edilerek 1970'lerde yapılan Shuguang uzay aracı başarısız oldu.

Ülke ardından Rusya'nın Soyuz mekiğini örnek alan Shenzhou mekiğini geliştirerek yıllar sonra hedefine ulaşabildi.

Çinli taykonot Yang Liwei, 15 Ekim 2003'te Shenzhou 5 mekiğiyle uzayda 21 saat uçarak ülkesinin ilk insanlı uzay yolculuğunu gerçekleştirdi.

Avrupa Birliği ve Japonya da 1980'lerde daha sonra vazgeçecekleri insanlı uzay yolculuğu programları başlattı.

ÖZEL SEKTÖRE TEŞVİK SÜRECİ

ABD Havacılık ve Uzay Ajansı NASA, Apollo programının sırasıyla Columbia, Challenger, Discovery, Atlantis ve Endeavour uzay mekiği programlarını sürdürdükten sonra 2011 yılında, kamu kaynaklarıyla yürütülen tüm insanlı uçuş programlarına son vererek bu alanda özel sektör girişimlerini teşvik etmeye başladı.

Ajans, "Ticari Mürettebat Geliştirme Programı" kapsamında Uluslararası Uzay İstasyonu'na personel taşımak üzere SpaceX'in "Dragon Crew" ve Boeing'in "CST-100 Starliner" uzay mekikleri için test uçuşları yaparken, alçak yörüngenin ötesine yönelik insanlı uzay yolculukları için Northrup Grumman firması tarafından geliştirilmekte olan "Orion" uzay mekiğini kullanmayı planlıyor.

NASA, 2020 yılı kasım ayında SpaceX’e ait Falcon 9 roketi ile uzaya göndermişti. Bu astronotların 'ABD topraklarından uzaya gidip en uzun kalma' rekoru kırdığı duyuruldu.

TÜRKİYE'NİN UZAY PROGRAMI

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Beştepe Millet Kongre ve Kültür Merkezi’nde, Uzay Ajansı tarafından hazırlanan "Milli Uzay Ajan"ı’ Tanıtım Toplantısı'nda kritik açıklamalarda bulundu. Türkiye'nin Milli Uzay Programı'na ilişkin yol haritasını açıklayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, 10 hedefi tek tek anlattı. Cumhuriyet'in 100'üncü yılında, 2023'te Ay ile ilk temasın sağlanmasının hedeflendiğini açıklayan Erdoğan, 10'uncu ve son hedef olarak da bir Türk vatandaşının uzaya gönderileceğini duyurdu: "2023 sonunda yakın dünya yörüngesinde ateşleyeceğimiz kendi milli ve özgün hibrit roketimizle Ay'a ulaşarak sert iniş gerçekleştireceğiz."

Ayrıca uzay limanı işletmesine sahip olunması gerektiğini belirten Erdoğan, "Uzay limanımızı en uygun coğrafyalardaki dost ve müttefik ülkelerle birlikte kurmayı planlıyoruz" dedi.

TÜRKİYE'NİN UZAY SERÜVENİ

İnsanlık uzaya ilk uydusunu 1957'de, ilk astronotu 1961'de uzaya göndermiş; 1969'da ise Neil Armstrong'un Ay'a ilk ayak basan insan olmasıyla yeni bir dönem açmıştı. Türkiye ise uzay serüvenine 1994'te Türksat 1A uydusunu göndererek başladı. Türkiye'nin, 4'ü (TÜRKSAT 3A, TÜRKSAT 4A, TÜRKSAT 4B, TÜRKSAT 5A) haberleşme, 3'ü (GÖKTÜRK-1, GÖKTÜRK-2 ve RASAT) gözlem olmak üzere aktif 7 uydusu bulunuyor.

24 Ocak 1994 fırlatılan ilk Türk uydusu Türksat 1A, rokette yaşanan bir arıza sebebiyle kalkıştan 12 dakika sonra okyanusa düşerek parçalandı. Ancak Türk mühendisler 199 gün içinde Türksat 1B uydusunu hazırlayarak 11 Ağustos 1994 günü, başarılı bir fırlatır gerçekleştirdi. Türkiye’nin uzaydaki ilk haberleşme uydusu olan Türksat 1B 12 yıl boyunca görevine devam etti.

10 Temmuz 1996 yılında Türksat 1C, 10 Ocak 2001 yılında ise Türksat 2A yörüngedeki yerlerini aldı. Türkiye’nin televizyon yayınını ve veri transferini yapan bu üç uydu sonrasında 13 Haziran 2008 tarihinde uzaya gönderilen ve hala aktif bir şekilde görevine devam eden Türksat 3A, Türkiye başta olmak üzere tüm Avrupa, Kuzey Afrika ile tüm Türk Cumhuriyetleri'nin yanı sıra Çin sınırına kadar uzanan bir kapsama alanına sahip.

14 Şubat 2014 yılında Rus yapımı Proton roketiyle uzaya gönderilen Türksat 4A'yı 16 Ekim 2015 tarihinde ise Türksat 4B takip etti. Bununla beraber Türkiye'nin uzaya gönderdiği toplam uydu sayısı 6’ya ulaştı.

Türkiye'nin yeni uydusu Türksat 5A ise 8 Ocak 2021'de, Türkiye saatiyle 05.15'de ABD'nin Florida eyaletinde bulunan Cape Canaveral Üssü'nden Space X firmasına ait Falcon 9 roketi ile uzaya başarıyla fırlatıldı.

Türksat 5B uydusunun 2021'in ikinci çeyreğinde fırlatılması hedefleniyor. Türkiye’nin kendi imkânları ile geliştirme çalışmalarına devam ettiği Türksat 6A’nın ise geliştirme çalışmalarının sürdüğü belirtiliyor. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu’nun ifadelerine göre, uydunun 2022’nin ilk aylarında uzaya gönderilmesi hedefleniyor.

AKTİF 3 ADET GÖZLEM UYDUSU

RASAT Araştırma Uydusu, Türkiye’nin ve TÜBİTAK UZAY’ın BiLSAT uydusundan sonra sahip olduğu ikinci uzaktan algılama uydusudur. Yüksek çözünürlüklü optik görüntüleme sistemine ve Türk mühendislerce tasarlanıp geliştirilen yeni modüllere sahip olan RASAT, Türkiye’de tasarlanıp üretilen ilk yer gözlem uydusudur.

17 Ağustos 2011 tarihinde Rusya'nın Kazakistan sınırındaki Orenburg bölgesinde bulunan Yasny Fırlatma Üssü'nden Dnepr fırlatma aracıyla uzaya gönderildi.

Göktürk-1, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. (TUSAŞ) ve Aselsan'ın teknoloji girdisi ile İtalyan uzay hizmeti şirketi Telespazio tarafından Millî Savunma Bakanlığı için tasarlanan ve 5 Aralık 2016'da uzaya fırlatılan bir yer gözlem uydusudur.

Milli Savunma Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın ilgili kuruluşu Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK),TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü (TÜBİTAK Uzay) ile Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) iş ortaklığında üretilen Göktürk-2 ise 18 Aralık 2012'de gerçekleştirilen fırlatma operasyonuyla görev yörüngesine yerleştirildi.

Göktürk-3’ün ise geliştirme çalışmalarının devam ettiği ifade ediliyor.